النمل ١٢

وَ أَدْخِلْ‌ يَدَکَ‌ فِي‌ جَيْبِکَ‌ تَخْرُجْ‌ بَيْضَاءَ مِنْ‌ غَيْرِ سُوءٍ فِي‌ تِسْعِ‌ آيَاتٍ‌ إِلَى‌ فِرْعَوْنَ‌ وَ قَوْمِهِ‌ إِنَّهُمْ‌ کَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ‌

کپی متن آیه
وَ أَدْخِلْ‌ يَدَکَ‌ فِي‌ جَيْبِکَ‌ تَخْرُجْ‌ بَيْضَاءَ مِنْ‌ غَيْرِ سُوءٍ فِي‌ تِسْعِ‌ آيَاتٍ‌ إِلَى‌ فِرْعَوْنَ‌ وَ قَوْمِهِ‌ إِنَّهُمْ‌ کَانُوا قَوْماً فَاسِقِينَ‌

ترجمه

و دستت را در گریبانت داخل کن؛ هنگامی که خارج می‌شود، سفید و درخشنده است بی آنکه عیبی در آن باشد؛ این در زمره معجزات نه‌گانه‌ای است که تو با آنها بسوی فرعون و قومش فرستاده می‌شوی؛ آنان قومی فاسق و طغیانگرند!»

|و دستت را در گريبانت كن تا بى‌هيچ عيبى، سفيد و درخشان بيرون آيد، [اين‌] در زمره‌ى معجزات نه گانه‌اى است [كه تو با آنها] به سوى فرعون و قومش [فرستاده مى‌شوى‌] همانا آنان قومى فاسقند

و دستت را در گريبانت كن تا سپيد بى‌عيب بيرون آيد. [اينها] از [جمله‌] نشانه‌هاى نُه‌گانه‌اى است [كه بايد] به سوى فرعون و قومش [ببَرى‌]، زيرا كه آنان مردمى نافرمانند.

و دست در گریبان خود کن تا چون بیرون آید نه از مرض (برص، بلکه از نظر لطف خدا) سپید و روشن (چون ماه تابان) گردد، آن گاه با نه معجز الهی (یعنی عصا و ید بیضا و ملخ و قمّل و ضفدع و خون و شکافتن دریا و کوه و طوفان) به سوی فرعون و قومش که گروهی فاسق و نابکارند به رسالت روانه شو.

و دستت را در گریبانت کن تا بدون هیچ عیبی، سفید و درخشان بیرون آید، [با این دو معجزه که در ضمن] نه معجزه است به سوی فرعون و قومش [برو] که قطعاً آنان گروهی نافرمانند؛

دستت را در گريبان ببر تا بى‌هيچ آسيبى سفيد بيرون آيد. با نه نشانه نزد فرعون و قومش برو كه مردمى عصيانگرند.

و دستت را در گریبانت کن، تا سپید و درخشان بدون هیچ بیماری [پیسی‌] بیرون آید [و با] معجزات نه‌گانه به سوی فرعون و قومش [برو] که ایشان قومی نافرمانند

و دستت را در گريبانت بَر تا روشن نه از آسيب [پيسى‌] بيرون آيد [و اين‌] در ميان نِه نشانه است به سوى فرعون و گروهش، زيرا كه آنان گروهى بدكار نافرمانند.

و (ای موسی!) دست خود را به گریبان خویش فرو ببر (و سپس آن را از چاک گریبان بیرون بیار و ببین) که سفید و درخشان (همچون ماه تابان) به در می‌آید، بدون آن که (به بیماری بَرَص یا بیماری دیگری مبتلا شده باشد و) عیبی در آن وجود داشته باشد، (و بدان که معجزات تو منحصر به ید بیضاء و عصا نیست، و بلکه این دو معجزه) از جمله‌ی نه معجزه‌ای است که تو آنها را به فرعون و قوم او نشان خواهی داد. ایشان واقعاً جماعت طغیانگر و نافرمانبرداری هستند.

«و دستت را در گریبانت ببر تا سپیدی بی‌عیب برون آید؛ در نشانه‌های نُه‌گانه‌ای (که باید) سوی فرعون و قومش (ببری). آنان بی‌گمان مردمی نافرمان بوده‌اند.»

و فرو بر دستت را در گریبان خود برون آید درخشنده بی‌آزاری در نه آیت بسوی فرعون و قومش که همانا بودند قومی فاسقان‌

Put your hand inside your pocket, and it will come out white, without blemish—among nine miracles to Pharaoh and his people, for they are immoral people.”

ترتیل:

ترجمه:

النمل ١١	آیه ١٢	النمل ١٣
سوره : سوره النمل نزول : ٨ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بَیْضَآءَ» سفید. درخشان (نگا: اعراف / . حال است. «تِسْعِ آیَاتٍ»: نُهْ معجزه. نُهْ دلیل بر صدق رسالت موسی (نگا: اسراء / . «فَاسِقِینَ»: درروندگان از پذیرش فرمان خدا.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ نَزَعَ‌ يَدَهُ‌ فَإِذَا هِيَ‌... (۲) وَ لَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى‌ تِسْعَ‌... (۲) وَ لَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى‌ تِسْعَ‌... (۲)

تفسیر

---

• آيات ۷ - ۱۴، سوره نمل
• معناى ((شهاب )) و ((قبس )) در ((آتيكم بشهاب قبس لعلكم تصطلون
• وجوه مختلف درباره مراد از ((من فى النار)) در آيه شريفه
• بيان عدم منافات بين تشبيه عصاى موسى عليه السّلام بعد از القاء، به ((ثعبان مبين=مار بزرگ )) و به ((جانّ :مار كوچك ))
• توضيحى درباره جمله ((انى لا يخاف لدى المرسلون )) و بيان اينكه ترس موسىعليه السّلام مذموم نبوده است
• توضيح درباره ((الا من ظلم ثم بدل حسنا...))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آياتٍ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ «12»

و دستت را در گريبانت كن؛ سفيد و درخشنده خارج شود، بى‌آنكه عيبى در آن باشد؛ (اين معجزه) در زمره‌ى معجزات نه‌گانه به سوى فرعون و قومش (آمده است) كه آنان قومى فاسق هستند.

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آياتٍ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ «12»

دو مرتبه به او ندا رسيد:

وَ أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ‌: و داخل كن دست خود را در گريبان پيراهن خود، تَخْرُجْ بَيْضاءَ: تا بيرون آيد در حالتى كه سفيد و درخشنده باشد، مِنْ غَيْرِ سُوءٍ: بدون بدى و بى‌علتى، يعنى سفيدى او از آفت برص مبرّى باشد. حضرت موسى عليه السّلام دست به گريبان برده بيرون آورد چندان نورانى بود كه شب ظلمانى چون روز روشن گشت، و اگر در روز دست بيرون آوردى نور آن بر روشنى آفتاب غلبه نمودى؛ و ظهور اين نور مشعشع از دست حضرت موسى، خارق عادت و از آيات قدرت سبحانى است. فِي تِسْعِ آياتٍ‌: برو به رسالت با اين دو معجزه كه در جمله نه آيت و از اعظم آنست، إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ‌: بسوى فرعون و قوم او.

نكته: قوله‌ فِي تِسْعِ آياتٍ‌: كلام مستأنف است به ارسال، و حرف جر در آن متعلق به محذوف؛ تقدير اينكه (اذهب فى تسع آيات): و اكثر بر آنند كه «فى» به معنى «مع» باشد، يعنى برو با نه آيه ديگر نزد فرعون و قوم او. و بنابراين عصا و يد بيضا در شماره نه آيات نباشد، و آن نه آيه: شكافتن سنگ، طوفان، شپش، قورباغه، خون، ملخ، طمسه، خشكيدن صحرا و نقصان مزارع. و بنابر عدم استيناف جار و مجرور متعلق به نحو مبعوثا و مرسلا است، يعنى عصا بيانداز و دست بيرون آرد و حالتى كه برانگيخته و فرستاده شده‌اى با نه معجزه بسوى فرعون و قوم او.

إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ‌: بدرستى كه ايشان هستند گروهى بيرون رفتگان از دائره فرمان به جهت فرط كفر و طغيان. اين فرمايش تعليل ارسال موسى عليه السّلام است.

جلد 10 - صفحه 18

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

طس تِلْكَ آياتُ الْقُرْآنِ وَ كِتابٍ مُبِينٍ «1» هُدىً وَ بُشْرى‌ لِلْمُؤْمِنِينَ «2» الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ «3» إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ «4»

أُوْلئِكَ الَّذِينَ لَهُمْ سُوءُ الْعَذابِ وَ هُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ «5» وَ إِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ «6» إِذْ قالَ مُوسى‌ لِأَهْلِهِ إِنِّي آنَسْتُ ناراً سَآتِيكُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ آتِيكُمْ بِشِهابٍ قَبَسٍ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ «7» فَلَمَّا جاءَها نُودِيَ أَنْ بُورِكَ مَنْ فِي النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَها وَ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ «8» يا مُوسى‌ إِنَّهُ أَنَا اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «9»

وَ أَلْقِ عَصاكَ فَلَمَّا رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌّ وَلَّى مُدْبِراً وَ لَمْ يُعَقِّبْ يا مُوسى‌ لا تَخَفْ إِنِّي لا يَخافُ لَدَيَّ الْمُرْسَلُونَ «10» إِلاَّ مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْناً بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ «11» وَ أَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ فِي تِسْعِ آياتٍ إِلى‌ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ «12» فَلَمَّا جاءَتْهُمْ آياتُنا مُبْصِرَةً قالُوا هذا سِحْرٌ مُبِينٌ «13» وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ «14»

ترجمه‌

اين آيتهاى قرآن و كتاب بيان كننده است‌

كه راهنما و مژده دهنده است مر اهل ايمانرا

آنانكه بر پا ميدارند نماز را و ميدهند زكوة را و ايشان بآخرت يقين ميدارند

همانا آنانكه ايمان نميآورند بآخرت زينت داديم براى آنها كارهاشانرا پس آنها در حيرت ميباشند

آنگروه آنانند كه براى آنها است عذاب بدى و آنها در آخرت زيانكارترند

و همانا تو هر آينه القا كرده ميشوى قرآن را از نزد درست كردار دانا

هنگامى كه گفت موسى به اهلش كه همانا من ديدم آتشى را زود باشد كه آورم براى شما از آن خبرى يا كه آورم شعله آتش اخذ شده‌ئى شايد كه شما گرم شويد

پس چون آمد آنرا ندا كرده شد كه پر خير باد

---

جلد 4 صفحه 138

آنكه در مكان آتش است و آنكه باشد پيرامون آن و منزّه است خداوند پروردگار جهانيان‌

اى موسى همانا او منم خداى تواناى درست كردار

و بيند از عصايت را پس چون ديدش كه حركت ميكند گويا آن مارى است برگرديد به پشت گريزان و بازنگشت اى موسى مترس همانا من نميترسند نزدم فرستادگان‌

مگر آنكه ظلم كرد پس بدل نمود آنرا بخوبى بعد از بدى همانا من آمرزنده مهربانم‌

و داخل كن دستت را در گريبانت بيرون ميآيد سفيد نورانى بدون بدى بانه معجزه بسوى فرعون و قومش همانا آنهايند گروهى متمرّدان‌

پس چون آمد آنها را آيتهاى ما كه بينا كننده است گفتند اين جادوى آشكارى است‌

و انكار كردند آنرا با آنكه يقين داشتند خودشان از راه ستم و جاه طلبى پس بنگر چگونه بود انجام كار فساد كنندگان.

تفسير

در معانى از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه اماطس پس معناى آن منم طالب سميع ميباشد و تحقيق فواتح السّور بطور كلّى در اول سوره بقره بعمل آمد و زينت دادن خداوند اعمال كفار را براى آنها بآنستكه مشتهيات نفسانيّه آنها را ملايم با طبايعشان قرار داد براى اداره امور مادّى و تقويت نفرمود قوّه عاقله آنانرا تا متوجه بقبح اعمال خود شوند چون بكار نبرده بودند آن قوه را در ادراك معارف حقه و خارج شده بودند از قابليت افاضه لذا كارهاى ناشايسته خودشان را خوب مى‌پنداشتند و در وادى جهل و نادانى سر گشته و حيران بودند و البته اين اشخاص در دنيا بعذاب ناگوار مكافات دنيوى از قبيل قتل و غارت و اسارت در جنگهاى با مسلمانان از قبيل بدر و غيره دچار ميشوند و در آخرت بخسارت زيادترى از ساير خلق كه فوت ثواب و استحقاق عقاب دائم است و اصل خواهند شد و تكرار كلمه هم براى تأكيد اختصاص اينمعنى بآنها است نه غير آنها و جبرئيل عليه السّلام القاء مينمود قرآن را به پيغمبر اكرم و آنحضرت القاء كرده ميشد بوحى از جانب خداوندى كه احكامش از روى حكمت و كمال دانش است و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله تلقّى ميفرمود آنرا چون تلقيه بمعناى القاء نمودن است و تلقّى بمعناى فرا گرفتن و يكى از قضاياى مهمّه كه بوحى الهى بر پيغمبر اكرم القاء شده و حكمت در تكرار آنست چون دلالتش بر وحدت و قدرت و سلطنت مطلقه الهيه واضح و روشن است و مقبوليّت‌

---

جلد 4 صفحه 139

عامّه دارد و داراى نكات حسّاسى است كه جلب توجه ميكند قصه حضرت موسى عليه السّلام است لذا باز خداوند آنرا تذكر داده ميفرمايد ياد كن وقتى را كه موسى عليه السّلام از مدين مراجعت مينمود با عيال خود دختر حضرت شعيب و عازم مصر بودند و راه را گم كرده در تاريكى و هواى سرد بهمراهان خود فرمود شما باشيد اينجا من از دور احساس شعله آتشى نمودم ميروم شايد در اطراف آن آتش كسانى باشند كه از راه خبر داشته باشند و در مراجعت از آن آتش يا خبرى از راه ميآورم يا اقلا شعله‌ئى از آتش ميگيرم و ميآورم كه شما بآن گرم شويد و بعضى شهاب قبس بطور اضافه قرائت نموده‌اند چون شهاب شعله آتش و قبس بمعناى مقبوس و مأخوذ و نيز بمعناى پاره‌اى از آتش است و اين هر دو وعده بر سبيل اميدوارى بفضل الهى بوده نه بطور يقين و لذا در سوره طه فرموده لعلّى آتيكم منها بقبس او أجد على النّار هدى و چون نزديك بآن شديد درختى سبز و خرّم است كه آتش از آن شعله‌ور شده و بهيچ وجه در درخت و برگهايش مؤثر نيست كه آنرا بسوزاند نارى است مانند نور و نورى است مانند نار لذا تعجّب و توقف نمود ناگاه نداى روح افزايى بگوشش رسيد كه پر خير و بركت باد آنكس كه در سرزمينى است كه در آن آتش است و كسانيكه در زمينهاى اطراف آنند كه مراد از آنسرزمين وادى ايمن و مراد از زمينهاى اطرافش اراضى شام است يا ندائى بگوشش رسيد كه پر خير و بركت شد آنكس كه ظاهر نمود قدرت خود را در نارى مانند نور و كسانيكه در اطراف آنند از انبياء عظام و ملائكه رحمت خلاصه آنكه تحيّت و خير مقدم و تبريك ورودى از محبوب حقيقى شنيد و پس از آن براى رفع شبهه تشبيه و تجسّم خداوند تنزيه فرمود خود را از مكان و زمان و عوارض امكان بقول خود و سبحان اللّه رب العالمين و بعدا فرمود همانا آنكس كه با تو سخن گفت منم خداوند قادر تواناى ارجمندى كه ميتواند عصا را اژدها نمايد و تمام افعال و احكامش موافق با حكمت و مصلحت است و فرمود بيند از عصايت را و انداخت پس چون ديد آنرا كه با اضطراب حركت مى‌كند گويا آن مار پرجست و خيز تندروى است پشت بمار و رو بفرار نهاد و برنگشت كه عصاى خود را بر دارد چون تعقيب رجوع بكار زار است بعد از فرار و خطاب مستطاب رسيد كه اى موسى مترس از چيزى با آنكه در پناه منى اينجا

---

جلد 4 صفحه 140

جاى ترس نيست اينجا مقام انس و وادى ايمن است پيغمبران در پيشگاه من از چيزى نمى‌ترسند مگر كسيكه تجاوزى نموده باشد اگر چه خطائى باشد پس بدل نموده باشد آنرا بعمل خوبى كه توبه باشد بعد از آن تجاوز كه مشمول مغفرت و رحمت من شده و خواهد شد ولى اثر وضعى آن باقى ميماند كه با بودن در پيشگاه من از چيزى ميترسد با آنكه نبايد بترسد تا اشاره باشد بمشت زدن آن حضرت بشخص قبطى و مردن او كه قتل خطائى بود و با خوف و توبه مقرون شده بود و بنابراين استثناء متّصل است و بعضى استثناء را منقطع گرفته‌اند و فرموده‌اند مراد آنستكه پيغمبران چون معصومند ترسى ندارند ولى كسانيكه ستم نمودند و بعد توبه كردند و عمل خير بجا آوردند براى تدارك از ساير خلق ميترسند از آنكه توبه آنها قبول نشود ولى خداوند چون آمرزنده و مهربان است توبه آنها را قبول خواهد فرمود و مجوّز انقطاع را اشتراك در تكليف دانسته‌اند و بعضى گفته‌اند پيغمبران چون معصومند ترسى ندارند مگر كسانيكه ترك اولى از آنها صادر شده مانند حضرت موسى و آدم و يونس و امثال ايشان كه ميترسند از نقصان درجه خودشان ولى چون توبه و تدارك نمودند و خدا آمرزنده و مهربان است چيزى از مقام آنها كاسته نخواهد شد و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه پيغمبران وقتى كه محو در جلال و جمال الهى ميباشند خوفى بخاطرشان خطور نميكند و در ساير اوقات از همه بيشتر ميترسند و بنظر حقير مراد خوف نداشتن پيغمبران از غير خدا است با آنكه در بساط قربند نه از خدا تا مناسب شود با نهى حضرت موسى از خوف آن مار و مربوط شود صدر و ذيل كلام و حفظ اين ارتباط و ظهور استثناء در اتّصال از حيث افراد مستثنى منه و متعلّق حكم موقوف بمعناى اول است كه بيان شد و متعرّض آن نشدند گويا تحاشى فرمودند از نسبت ظلم به پيغمبر مرسل با آنكه خودش فرموده رب انّى ظلمت نفسى فاغفر لي فغفر له انّه هو الغفور الرّحيم و بعضى براى حفظ ظهور الا در استثناء متّصل گفته‌اند تقدير كلام آنستكه و ميترسند ستمكاران مگر كسيكه ستم نمود و توبه كرد كه او نميترسد چون خدا آمرزنده و مهربان است و توبه گنه‌كاران را قبول ميفرمايد و اين وجه از وجوه سابقه موهون‌تر است چون اصل‌

---

جلد 4 صفحه 141

عدم تقدير و خوف از خدا در هر حال مطلوب است و وجه اوّل متعيّن است و منافات با آنكه مراد از ظلم ترك اولى باشد ندارد و بعد از اين خطاب محبّت‌آميز فرمود دستت را در گريبانت كن بيرون ميآيد سفيد نورانى بدون آفتى از پيسى و غيره و برو با اين دو معجز در ضمن نه معجز يا برو با نه معجز كه اين دو در ضمن آنها است يا با نه معجز ديگر غير از اين دو معجز بسوى فرعون و ساير قبطيان چون آنها از اوامر الهى تمرّد نمودند و سركشى كردند و اين براى آنستكه بعضى كلمه فى را در فى تسع آيات بظاهر خود باقى گذاردند و آيا ترا همان معجزات معروفه كه در سور سابقه بيان شد دانسته‌اند كه آنها عصا و يد بيضا و شكافتن دريا و طوفان و جراد و قمّل و ضفادع و خون و هلاكت است و بعضى فى را بمعناى مع دانسته‌اند و معجزا ترا نه عدد ولى شكافتن دريا را حساب ننموده‌اند بملاحظه آنكه براى ارشاد فرعون نبوده و بجاى آن خشكى و قحطى را ذكر كرده‌اند و بعضى نه معجزه ديگر غير از عصا و يد بيضا ذكر كرده و خشكى اراضى و نقص ثمرات را به معجزات معروفه افزوده‌اند و چون اين معجزات بيّنات كه بينا كننده خلق بود و موجب معرفت آنها به پيغمبرشان يا از شدّت وضوح گويا بينا بود كه خودش را ميديد براى فرعون و فرعونيان آشكار گرديد از فرط عناد و لجاج گفتند اينچيزهائى كه موسى ارائه ميدهد سحرى است واضح و اين انكار و كفرشان زبانى بود كه ميخواستند زير بار حق نروند ولى باطنا يقين داشتند كه معجزات باهرات است و آن ظلمى بود كه بخودشان نمودند و از منافع ايمان در دنيا و آخرت محروم شدند و براى اين بود كه ميخواستند رياست و تكبّر كنند در دنيا و تمكين ننمايند از احكام خدا و پيغمبر و عاقبت در دنيا بغرق و در آخرت بحرق گرفتار شدند و نام آنها ببدى در روزگار باقى ماند و هر كس در دنيا ظلم و ستم نمايد و فتنه و فساد كند بعواقب و خيمه آن مانند قوم فرعون و ساير اقوام ماضيه گرفتار خواهد شد.

---

جلد 4 صفحه 142

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ أَدخِل‌ يَدَك‌َ فِي‌ جَيبِك‌َ تَخرُج‌ بَيضاءَ مِن‌ غَيرِ سُوءٍ فِي‌ تِسع‌ِ آيات‌ٍ إِلي‌ فِرعَون‌َ وَ قَومِه‌ِ إِنَّهُم‌ كانُوا قَوماً فاسِقِين‌َ «12»

و داخل‌ كن‌ دست‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌در‌ گريبان‌ ‌خود‌ بيرون‌ ميآيد سفيد و روشن‌ بدون‌ سويي‌ ‌در‌ نه‌ ‌آيه‌ و معجزه‌ بسوي‌ فرعون‌ و قوم‌ فرعون‌ محققا ‌آنها‌ قوم‌ متمرد متجاوز هستند.

(‌قال‌‌که‌وَ أَدخِل‌ يَدَك‌َ فِي‌ جَيبِك‌َ تَخرُج‌ بَيضاءَ مِن‌ غَيرِ سُوءٍ) مكرر ‌در‌ سور قرآني‌ ‌اينکه‌ دو معجزه‌ بزرگ‌ ‌را‌ بيان‌ فرموده‌ و تفسير ‌شده‌ احتياجي‌ ‌به‌ تكرار نداريم‌.

انما الكلام‌ (‌في‌ تسع‌ آيات‌) ‌در‌ سوره‌ بني‌ اسرائيل‌ مي‌فرمايد: وَ لَقَد آتَينا مُوسي‌ تِسع‌َ آيات‌ٍ بَيِّنات‌ٍ (‌آيه‌ 101) و ‌در‌ آنجا ذكر اختلاف‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ نه‌ ‌آيه‌ بيان‌ ‌شده‌ و نيز اختلاف‌ ‌در‌ اينكه‌ ‌آيه‌ عصا و يد جزو تسعه‌ هست‌ ‌ يا ‌ تسعه‌ ‌غير‌ ‌اينکه‌ دو ‌است‌ و بالجمله‌ معجزات‌ موسي‌ زائد ‌بر‌ اينها ‌است‌ ‌از‌ انعقاد نطفه موسي‌ ‌تا‌ زمان‌ رحلتش‌ ولي‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ سوره‌ تسع‌ آيات‌ ‌را‌ ‌براي‌ فرعون‌ و قوم‌ فرعون‌ مي‌فرمايد اما آياتي‌ ‌که‌ قبل‌ ‌از‌ بعثت‌ موسي‌ ‌بود‌ و آياتي‌ ‌که‌ ‌بعد‌ ‌از‌ هلاكت‌ فرعونيان‌ ‌بود‌ مربوط باين‌ تسعه‌ نيست‌ لذا مي‌فرمايد:

(‌قال‌‌که‌إِلي‌ فِرعَون‌َ وَ قَومِه‌ِ) ‌اينکه‌ دو ‌آيه‌ ‌با‌ ‌آيه‌ شريفه‌ ‌که‌ مي‌فرمايد: فَأَرسَلنا عَلَيهِم‌ُ الطُّوفان‌َ وَ الجَرادَ وَ القُمَّل‌َ وَ الضَّفادِع‌َ وَ الدَّم‌َ آيات‌ٍ مُفَصَّلات‌ٍ (اعراف‌ ‌آيه‌ 130) ‌که‌ پنج‌ ‌آيه‌ ‌است‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ دو هفت‌ ‌آيه‌ مي‌شود هشتم‌ اجابت‌ دعاء موسي‌ و هارون‌ ‌در‌ حق‌ ‌آنها‌ رَبَّنَا اطمِس‌ عَلي‌ أَموالِهِم‌

جلد 14 - صفحه 116

وَ اشدُد عَلي‌ قُلُوبِهِم‌‌-‌ ‌الي‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌‌-‌ قَد أُجِيبَت‌ دَعوَتُكُما الاية (يونس‌ ‌آيه‌ 88 و 89) نهم‌ انفلاق‌ بحركه‌ مي‌فرمايد: فَأَوحَينا إِلي‌ مُوسي‌ أَن‌ِ اضرِب‌ بِعَصاك‌َ البَحرَ الاية (شعراء 63) گذشت‌ شرحش‌ و ممكن‌ ‌است‌ بلع‌ عصا سحر سحره‌ فرعون‌ ‌باشد‌ و اللّه‌ العالم‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 12)- سپس دومین معجزه موسی (ع) را به او ارائه کرد، فرمود:

«و دستت را در گریبانت داخل کن هنگامی که خارج می‌شود، سفید و درخشنده است بی‌آنکه عیبی در آن، باشد» (وَ أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ).

یعنی این سفیدی ناشی از بیماری «برص» نیست، بلکه نورانیت و درخشندگی و سفیدی جالبی است که خود بیانگر وجود یک معجزه و امر خارق عادت است.

باز برای این که به موسی (ع) لطف بیشتری کند و به منحرفان امکان بیشتری برای هدایت دهد، می‌گوید: معجزات تو منحصر به این دو نیست، بلکه این دو معجزه «در زمره معجزات نه‌گانه‌ای است که تو با آنها بسوی فرعون و قومش فرستاده می‌شوی آنان قومی فاسد و طغیانگرند» و نیاز به راهنمایی دارند، مجهز به معجزات بزرگ فراوان (فِی تِسْعِ آیاتٍ إِلی فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ إِنَّهُمْ کانُوا قَوْماً فاسِقِینَ).

از ظاهر این آیه چنین استفاده می‌شود که این دو معجزه جزء نه معجزه معروف موسی بوده است نه اضافه بر آن.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - فرمان خدا به موسى(ع) مبنى بر فروبردن دست در گریبان خویش و خارج ساختن آن با سپیدیى جذّاب و غیرزننده (و أدخل یدک فى جیبک تخرج بیضاء من غیر سوء)

۲ - «ید بیضا»، دومین معجزه عطا شده به موسى(ع) از جانب خدا در وادى طور (و ألق عصاک ... و أدخل یدک فى جیبک تخرج بیضاء)

۳ - تجهیز موسى(ع) از سوى خدا به معجزه اى بیم آفرین و معجزه اى زیبا و پرجاذبه (و ألق عصاک ... ولّى مدبرًا ... و أدخل یدک... بیضاء من غیر سوء)

۴ - اعطاى نه معجزه و نشانه از سوى خدا به موسى(ع) براى هدایت فرعون و فرعونیان (فى تسع ءایت إلى فرعون و قومه)

۵ - فرعون و فرعونیان، مردمى گرفتار فسق و انحراف دیرپاى (إلى فرعون و قومه إنّهم کانوا قومًا فسقین) تعبیر «کانوا قوماً فاسقین» بیانگر آن است که فرعونیان از دیرباز گرفتار فسق و انحراف بوده اند.

۶ - مبارزه با فسق و تجاوزگرى فرعون و فرعونیان، در رأس برنامه ها و وظایف موسى (فى تسع ءایت إلى فرعون و قومه إنّهم کانوا قومًا فسقین)

۷ - لزوم مبارزه با سردمداران فسق و انحرافات جامعه (إلى فرعون و قومه إنّهم کانوا قومًا فسقین) «إنّهم کانوا...» در مقام تعلیل است و هر کجا علت پیدا شد، احکام و پى آمدهاى آن نیز جارى خواهد گشت.

روایات و احادیث

۸ - «عن أبى عبداللّه(ع) [فى قوله تعالى ]«أدخل یدک فى جیبک تخرج بیضاء من غیر سوء» قال: من غیر برص; از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند متعال خطاب به موسى(ع) که مى فرماید: «أدخل یدک فى جیبک من غیر سوء» روایت شده که فرمود: مراد از «سوء» بیمارى برص و پیسى است».

موضوعات مرتبط

• اعداد: عدد نه ۴
• انحراف اجتماعى: اهمیت مبارزه با انحراف اجتماعى ۷
• خدا: اوامر خدا ۱
• فرعون: فسق فرعون ۵، ۶; هدایت فرعون ۴
• فرعونیان: فسق فرعونیان ۵، ۶; هدایت فرعونیان ۴
• فسق: اهمیت مبارزه با فسق ۷; مبارزه با فسق ۶
• معجزه: آثار معجزه ۴
• موسى(ع): ترسناکى معجزه موسى(ع) ۳; تعداد معجزه موسى(ع) ۴; رسالت موسى(ع) ۱; زیبایى معجزه موسى(ع) ۳; قصه موسى(ع) ۱; مربى موسى(ع) ۳; معجزه موسى(ع) ۱، ۲، ۸; منشأ معجزه موسى(ع) ۳; موسى(ع) در کوه طور ۲; مهمترین رسالت موسى(ع) ۶; نقش معجزه موسى(ع) ۳; هدایتگرى موسى(ع) ۴; یدبیضاى موسى(ع) ۱، ۲، ۸
• هدایت: ابزار هدایت ۴