التوبة ٣٩: تفاوت میان نسخه‌ها

از الکتاب
(افزودن سال نزول)
(افزودن جزییات آیه)
 
(یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::إِلاّ|إِلاَّ]] [[شامل این ریشه::الا| ]][[شامل این کلمه::تَنْفِرُوا|تَنْفِرُوا]] [[کلمه غیر ربط::تَنْفِرُوا| ]] [[شامل این ریشه::نفر| ]][[ریشه غیر ربط::نفر| ]][[شامل این کلمه::يُعَذّبْکُم|يُعَذِّبْکُمْ‌]] [[کلمه غیر ربط::يُعَذّبْکُم| ]] [[شامل این ریشه::عذب‌| ]][[ریشه غیر ربط::عذب‌| ]][[شامل این ریشه::کم‌| ]][[ریشه غیر ربط::کم‌| ]][[شامل این کلمه::عَذَابا|عَذَاباً]] [[کلمه غیر ربط::عَذَابا| ]] [[شامل این ریشه::عذب‌| ]][[ریشه غیر ربط::عذب‌| ]][[شامل این کلمه::أَلِيما|أَلِيماً]] [[کلمه غیر ربط::أَلِيما| ]] [[شامل این ریشه::الم‌| ]][[ریشه غیر ربط::الم‌| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::يَسْتَبْدِل|يَسْتَبْدِلْ‌]] [[کلمه غیر ربط::يَسْتَبْدِل| ]] [[شامل این ریشه::بدل‌| ]][[ریشه غیر ربط::بدل‌| ]][[شامل این کلمه::قَوْما|قَوْماً]] [[کلمه غیر ربط::قَوْما| ]] [[شامل این ریشه::قوم‌| ]][[ریشه غیر ربط::قوم‌| ]][[شامل این کلمه::غَيْرَکُم|غَيْرَکُمْ‌]] [[کلمه غیر ربط::غَيْرَکُم| ]] [[شامل این ریشه::غير| ]][[ریشه غیر ربط::غير| ]][[شامل این ریشه::کم‌| ]][[ریشه غیر ربط::کم‌| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::لا|لاَ]] [[شامل این ریشه::لا| ]][[شامل این کلمه::تَضُرّوه|تَضُرُّوهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::تَضُرّوه| ]] [[شامل این ریشه::ضرر| ]][[ریشه غیر ربط::ضرر| ]][[شامل این ریشه::ه‌| ]][[ریشه غیر ربط::ه‌| ]][[شامل این کلمه::شَيْئا|شَيْئاً]] [[کلمه غیر ربط::شَيْئا| ]] [[شامل این ریشه::شى‌ء| ]][[ریشه غیر ربط::شى‌ء| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::اللّه|اللَّهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::اللّه| ]] [[شامل این ریشه::الله‌| ]][[ریشه غیر ربط::الله‌| ]][[شامل این ریشه::اله‌| ]][[ریشه غیر ربط::اله‌| ]][[شامل این ریشه::وله‌| ]][[ریشه غیر ربط::وله‌| ]][[شامل این کلمه::عَلَى|عَلَى‌]] [[شامل این ریشه::على‌| ]][[شامل این کلمه::کُل|کُلِ‌]] [[شامل این ریشه::کلل‌| ]][[شامل این کلمه::شَيْء|شَيْ‌ءٍ]] [[کلمه غیر ربط::شَيْء| ]] [[شامل این ریشه::شى‌ء| ]][[ریشه غیر ربط::شى‌ء| ]][[شامل این کلمه::قَدِير|قَدِيرٌ]] [[کلمه غیر ربط::قَدِير| ]] [[شامل این ریشه::قدر| ]][[ریشه غیر ربط::قدر| ]]'''}}
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::إِلاّ|إِلاَّ]] [[شامل این ریشه::الا| ]][[شامل این کلمه::تَنْفِرُوا|تَنْفِرُوا]] [[کلمه غیر ربط::تَنْفِرُوا| ]] [[شامل این ریشه::نفر| ]][[ریشه غیر ربط::نفر| ]][[شامل این کلمه::يُعَذّبْکُم|يُعَذِّبْکُمْ‌]] [[کلمه غیر ربط::يُعَذّبْکُم| ]] [[شامل این ریشه::عذب‌| ]][[ریشه غیر ربط::عذب‌| ]][[شامل این ریشه::کم‌| ]][[ریشه غیر ربط::کم‌| ]][[شامل این کلمه::عَذَابا|عَذَاباً]] [[کلمه غیر ربط::عَذَابا| ]] [[شامل این ریشه::عذب‌| ]][[ریشه غیر ربط::عذب‌| ]][[شامل این کلمه::أَلِيما|أَلِيماً]] [[کلمه غیر ربط::أَلِيما| ]] [[شامل این ریشه::الم‌| ]][[ریشه غیر ربط::الم‌| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::يَسْتَبْدِل|يَسْتَبْدِلْ‌]] [[کلمه غیر ربط::يَسْتَبْدِل| ]] [[شامل این ریشه::بدل‌| ]][[ریشه غیر ربط::بدل‌| ]][[شامل این کلمه::قَوْما|قَوْماً]] [[کلمه غیر ربط::قَوْما| ]] [[شامل این ریشه::قوم‌| ]][[ریشه غیر ربط::قوم‌| ]][[شامل این کلمه::غَيْرَکُم|غَيْرَکُمْ‌]] [[کلمه غیر ربط::غَيْرَکُم| ]] [[شامل این ریشه::غير| ]][[ریشه غیر ربط::غير| ]][[شامل این ریشه::کم‌| ]][[ریشه غیر ربط::کم‌| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::لا|لاَ]] [[شامل این ریشه::لا| ]][[شامل این کلمه::تَضُرّوه|تَضُرُّوهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::تَضُرّوه| ]] [[شامل این ریشه::ضرر| ]][[ریشه غیر ربط::ضرر| ]][[شامل این ریشه::ه‌| ]][[ریشه غیر ربط::ه‌| ]][[شامل این کلمه::شَيْئا|شَيْئاً]] [[کلمه غیر ربط::شَيْئا| ]] [[شامل این ریشه::شى‌ء| ]][[ریشه غیر ربط::شى‌ء| ]][[شامل این کلمه::وَ|وَ]] [[شامل این ریشه::و| ]][[شامل این کلمه::اللّه|اللَّهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::اللّه| ]] [[شامل این ریشه::الله‌| ]][[ریشه غیر ربط::الله‌| ]][[شامل این ریشه::اله‌| ]][[ریشه غیر ربط::اله‌| ]][[شامل این ریشه::وله‌| ]][[ریشه غیر ربط::وله‌| ]][[شامل این کلمه::عَلَى|عَلَى‌]] [[شامل این ریشه::على‌| ]][[شامل این کلمه::کُل|کُلِ‌]] [[شامل این ریشه::کلل‌| ]][[شامل این کلمه::شَيْء|شَيْ‌ءٍ]] [[کلمه غیر ربط::شَيْء| ]] [[شامل این ریشه::شى‌ء| ]][[ریشه غیر ربط::شى‌ء| ]][[شامل این کلمه::قَدِير|قَدِيرٌ]] [[کلمه غیر ربط::قَدِير| ]] [[شامل این ریشه::قدر| ]][[ریشه غیر ربط::قدر| ]]'''}}
 
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed"
 
  !کپی متن آیه
|-
|إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْکُمْ‌ عَذَاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ‌ قَوْماً غَيْرَکُمْ‌ وَ لاَ تَضُرُّوهُ‌ شَيْئاً وَ اللَّهُ‌ عَلَى‌ کُلِ‌ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ
|}
'''ترجمه '''
'''ترجمه '''
<tabber>
<tabber>
خط ۱۵: خط ۱۸:
|-|صادقی تهرانی=اگر (برای نبرد) کوچ نکنید خدا شما را به عذابی دردناک عذابتان می‌کند و گروهی دیگر به جای شما بر می‌گمارد. به خدا هرگز زیانی نتوانید رسانید. و خدا بر هر چیزی تواناست.
|-|صادقی تهرانی=اگر (برای نبرد) کوچ نکنید خدا شما را به عذابی دردناک عذابتان می‌کند و گروهی دیگر به جای شما بر می‌گمارد. به خدا هرگز زیانی نتوانید رسانید. و خدا بر هر چیزی تواناست.
|-|معزی=اگر نکوچید عذاب کند شما را عذابی دردناک و برگیرد به جای شما گروهی را جز شما و هرگز زیانش نرسانید به چیزی و خدا است بر هر چیز توانا
|-|معزی=اگر نکوچید عذاب کند شما را عذابی دردناک و برگیرد به جای شما گروهی را جز شما و هرگز زیانش نرسانید به چیزی و خدا است بر هر چیز توانا
|-|</tabber><br />
|-|english=<div id="qenag">Unless you mobilize, He will punish you most painfully, and will replace you with another people, and you will not harm Him at all. Allah has power over all things.</div>
|-|</tabber>
<div class="audiotable">
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/009039.mp3"></sound></div>
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/009039.mp3"></sound></div>
</div>
{{آيه | سوره = سوره التوبة | نزول = [[نازل شده در سال::16|٤ هجرت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::39|٣٩]] | قبلی = التوبة ٣٨ | بعدی = التوبة ٤٠  | کلمه = [[تعداد کلمات::19|١٩]] | حرف =  }}
{{آيه | سوره = سوره التوبة | نزول = [[نازل شده در سال::16|٤ هجرت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::39|٣٩]] | قبلی = التوبة ٣٨ | بعدی = التوبة ٤٠  | کلمه = [[تعداد کلمات::19|١٩]] | حرف =  }}
===معنی کلمات و عبارات===
===معنی کلمات و عبارات===
خط ۲۶: خط ۳۴:
[[التوبة ١٢٠ | مَا کَانَ‌ لِأَهْلِ‌ الْمَدِينَةِ وَ...]] (۰) [[التوبة ١٢٢ | وَ مَا کَانَ‌ الْمُؤْمِنُونَ‌...]] (۳)   
[[التوبة ١٢٠ | مَا کَانَ‌ لِأَهْلِ‌ الْمَدِينَةِ وَ...]] (۰) [[التوبة ١٢٢ | وَ مَا کَانَ‌ الْمُؤْمِنُونَ‌...]] (۳)   
</div>
</div>
== نزول ==
نجدة بن نفیع گوید: از ابن عباس درباره این آیه سؤال کردم، گفت: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم براى جنگ به چند طائفه از طوائف عرب دستور کوچ دادن داد. آنان تثاقل و تنبلى ورزیدند خداوند این آیه را نازل فرمود و آنان را به عذاب نیامدن باران معذب ساخت.<ref>تفسیر ابن ابى‌حاتم.</ref>


== تفسیر ==
== تفسیر ==
<tabber>
<tabber>
المیزان=
المیزان=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:المیزان جلد۹_بخش۳۱#link202 | آيات ۴۸ - ۳۸، سوره توبه]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۹_بخش۳۱#link202 | آيات ۴۸ - ۳۸، سوره توبه]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۹_بخش۳۱#link203 | ملامت و سرزنش مؤ منين به جهت تثاقل و سستى نمودنشان به هنگام جنگ به اينكه مگر به حيات ناچيز دنيا قانع شده اند؟]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۹_بخش۳۱#link203 | ملامت و سرزنش مؤ منين به جهت تثاقل و سستى نمودنشان به هنگام جنگ به اينكه مگر به حيات ناچيز دنيا قانع شده اند؟]]
خط ۵۰: خط ۶۳:
*[[تفسیر:المیزان جلد۹_بخش۳۳#link220 | داستان چند تن از مؤ منينى كه با تاءخير به لشگريان عازم تبوك پيوستند يا آنكه تخلف كردند و سپس توبه نمودند]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۹_بخش۳۳#link220 | داستان چند تن از مؤ منينى كه با تاءخير به لشگريان عازم تبوك پيوستند يا آنكه تخلف كردند و سپس توبه نمودند]]


}}
|-|نمونه=
|-|نمونه=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:نمونه جلد۷_بخش۶۷#link212 | تفسیر آیات]]
*[[تفسیر:نمونه جلد۷_بخش۶۷#link212 | تفسیر آیات]]
}}
|-| تفسیر نور=
===تفسیر نور (محسن قرائتی)===
{{ نمایش فشرده تفسیر|
إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «39»
اگر (به سوى ميدان جنگ) نشتابيد، خداوند شما را به عذابى دردناك عذاب مى‌كند و گروه ديگرى را جايگزين شما مى‌كند و شما (با ترك جبهه،) ضررى به خدا نمى‌زنيد و خداوند بر هر چيزى تواناست.
===نکته ها===
در اين آيه و آيه‌ى قبل، از هشت راه بر مسأله‌ى جهاد تأكيد شده است:
شما كه اهل ايمانيد، چرا سستى؟ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»، سؤال همراه با توبيخ‌ «ما لَكُمْ»، جهاد راه خداست‌ «سَبِيلِ اللَّهِ»، فرمانِ حركت‌ «انْفِرُوا»، تهديد به عذاب‌ «يُعَذِّبْكُمْ»، تهديد به جايگزينى‌ «يَسْتَبْدِلْ»، تهديد به بى‌اثر بودن ترك جبهه از سوى شما «لا تَضُرُّوهُ» وتهديد به قدرت الهى. «وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ»
بر اساس برخى روايات مراد از افراد جايگزين در «قَوْماً غَيْرَكُمْ»، مردمانى از ايران و يمن هستند كه براى يارى دين خدا قيام مى‌كنند. «1»
===پیام ها===
1- كيفر تركِ جبهه، هم عذاب وذلّت دنياست، هم عقوبتِ دوزخ در آخرت است. «عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ»
2- دست خداوند، براى جايگزين ساختن ديگران به جاى ما باز است و هر
----
«1». تفاسير نمونه، كنزالدقائق.
جلد 3 - صفحه 422
لحظه اراده كند، چنان خواهد كرد. «يَسْتَبْدِلْ»
3- زيانِ بى‌تحرّكى و ركود، به خودمان مى‌رسد، نه به خدا. «لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً» (سستى و تنبلى، سبب جايگزين شدن ديگران به جاى ما مى‌شود)
4- قدرت نامحدود خدا، سبب مى‌شود كه ديگران را به جاى ما جايگزين كند.
يَسْتَبْدِلْ‌ ... عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ
5- كسى‌كه قدرت بى‌نهايت دارد، هرگز ضربه و ضرر نمى‌بيند. لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً ... عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ
}}
|-|
اثنی عشری=
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ (39)
چون حق تعالى در اين آيه شريفه مؤمنان را ترغيب فرمود به جهاد، بعد از آن ترهيب فرمايد ايشان را:
إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً: اگر نرويد به حربى كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله شما، به آن امر نمايد، و متقاعد شويد عذاب فرمايد خداى متعال شما را عذابى دردناك در آخرت. بنا بقولى در دنيا، چنانچه از ابن عباس نقل شده كه به سبب تكاهل آنان باران قطع گرديد از ايشان. نزد بعضى تهديد است به تمام اقسام از عذاب آخرت و قطع منافع آخرت.
وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ‌: و تبديل فرمايد بجاى شما گروهى را غير شما كه تخلف ننمايند از جهاد. نزد سعيد بن جبير، قوم فارس بودند. و نزد ابى روق، اهل يمن. و نزد جبائى كسانيند كه بعد از نزول اين آيه مسلمان شدند.
وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً: و ضرر نرسانيد به قعود خود چيزى را، به ساحت قدس الهى زيرا
ج5، ص 91
ذات حق تعالى غنى على الاطلاق و محتاج نيست به كسى و چيزى. يا ضرر نزنيد به حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله چيزى را، زيرا حق تعالى عاصم و حافظ او است از اعداء، و ناصر او به امداد ملائكه، يا قوم ديگر از مؤمنين. وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ: و حق تعالى بر هر چيزى قادر است، پس بر عذاب شما و استبدال شما و نصرت رسولش، بى‌شما قادر خواهد بود. آيه شريفه وعيد شديد و تهديد شديدى است براى متخلفين از جهاد راه خدا.
}}
|-|
روان جاوید=
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلاَّ قَلِيلٌ (38) إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ (39)
ترجمه‌
اى آنانكه ايمان آورديد چيست مر شما را كه چون گفته شود بشما بيرون رويد در راه خدا كندى كنيد و مايل شويد بسوى زمين آيا خوشنود شديد بزندگانى دنيا بدل از آخرت پس نيست بهره زندگانى دنيا در آخرت مگر كم‌
اگر بيرون نرويد عذاب ميكند شما را عذابى دردناك و بدل ميگيرد گروهى را غير از شما و ضرر نميرسانيد او را چيزى و خدا بر هر امرى توانا است.
تفسير
در جوامع نقل نموده كه اين آيه در غزوه تبوك نازل شد كه در سال دهم از هجرت بعد از مراجعت مسلمانان از جنگ با اهل طائف روى داد و چون در سال قحط و شدّت گرما بود و سفر دور و دشمن زياد امر بحركت بر آنها گران آمد و قمى ره فرموده كه پيغمبر (ص) سفرى از اين دورتر و سخت‌تر نكرد و سبب آن اين بود كه خبر دادند بآنحضرت كه هرقل با لشگر زيادى براى جنگ با مسلمانان از روم حركت نموده و در حمّص نزول كرده و عساكرش در بلقا مى‌باشند پيغمبر (ص) هم از اطراف و جوانب عربستان بتهيّه عسكر پرداخت و خطبه انشاء فرمود و ترغيب بجهاد نمود و امر فرمود اصحاب خود را كه مهيّاى حركت بجانب تبوك كه از بلاد بلقا است شوند و قبائل عرب اطاعت كردند و جماعتى از منافقان تخلّف ورزيدند و در سال حجّة الوداع حركت كردند و تفصيل اين جنگ در ضمن تفسير آيات اين سوره ذكر خواهد شد انشاء اللّه و خلاصه مفاد اين دو آيه آنستكه اى اهل ايمان چه شد است كه چون امر كنند شما را بجهاد سنگينى و كندى در حركت ميكنيد و مايل ميشويد باقامت در زمين و لذّات فانيه آن‌
----
جلد 2 صفحه 581
آيا اينمقدار كوته نظريد كه راضى شديد بزندگانى دو روزه دنيا و از نعيم دائم آخرت صرف نظر نموديد بالاتر از مرگ كه در اين سفر نيست با آنكه ميدانيد در پس آن براى مهاجر در راه خدا و شهيد متاع و نعيم آخرت است كه متاع و نعمت دنيا در مقابل آن كم و حقير و بيمقدار است با وجود اين اگر مخالفت نمائيد و تقاعد ورزيد خداوند شما را در دنيا و آخرت معذب ميفرمايد و بجاى شما گروه ديگرى را براى نصرت دين خود بعث ميفرمايد و از سعيد بن جبير نقل شده كه آنها از اهل فارس ميباشند و شما نميتوانيد به پيغمبر (ص) ضرر بزنيد بترك نصرت بهيچ وجه چون خداوند بر هر امرى قادر است و به پيغمبر خود وعده نصرت داده و آنكه دينش را در عالم منتشر كند و بهر وسيله كه بخواهد ميتواند او را حفظ نمايد و بر دشمنان دين مظفر و منصور فرمايد و از وعده خود تخلف نمى‌كند ..
}}
|-|
اطیب البیان=
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
إِلاّ تَنفِرُوا يُعَذِّبكُم‌ عَذاباً أَلِيماً وَ يَستَبدِل‌ قَوماً غَيرَكُم‌ وَ لا تَضُرُّوه‌ُ شَيئاً وَ اللّه‌ُ عَلي‌ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ (39)
‌اگر‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ تأكيدات‌ نفر ‌بر‌ جهاد نكرديد عذاب‌ ميفرمايد ‌خدا‌ ‌شما‌ ‌را‌ بعذاب‌ دردناك‌ و تبديل‌ ميكند قوم‌ ديگري‌ ‌غير‌ ‌از‌ ‌شما‌ ‌که‌ اطاعت‌ كنند ‌در‌ امر جهاد و ‌شما‌ ضرري‌ نميتوانيد بدستگاه‌ الهي‌ وارد كنيد هيچگونه‌ ضرري‌ و خداوند ‌بر‌ ‌هر‌ چيزي‌ قادر متعال‌ ‌است‌.
إِلّا تَنفِرُوا تهديد ‌است‌ ‌بر‌ ترك‌ واجب‌ ‌که‌ ترك‌ واجب‌ ‌از‌ معاصي‌ كبار ‌است‌
جلد 8 - صفحه 220
مثل‌ ترك‌ صلوة و صوم‌ و زكاة و خمس‌ و حج‌ و امر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر و ساير واجبات‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌آن‌ جمله‌ جهاد ‌است‌ و اينها ‌را‌ ‌از‌ معاصي‌ تركيه‌ ميشمارند مقابل‌ معاصي‌ فعليه‌ ‌که‌ ترك‌ ‌آنها‌ واجب‌ ‌است‌ و ‌از‌ واجبات‌ تركيه‌ ميشمارند مثل‌ تقوي‌ و ورع‌ و نحو اينها.
يُعَذِّبكُم‌ عَذاباً أَلِيماً ظاهرا مراد عذاب‌ آخرت‌ ‌است‌ زيرا عذاب‌ دنيوي‌ چنانچه‌ بعض‌ مفسرين‌ گفتند ‌اگر‌ مراد بلاهايي‌ ‌که‌ ‌بر‌ امم‌ سابقه‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌باشد‌ ‌اينکه‌ امت‌ مصون‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ گونه‌ بلاها هستند و ‌اگر‌ مثل‌ مرض‌ و فقر و نحو اينها ‌باشد‌ خوب‌ و بد همه‌ مبتلا ميشوند و عذاب‌ آخرت‌ مطلقا مولم‌ ‌است‌ و لكن‌ تعبير باليما ‌براي‌ شدت‌ عذاب‌ و الم‌ ‌است‌.
وَ يَستَبدِل‌ قَوماً غَيرَكُم‌ بعضي‌ گفتند مراد اهل‌ يمن‌ هستند و بعضي‌ گفتند اهل‌ فارس‌ لكن‌ مراد كساني‌ هستند ‌که‌ ايمان‌ راسخ‌ پيدا ميكنند و ثبات‌ قدم‌ دارند و كوشش‌ ‌در‌ جهاد ميكنند وَ لا تَضُرُّوه‌ُ شَيئاً زيرا خداوند غني‌ بالذات‌ ‌است‌ باحدي‌ ‌از‌ مخلوقات‌ احتياج‌ ندارد إِذا أَرادَ شَيئاً أَن‌ يَقُول‌َ لَه‌ُ كُن‌ فَيَكُون‌ُ يس‌ ‌آيه‌ 82، چنانچه‌ ‌رسول‌ ‌خود‌ ‌را‌ چنان‌ نصرت‌ داد و دين‌ اسلام‌ ‌را‌ عظمت‌ داد ‌با‌ اينكه‌ هيچ‌ گونه‌ اسباب‌ ظاهريه‌ نداشت‌ وَ اللّه‌ُ عَلي‌ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ چه‌ رسد ‌بر‌ دفع‌ كفار و نصرت‌ دين‌.
}}
|-|
برگزیده تفسیر نمونه=
===برگزیده تفسیر نمونه===
{{نمایش فشرده تفسیر|
]
(آیه 39)- سپس مسأله را از لحن ملامت آمیز بالاتر برده و شکل یک تهدید جدّی به خود می‌گیرد و می‌گوید: «اگر شما به سوی میدان جنگ حرکت نکنید خداوند به عذاب دردناکی مجازاتتان خواهد کرد» (إِلَّا تَنْفِرُوا یُعَذِّبْکُمْ عَذاباً أَلِیماً).
و اگر گمان می‌کنید با کنار رفتن شما و پشت کردنتان به میدان جهاد چرخ پیشرفت اسلام از کار می‌افتد و فروغ آیین خدا به خاموشی می‌گراید سخت در
ج2، ص205
اشتباهید زیرا: «خداوند گروهی غیر از شما (از افراد با ایمان و مصمّم و مطیع فرمان خود را) به جای شما قرار خواهد داد» (وَ یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ).
گروهی که از هر نظر مغایر شما هستند نه تنها شخصیتشان بلکه ایمان و اراده و شهامت و فرمانبرداریشان غیر از شماست.
بعضی از مفسران این جمله را اشاره به ایرانیان یا مردم من دانسته‌اند.
«و از این رهگذر هیچ گونه زیانی نمی‌توانید به خداوند و آیین پاک او وارد کنید» (وَ لا تَضُرُّوهُ شَیْئاً).
این یک واقعیت است، نه یک گفتگوی خیالی یا آرزوی دور و دراز، چرا که «خداوند بر هر چیز تواناست» (وَ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ). و هرگاه اراده پیروزی آئین پاکش را کند بدون گفتگو جامه عمل به آن خواهد پوشاند.
}}
|-|تسنیم=
|-|تسنیم=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]]
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]]
|-|نور=
}}
*[[تفسیر:نور  | تفسیر آیات]]
 
|-|</tabber>
|-|</tabber>


خط ۱۰۰: خط ۲۴۵:
[[رده:قدیر]][[رده:جایگزینى امتها]][[رده:زمینه جایگزینى امتها]][[رده:سرنوشت انسان ها]][[رده:زمینه انقراض جامعه]][[رده:عوامل انقراض جامعه اسلامى]][[رده:آثار تخلف از جهاد]][[رده:آثار جهاد]][[رده:آثار سستى در جهاد]][[رده:تهدید متخلفان از جهاد]][[رده:زیان ترک جهاد]][[رده:سرزنش ترک جهاد]][[رده:فلسفه جهاد]][[رده:اضرار به خدا]][[رده:تهدیدهاى خدا]][[رده:سنتهاى خدا]][[رده:عذابهاى خدا]][[رده:قدرت خدا]][[رده:نشانه هاى بىنیازى خدا]][[رده:ویژگیهاى قدرت خدا]][[رده:عوامل مؤثر در سرنوشت]][[رده:تهدید به عذاب]][[رده:عذاب دردناک]][[رده:مراتب عذاب]][[رده:آثار عمل]][[رده:اهمیت منافع مؤمنان]][[رده:تهدید مسلمانان صدر اسلام]]
[[رده:قدیر]][[رده:جایگزینى امتها]][[رده:زمینه جایگزینى امتها]][[رده:سرنوشت انسان ها]][[رده:زمینه انقراض جامعه]][[رده:عوامل انقراض جامعه اسلامى]][[رده:آثار تخلف از جهاد]][[رده:آثار جهاد]][[رده:آثار سستى در جهاد]][[رده:تهدید متخلفان از جهاد]][[رده:زیان ترک جهاد]][[رده:سرزنش ترک جهاد]][[رده:فلسفه جهاد]][[رده:اضرار به خدا]][[رده:تهدیدهاى خدا]][[رده:سنتهاى خدا]][[رده:عذابهاى خدا]][[رده:قدرت خدا]][[رده:نشانه هاى بىنیازى خدا]][[رده:ویژگیهاى قدرت خدا]][[رده:عوامل مؤثر در سرنوشت]][[رده:تهدید به عذاب]][[رده:عذاب دردناک]][[رده:مراتب عذاب]][[رده:آثار عمل]][[رده:اهمیت منافع مؤمنان]][[رده:تهدید مسلمانان صدر اسلام]]
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره التوبة ]]
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره التوبة ]]
{{#seo:
|title=آیه 39 سوره توبه
|title_mode=replace
|keywords=آیه 39 سوره توبه,توبه 39,إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْکُمْ‌ عَذَاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ‌ قَوْماً غَيْرَکُمْ‌ وَ لاَ تَضُرُّوهُ‌ شَيْئاً وَ اللَّهُ‌ عَلَى‌ کُلِ‌ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ,قدیر,جایگزینى امتها,زمینه جایگزینى امتها,سرنوشت انسان ها,زمینه انقراض جامعه,عوامل انقراض جامعه اسلامى,آثار تخلف از جهاد,آثار جهاد,آثار سستى در جهاد,تهدید متخلفان از جهاد,زیان ترک جهاد,سرزنش ترک جهاد,فلسفه جهاد,اضرار به خدا,تهدیدهاى خدا,سنتهاى خدا,عذابهاى خدا,قدرت خدا,نشانه هاى بىنیازى خدا,ویژگیهاى قدرت خدا,عوامل مؤثر در سرنوشت,تهدید به عذاب,عذاب دردناک,مراتب عذاب,آثار عمل,اهمیت منافع مؤمنان,تهدید مسلمانان صدر اسلام,آیات قرآن سوره التوبة
|description=إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْکُمْ‌ عَذَاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ‌ قَوْماً غَيْرَکُمْ‌ وَ لاَ تَضُرُّوهُ‌ شَيْئاً وَ اللَّهُ‌ عَلَى‌ کُلِ‌ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ
|image=Wiki_Logo.png
|image_alt=الکتاب
|site_name=الکتاب
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱ دی ۱۳۹۹، ساعت ۰۴:۵۹

کپی متن آیه
إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْکُمْ‌ عَذَاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ‌ قَوْماً غَيْرَکُمْ‌ وَ لاَ تَضُرُّوهُ‌ شَيْئاً وَ اللَّهُ‌ عَلَى‌ کُلِ‌ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ

ترجمه

اگر (به سوی میدان جهاد) حرکت نکنید، شما را مجازات دردناکی می‌کند، و گروه دیگری غیر از شما را به جای شما قرارمی‌دهد؛ و هیچ زیانی به او نمی‌رسانید؛ و خداوند بر هر چیزی تواناست!

اگر بسيج نشويد، [خدا] شما را به عذابى دردناك مجازات مى‌كند، و گروهى ديگر را به جاى شما مى‌آورد و او را هيچ زيانى نمى‌رسانيد، و خدا بر هر چيزى تواناست
اگر بسيج نشويد، [خدا] شما را به عذابى دردناك عذاب مى‌كند، و گروهى ديگر به جاى شما مى‌آورد، و به او زيانى نخواهيد رسانيد، و خدا بر هر چيزى تواناست.
اگر بیرون نشوید خدا شما را به عذابی دردناک معذب خواهد کرد و قومی دیگر به جای شما برمی‌گمارد و شما به خدا زیانی نمی‌رسانید، و خدا بر هر چیز تواناست.
اگر باشتاب بیرون نروید، خدا شما را به عذابی دردناک عذاب می کند و گروه دیگری را به جای شما می آورد؛ و شما [با نرفتن به میدان نبرد] هیچ زیانی به خدا نمی رسانید؛ و خدا بر هر کاری تواناست.
اگر به جنگ بسيج نشويد خدا شما را به شكنجه‌اى دردناك عذاب مى‌كند و قوم ديگرى را به جاى شما برمى گزيند و به خدا نيز زيانى نمى رسانيد كه خدا بر هر كارى تواناست.
اگر رهسپار [جهاد] نشوید خداوند دچار عذابی دردناک می‌گرداندتان و به جای شما قوم دیگری پدید می‌آورد و به او زیانی نمی‌رسانید، و خداوند بر هر کاری تواناست‌
اگر [براى جهاد] بيرون نرويد، شما را عذاب كند عذابى دردناك و گروهى ديگر به جاى شما آورد و او را هيچ زيانى نمى‌رسانيد، و خداى بر هر چيزى تواناست.
اگر برای جهاد بیرون نروید، خداوند شما را (در دنیا با استیلاء دشمنان و در آخرت با آتش سوزان) عذاب دردناکی می‌دهد و (شما را نابود می‌کند و) قومی را جایگزینتان می‌سازد که جدای از شمایند (و پاسخگوی فرمان خدایند و در اسرع وقت دستور او را اجرا می‌نمایند. شما بدانید که با نافرمانی خود تنها به خویشتن زیان می‌رسانید) و هیچ زیانی به خدا نمی‌رسانید (چرا که خدا بی‌نیاز از همگان و دارای قدرت فراوان است) و خدا بر هر چیزی توانا است (و از جمله بدون شما هم می‌تواند اسلام را پیروز گرداند، و همچنین شما را از بین ببرد و دسته‌ی فرمانبرداری را جانشین شما کند).
اگر (برای نبرد) کوچ نکنید خدا شما را به عذابی دردناک عذابتان می‌کند و گروهی دیگر به جای شما بر می‌گمارد. به خدا هرگز زیانی نتوانید رسانید. و خدا بر هر چیزی تواناست.
اگر نکوچید عذاب کند شما را عذابی دردناک و برگیرد به جای شما گروهی را جز شما و هرگز زیانش نرسانید به چیزی و خدا است بر هر چیز توانا

Unless you mobilize, He will punish you most painfully, and will replace you with another people, and you will not harm Him at all. Allah has power over all things.
ترتیل:
ترجمه:
التوبة ٣٨ آیه ٣٩ التوبة ٤٠
سوره : سوره التوبة
نزول : ٤ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٩
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِلاّ تَنفِرُوا»: اگر برای جهاد بیرون نروید. اصل آن (إِنْ لا تَنْفِرُوا) است. «غَیْرَکُمْ»: جدای از شما، یعنی مطیع و فرمانبردار و مؤمن و پرهیزگار. واژه (غَیْرَ) صفت (قَوْماً) است و به سبب ابهام فراوانی که دارد با وجود اضافه معرفه نمی‌گردد. می‌تواند مستثنی نیز باشد. «یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ»: قوم دیگری را جانشین شما می‌سازد. قومی را جانشین شما می‌کند که مغایر با شمایند و دستور خدا را اجرا می‌نمایند. «لا تَضُرُّوهُ»: به خدا زیان نمی‌رسانید. به پیغمبر زیان نمی‌رسانید.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

نجدة بن نفیع گوید: از ابن عباس درباره این آیه سؤال کردم، گفت: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم براى جنگ به چند طائفه از طوائف عرب دستور کوچ دادن داد. آنان تثاقل و تنبلى ورزیدند خداوند این آیه را نازل فرمود و آنان را به عذاب نیامدن باران معذب ساخت.[۱]

تفسیر


تفسیر نور (محسن قرائتی)


إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «39»

اگر (به سوى ميدان جنگ) نشتابيد، خداوند شما را به عذابى دردناك عذاب مى‌كند و گروه ديگرى را جايگزين شما مى‌كند و شما (با ترك جبهه،) ضررى به خدا نمى‌زنيد و خداوند بر هر چيزى تواناست.

نکته ها

در اين آيه و آيه‌ى قبل، از هشت راه بر مسأله‌ى جهاد تأكيد شده است:

شما كه اهل ايمانيد، چرا سستى؟ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا»، سؤال همراه با توبيخ‌ «ما لَكُمْ»، جهاد راه خداست‌ «سَبِيلِ اللَّهِ»، فرمانِ حركت‌ «انْفِرُوا»، تهديد به عذاب‌ «يُعَذِّبْكُمْ»، تهديد به جايگزينى‌ «يَسْتَبْدِلْ»، تهديد به بى‌اثر بودن ترك جبهه از سوى شما «لا تَضُرُّوهُ» وتهديد به قدرت الهى. «وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ»

بر اساس برخى روايات مراد از افراد جايگزين در «قَوْماً غَيْرَكُمْ»، مردمانى از ايران و يمن هستند كه براى يارى دين خدا قيام مى‌كنند. «1»

پیام ها

1- كيفر تركِ جبهه، هم عذاب وذلّت دنياست، هم عقوبتِ دوزخ در آخرت است. «عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ»

2- دست خداوند، براى جايگزين ساختن ديگران به جاى ما باز است و هر


«1». تفاسير نمونه، كنزالدقائق.

جلد 3 - صفحه 422

لحظه اراده كند، چنان خواهد كرد. «يَسْتَبْدِلْ»

3- زيانِ بى‌تحرّكى و ركود، به خودمان مى‌رسد، نه به خدا. «لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً» (سستى و تنبلى، سبب جايگزين شدن ديگران به جاى ما مى‌شود)

4- قدرت نامحدود خدا، سبب مى‌شود كه ديگران را به جاى ما جايگزين كند.

يَسْتَبْدِلْ‌ ... عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ

5- كسى‌كه قدرت بى‌نهايت دارد، هرگز ضربه و ضرر نمى‌بيند. لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً ... عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ (39)

چون حق تعالى در اين آيه شريفه مؤمنان را ترغيب فرمود به جهاد، بعد از آن ترهيب فرمايد ايشان را:

إِلَّا تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً: اگر نرويد به حربى كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله شما، به آن امر نمايد، و متقاعد شويد عذاب فرمايد خداى متعال شما را عذابى دردناك در آخرت. بنا بقولى در دنيا، چنانچه از ابن عباس نقل شده كه به سبب تكاهل آنان باران قطع گرديد از ايشان. نزد بعضى تهديد است به تمام اقسام از عذاب آخرت و قطع منافع آخرت.

وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ‌: و تبديل فرمايد بجاى شما گروهى را غير شما كه تخلف ننمايند از جهاد. نزد سعيد بن جبير، قوم فارس بودند. و نزد ابى روق، اهل يمن. و نزد جبائى كسانيند كه بعد از نزول اين آيه مسلمان شدند.

وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً: و ضرر نرسانيد به قعود خود چيزى را، به ساحت قدس الهى زيرا

ج5، ص 91

ذات حق تعالى غنى على الاطلاق و محتاج نيست به كسى و چيزى. يا ضرر نزنيد به حضرت نبوى صلّى اللّه عليه و آله چيزى را، زيرا حق تعالى عاصم و حافظ او است از اعداء، و ناصر او به امداد ملائكه، يا قوم ديگر از مؤمنين. وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ: و حق تعالى بر هر چيزى قادر است، پس بر عذاب شما و استبدال شما و نصرت رسولش، بى‌شما قادر خواهد بود. آيه شريفه وعيد شديد و تهديد شديدى است براى متخلفين از جهاد راه خدا.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلاَّ قَلِيلٌ (38) إِلاَّ تَنْفِرُوا يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَيْرَكُمْ وَ لا تَضُرُّوهُ شَيْئاً وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ (39)

ترجمه‌

اى آنانكه ايمان آورديد چيست مر شما را كه چون گفته شود بشما بيرون رويد در راه خدا كندى كنيد و مايل شويد بسوى زمين آيا خوشنود شديد بزندگانى دنيا بدل از آخرت پس نيست بهره زندگانى دنيا در آخرت مگر كم‌

اگر بيرون نرويد عذاب ميكند شما را عذابى دردناك و بدل ميگيرد گروهى را غير از شما و ضرر نميرسانيد او را چيزى و خدا بر هر امرى توانا است.

تفسير

در جوامع نقل نموده كه اين آيه در غزوه تبوك نازل شد كه در سال دهم از هجرت بعد از مراجعت مسلمانان از جنگ با اهل طائف روى داد و چون در سال قحط و شدّت گرما بود و سفر دور و دشمن زياد امر بحركت بر آنها گران آمد و قمى ره فرموده كه پيغمبر (ص) سفرى از اين دورتر و سخت‌تر نكرد و سبب آن اين بود كه خبر دادند بآنحضرت كه هرقل با لشگر زيادى براى جنگ با مسلمانان از روم حركت نموده و در حمّص نزول كرده و عساكرش در بلقا مى‌باشند پيغمبر (ص) هم از اطراف و جوانب عربستان بتهيّه عسكر پرداخت و خطبه انشاء فرمود و ترغيب بجهاد نمود و امر فرمود اصحاب خود را كه مهيّاى حركت بجانب تبوك كه از بلاد بلقا است شوند و قبائل عرب اطاعت كردند و جماعتى از منافقان تخلّف ورزيدند و در سال حجّة الوداع حركت كردند و تفصيل اين جنگ در ضمن تفسير آيات اين سوره ذكر خواهد شد انشاء اللّه و خلاصه مفاد اين دو آيه آنستكه اى اهل ايمان چه شد است كه چون امر كنند شما را بجهاد سنگينى و كندى در حركت ميكنيد و مايل ميشويد باقامت در زمين و لذّات فانيه آن‌


جلد 2 صفحه 581

آيا اينمقدار كوته نظريد كه راضى شديد بزندگانى دو روزه دنيا و از نعيم دائم آخرت صرف نظر نموديد بالاتر از مرگ كه در اين سفر نيست با آنكه ميدانيد در پس آن براى مهاجر در راه خدا و شهيد متاع و نعيم آخرت است كه متاع و نعمت دنيا در مقابل آن كم و حقير و بيمقدار است با وجود اين اگر مخالفت نمائيد و تقاعد ورزيد خداوند شما را در دنيا و آخرت معذب ميفرمايد و بجاى شما گروه ديگرى را براى نصرت دين خود بعث ميفرمايد و از سعيد بن جبير نقل شده كه آنها از اهل فارس ميباشند و شما نميتوانيد به پيغمبر (ص) ضرر بزنيد بترك نصرت بهيچ وجه چون خداوند بر هر امرى قادر است و به پيغمبر خود وعده نصرت داده و آنكه دينش را در عالم منتشر كند و بهر وسيله كه بخواهد ميتواند او را حفظ نمايد و بر دشمنان دين مظفر و منصور فرمايد و از وعده خود تخلف نمى‌كند ..

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


إِلاّ تَنفِرُوا يُعَذِّبكُم‌ عَذاباً أَلِيماً وَ يَستَبدِل‌ قَوماً غَيرَكُم‌ وَ لا تَضُرُّوه‌ُ شَيئاً وَ اللّه‌ُ عَلي‌ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ (39)

‌اگر‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ تأكيدات‌ نفر ‌بر‌ جهاد نكرديد عذاب‌ ميفرمايد ‌خدا‌ ‌شما‌ ‌را‌ بعذاب‌ دردناك‌ و تبديل‌ ميكند قوم‌ ديگري‌ ‌غير‌ ‌از‌ ‌شما‌ ‌که‌ اطاعت‌ كنند ‌در‌ امر جهاد و ‌شما‌ ضرري‌ نميتوانيد بدستگاه‌ الهي‌ وارد كنيد هيچگونه‌ ضرري‌ و خداوند ‌بر‌ ‌هر‌ چيزي‌ قادر متعال‌ ‌است‌.

إِلّا تَنفِرُوا تهديد ‌است‌ ‌بر‌ ترك‌ واجب‌ ‌که‌ ترك‌ واجب‌ ‌از‌ معاصي‌ كبار ‌است‌

جلد 8 - صفحه 220

مثل‌ ترك‌ صلوة و صوم‌ و زكاة و خمس‌ و حج‌ و امر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر و ساير واجبات‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌آن‌ جمله‌ جهاد ‌است‌ و اينها ‌را‌ ‌از‌ معاصي‌ تركيه‌ ميشمارند مقابل‌ معاصي‌ فعليه‌ ‌که‌ ترك‌ ‌آنها‌ واجب‌ ‌است‌ و ‌از‌ واجبات‌ تركيه‌ ميشمارند مثل‌ تقوي‌ و ورع‌ و نحو اينها.

يُعَذِّبكُم‌ عَذاباً أَلِيماً ظاهرا مراد عذاب‌ آخرت‌ ‌است‌ زيرا عذاب‌ دنيوي‌ چنانچه‌ بعض‌ مفسرين‌ گفتند ‌اگر‌ مراد بلاهايي‌ ‌که‌ ‌بر‌ امم‌ سابقه‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌باشد‌ ‌اينکه‌ امت‌ مصون‌ ‌از‌ ‌اينکه‌ گونه‌ بلاها هستند و ‌اگر‌ مثل‌ مرض‌ و فقر و نحو اينها ‌باشد‌ خوب‌ و بد همه‌ مبتلا ميشوند و عذاب‌ آخرت‌ مطلقا مولم‌ ‌است‌ و لكن‌ تعبير باليما ‌براي‌ شدت‌ عذاب‌ و الم‌ ‌است‌.

وَ يَستَبدِل‌ قَوماً غَيرَكُم‌ بعضي‌ گفتند مراد اهل‌ يمن‌ هستند و بعضي‌ گفتند اهل‌ فارس‌ لكن‌ مراد كساني‌ هستند ‌که‌ ايمان‌ راسخ‌ پيدا ميكنند و ثبات‌ قدم‌ دارند و كوشش‌ ‌در‌ جهاد ميكنند وَ لا تَضُرُّوه‌ُ شَيئاً زيرا خداوند غني‌ بالذات‌ ‌است‌ باحدي‌ ‌از‌ مخلوقات‌ احتياج‌ ندارد إِذا أَرادَ شَيئاً أَن‌ يَقُول‌َ لَه‌ُ كُن‌ فَيَكُون‌ُ يس‌ ‌آيه‌ 82، چنانچه‌ ‌رسول‌ ‌خود‌ ‌را‌ چنان‌ نصرت‌ داد و دين‌ اسلام‌ ‌را‌ عظمت‌ داد ‌با‌ اينكه‌ هيچ‌ گونه‌ اسباب‌ ظاهريه‌ نداشت‌ وَ اللّه‌ُ عَلي‌ كُل‌ِّ شَي‌ءٍ قَدِيرٌ چه‌ رسد ‌بر‌ دفع‌ كفار و نصرت‌ دين‌.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 39)- سپس مسأله را از لحن ملامت آمیز بالاتر برده و شکل یک تهدید جدّی به خود می‌گیرد و می‌گوید: «اگر شما به سوی میدان جنگ حرکت نکنید خداوند به عذاب دردناکی مجازاتتان خواهد کرد» (إِلَّا تَنْفِرُوا یُعَذِّبْکُمْ عَذاباً أَلِیماً).

و اگر گمان می‌کنید با کنار رفتن شما و پشت کردنتان به میدان جهاد چرخ پیشرفت اسلام از کار می‌افتد و فروغ آیین خدا به خاموشی می‌گراید سخت در

ج2، ص205

اشتباهید زیرا: «خداوند گروهی غیر از شما (از افراد با ایمان و مصمّم و مطیع فرمان خود را) به جای شما قرار خواهد داد» (وَ یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ).

گروهی که از هر نظر مغایر شما هستند نه تنها شخصیتشان بلکه ایمان و اراده و شهامت و فرمانبرداریشان غیر از شماست.

بعضی از مفسران این جمله را اشاره به ایرانیان یا مردم من دانسته‌اند.

«و از این رهگذر هیچ گونه زیانی نمی‌توانید به خداوند و آیین پاک او وارد کنید» (وَ لا تَضُرُّوهُ شَیْئاً).

این یک واقعیت است، نه یک گفتگوی خیالی یا آرزوی دور و دراز، چرا که «خداوند بر هر چیز تواناست» (وَ اللَّهُ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ). و هرگاه اراده پیروزی آئین پاکش را کند بدون گفتگو جامه عمل به آن خواهد پوشاند.

نکات آیه

۱ - خداوند، مسلمانان صدر اسلام را، در صورت امتناع ورزیدن از شرکت در جنگ و جهاد، تهدید به عذابى دردناک کرد. (إلا تنفروا یعذبکم عذاباً ألیماً)

۲ - امتناع کنندگان از جهاد، مورد تهدید خدا به عذابى سخت و دردناک (إلا تنفروا یعذبکم عذاباً ألیماً)

۳ - تخلف از جنگ با دشمنان اسلام و جامعه اسلامى، موجب نابودى جامعه اسلامى و سقوط آن (إلا تنفروا یعذبکم ... و یستبدل قوماً غیرکم) «نفر» به معناى خروج براى امر مهیج و تحریک آمیز است که بیشتر درمورد خروج براى جنگ به کار مى رود و فعل مجزوم «یعذب» و «یستبدل» جواب شرط براى «لاتنفروا» است. بنابراین پیام آیه چنین مى شود: اگر مسلمانان به جنگ نروند عذاب مى شوند و نابود خواهند شد و مردم دیگرى به جاى آنان خواهند نشست.

۴ - فرمان جهاد و شرکت همگان در آن، در جهت منافع مؤمنان و زیان تخلف از جهاد، تنها متوجّه خود آنان است; نه خداوند. (إلا تنفروا یعذبکم عذاباً ألیماً ... و لا تضروه شیئاً)

۵ - ترک جهاد و سستى در امر پیکار با دشمن، زمینه ساز نابودى جامعه و جایگزین شدن جامعه دیگرى به جاى آن (إلا تنفروا یعذبکم عذاباً ألیماً و یستبدل قوماً غیرکم)

۶ - قدرت نامحدود خداوند، دلیل توانایى او بر عذاب مردم و جایگزین کردن امتى به جاى امتى دیگر (یعذبکم عذاباً ألیماً و یستبدل قوماً غیرکم ... و اللّه على کل شىء قدیر)

۷ - خداوند، داراى قدرتى بى پایان و نامحدود (و اللّه على کل شىء قدیر)

۸ - قدرت نامحدود خداوند، نشان بى نیازى او از جهاد مؤمنان و آسیب ناپذیرى او، از تخلف آنان (إلا تنفروا ... و لا تضروه شیئاً و اللّه على کل شىء قدیر)

۹ - سنّت خداوند بر تعیین سرنوشت انسانها در پرتو عملکرد خودشان، با وجود قدرت او بر تعیین قطعى همه امور (إلا تنفروا یعذبکم ... و لا تضروه شیئاً و اللّه على کل شىء قدیر) خداوند، از یک سو مؤمنان را به جهاد بر مى انگیزد و از سوى دیگر بى نیازى خود را از عملکرد آنان اظهار مى کند و این نشان دهنده سنّت او بر نقش دادن به انسان در تعیین سرنوشت خویش است.

موضوعات مرتبط

  • اسماء و صفات: قدیر ۷
  • امتها: جایگزینى امتها ۶; زمینه جایگزینى امتها ۵
  • انسان: سرنوشت انسان ها ۹
  • جامعه: زمینه انقراض جامعه ۵
  • جامعه اسلامى: عوامل انقراض جامعه اسلامى ۳
  • جهاد: آثار تخلف از جهاد ۳، ۴، ۵; آثار جهاد ۸; آثار سستى در جهاد ۵; تهدید متخلفان از جهاد ۲; زیان ترک جهاد ۴; سرزنش ترک جهاد ۱; فلسفه جهاد ۴
  • خدا: اضرار به خدا ۸; تهدیدهاى خدا ۱، ۲; سنّتهاى خدا ۹; عذابهاى خدا ۶; قدرت خدا ۶، ۸، ۹; نشانه هاى بىنیازى خدا ۸; ویژگیهاى قدرت خدا ۷
  • سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت ۹
  • عذاب: تهدید به عذاب ۱، ۲; عذاب دردناک ۱، ۲; مراتب عذاب ۱، ۲
  • عمل: آثار عمل ۹
  • مؤمنان: اهمیّت منافع مؤمنان ۴
  • مسلمانان: تهدید مسلمانان صدر اسلام ۱

منابع

  1. تفسیر ابن ابى‌حاتم.