البقرة ٢٥٠

وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ‌ وَ جُنُودِهِ‌ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ‌ عَلَيْنَا صَبْراً وَ ثَبِّتْ‌ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى‌ الْقَوْمِ‌ الْکَافِرِينَ‌

کپی متن آیه
وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ‌ وَ جُنُودِهِ‌ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ‌ عَلَيْنَا صَبْراً وَ ثَبِّتْ‌ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى‌ الْقَوْمِ‌ الْکَافِرِينَ‌

ترجمه

و هنگامی که در برابر (*جالوت*) و سپاهیان او قرارگرفتند گفتند: «پروردگارا! پیمانه شکیبایی و استقامت را بر ما بریز! و قدمهای ما را ثابت بدار! و ما را بر جمعیّت کافران، پیروز بگردان!

و چون با جالوت و سپاه او رو در رو شدند گفتند: پروردگارا! بر ما شكيبايى ببار، و قدم‌هايمان را استوار ساز، و بر قوم كافر پيروزمان گردان

و هنگامى كه با جالوت و سپاهيانش روبرو شدند، گفتند: «پروردگارا، بر [دلهاى‌] ما شكيبايى فرو ريز، و گامهاى ما را استوار دار، و ما را بر گروه كافران پيروز فرماى.»

و چون آنها در میدان مبارزه جالوت و لشکریان او آمدند گفتند: پروردگارا، به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و بر شکست کافران یاری فرما.

و چون [طالوت و اهل ایمان] برای جنگ با جالوت و سپاهیانش ظاهر شدند، گفتند: پروردگارا! بر ما صبر و شکیبایی فرو ریز، و گام هایمان را استوار ساز، و ما را بر گروه کافران پیروز گردان.

چون با جالوت و سپاهش رو به رو شدند، گفتند: اى پروردگار ما، بر ما شكيبايى ببار و ما را ثابت‌قدم گردان و بر كافران پيروز ساز.

و چون با جالوت و سپاهیانش رو در رو شدند گفتند پروردگارا بر ما [باران‌] صبر فرو ریز و گامهای ما را استوار بدار و ما را بر خدانشناسان پیروز گردان‌

و چون با جالوت و سپاه او روبرو شدند، گفتند: پروردگارا، بر ما شكيبايى فروريز و گامهامان استوار بدار و ما را بر گروه كافران يارى و پيروزى ده.

و هنگامی که در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند (و لشکریان فراوان و ساز و برگ مجهّز جنگی ایشان را دیدند، به آفریدگار خویش پناه بردند و) گفتند: پروردگارا! (بر دلهایمان آب) صبر و شکیبائی بریز و گامهایمان را ثابت و استوار بدار و ما را بر جمعیّت کافران پیروز گردان.

و هنگامی که با جالوت و سپاهیان‌اش روبه‌رو شدند، گفتند: «پروردگارمان! بر (سراپای)‌مان سیل شکیبایی فرو ریز و گام‌هایمان را (در کارزار) استوار بدار و ما را بر گروه کافران پیروز فرما.»

و هنگامی که برابر شدند با جالوت و سپاهش گفتند پروردگارا بریز بر ما شکیبایی را و استوار ساز پاهای ما را و یاری کن ما را بر گروه کافران‌

And when they confronted Goliath and his troops, they said, “Our Lord, pour down patience on us, and strengthen our foothold, and support us against the faithless people.”

ترتیل:

ترجمه:

البقرة ٢٤٩	آیه ٢٥٠	البقرة ٢٥١
سوره : سوره البقرة نزول : ١٠ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بَرَزُوا»: بیرون رفتند و برای مبارزه آماده شدند. «أَفْرِغْ»: بریز. «اَقْدَام»: جمع قَدَم، گامها.

تفسیر

---

• آيات ۲۵۲ - ۲۴۴ ، سوره بقره
• بيان اتصال و ارتباط آيات مذكوره و آهنگ كلى آنها
• وجه مقيد ساختن قتال و جهاد به قيد ((فى سبيل الله ))و اشاره به معناى قرض دادن به خدا معيار
• معناى قبض و بسط و وجه اينكه سه صفت از صفات خداوند در اين آيه آمده است
• غلط بنى اسرائيل براى حاكم كه موجب اعتراض آنها به فرماندهى طالوت شد
• عمل به مصالح و قدرت بر اجراى آن ، لوازم و شرائط زمامدار است نه شرافت دودمان و ثروتمندى
• افعال خداى سبحان حكيمانه و داراى مصلحت است و در عين حال باريتعالى محكوم و مقهور مصالح نيست
• گفتارى در معناى ((سكينت )) آرامش روانى در سايه ايمان
• اشاره به پيروى جمعى اندك و با ايمان بر لشگرى گران و بى ايمان ، درد استان طالوت و جالوت
• لشكر طالوت سه طايفه شدند
• استعاره از كنايه اى لطيف در: ((ربنا افرغ علينا صبرا))
• توضيحى درباره دفاع و فطرى بودن آن در ذيل ((لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض ))
• مسئله دفع و غلبه معنايى و عمومى است
• گفته هاى ساير مفسرين در معناى دفع در آيه شريفه
• بحث روايتى (در ذيل آيات گذشته ، مربوط به قرض دادن به خدا، داستان طالوت ، مراد از سكينت ...)
• داستان جالوت و طالوت از زبان مبارك امام باقر (ع )
• برسى و توضيح بعضى جملات روايت قم
• داستان حضرت داود (ع ) و جنگ طالوت و جالوت به نقل از امام صادق (ع )
• روايتى در باره معناى سكينت
• بحث علمى و اجتماعى (بررسى سه اصل تنازع بقا، انتخاب و تبعيت محيط در طبيعت و اجتماع و نظر اسلام در اين مورد)
• اشكال به نظريه متقدمين از سوى دانشمندان متاءخر
• نظريه كلى فلسفى در باره سه اصل مذكور
• سخن بعضى از مفسرين مبنى بر اينكه آيه ((لولا دفع الله ...))و آياتى ديگر به دو اصل تنازع و انتخاب اشاره دارد
• رد آن گفته و توضيح بطلان استشهادات آن مفسر از برخى آيات قرآنى
• بررسى ادعاى ارتباط آيه ((و لولا دفع الله الناس بعظهم ببعض ...)) و دو قائده تنازع در بقا و انتخاب طبيعى
• بحثى در تاريخ و اينكه چرا قرآن به آن اهتمام ورزيده است
• دو عامل مهم همواره در فن تاريخ دخالت كرده و موجب فساد و بى اعتبارى آن گشته اند
• عوامل ديگرى كه در گذشته و در عصر حاضر موجب بدگمانى به تاريخ نقلى شده اند
• امتياز و اعتبار داستان هائى كه در قرآن آمده نسبت به عهدين و كتب تاريخ

---

• آيه ۲۴۶ ۲۵۲
• آيه و ترجمه
• تفسير :
• نكته ها
• ۱ - تابوت يا صندوق عهد چه بود؟
• ۲ - منظور از حمل كردن فرشتگان (تحمله الملائكة ) چيست ؟

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

«250» وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ‌

و هنگامى كه در برابر جالوت و سپاهيان او قرار گرفتند، گفتند: پروردگارا صبر و شكيبايى بر ما فرو ريز و قدمهاى ما را ثابت و استوار بدار و مارا بر گروه كافران پيروز فرما.

پیام ها

1- هميشه و به خصوص در جبهه‌ها، دعا همراه با حركت لازم است، نه دعا به جاى حركت. «بَرَزُوا لِجالُوتَ ... رَبَّنا أَفْرِغْ ...»

2- صبر و پيروزى، ملازم يكديگرند. در اثر صبر، ظفر آيد. «صَبْراً ... وَ انْصُرْنا»

3- دعاهاى خود را با «ربّنا» آغاز كنيم. «رَبَّنا أَفْرِغْ ...»

4- در شدايد، انسان به صبرِ بسيار محتاج است. «افرغ» به معناى نزول فراوان است. كلمه «صبراً» نيز در قالب نكره آمده است كه نشانه‌ى صبر بزرگ است.

5- پشت سر گذاشتن امتحانات و موفقيّت در آنها شما را مغرور نكند، باز هم از خداوند استمداد نمائيد. «ثَبِّتْ أَقْدامَنا»

6- وظيفه‌ى انسان، حركت و تلاش است، امّا پيروزى به دست خداست. «رَبَّنا ... وَ انْصُرْنا»

7- پيروزى در جنگ، زمانى با ارزش است كه هدف رزمندگان برترى حقّ بر باطل باشد، نه برترى يكى بر ديگرى. «وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌1، ص: 392

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ (250)

وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ‌: و زمانى كه مؤمنان صادق الايمان‌

تفسير اثنا عشرى، ج‌1، ص: 445

ظاهر و آشكارا شدند، صف مقاتله با جالوت و لشگرش را آراستند، ملتجى به خداوند سبحان و امداد طلبيدند در ثبات قدم در معركه جهاد و طلب يارى نمودند متفق الكلمه: قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً: گفتند پروردگارا فرو ريز بر دلهاى ما بردبارى و شكيبائى تا تحمل مشقات و صدمات حرب را نمائيم. وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا: و ثابت بدار قدمهاى ما را در ميدان جنگ به توفيق و تأئيد و تقويت از جانب خود. وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ‌: و نصرت فرما ما را بر قوم كافران كه اقرار بوحدانيت تو ننمودند.

تبصره: در اين كلام ترتيب بليغى است، زيرا اول سؤال نمودند از عطاى صبر كه ملاك امر و معظم آنست، و بعد طلب ثبات قدم در مشقات حرب كه مسبب از آن، و آنگاه نصرت خواستند بر دشمنان كه مترتب است بر صبر و ثبات در ميدان حرب؛ و حق تعالى به سبب خلوص نيت و صدق، دعاى ايشان را مستجاب و صبر و ثبات و نصرت هر سه را مرحمت فرمود.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ (250)

ترجمه‌

و چون برابر شدند مر جالوت و لشگريانش را گفتند پروردگار ما كرم فرما بر ما شكيبائى را و ثابت دار قدم‌هاى ما را و نصرت ده ما را بر گروه كافران..

تفسير

بروز بمعنى ظهور است و مراد رو برو شدن با دشمن است و آنها همان خلاصه اهل ايمان و اخلاص بودند كه در اينموقع باز توجه خودشان را بدرگاه احديت اظهار نموده دست بدعا و انابه برداشتند و متفق الكلمه عرض نمودند بار الها بريز بر

---

جلد 1 صفحه 317

ما باران رحمت خود را و پر كن ظروف قلوب ما را از صبر و شكيبائى تا در نتيجه آن ثبات قدم پيدا كنيم در برابر دشمن و در نتيجه آن فتح و ظفر نصيب ما گردد اين سه جمله دعا بترتيب علل مرتب شده است كه ايجاد لطف مخصوصى در كلام مى‌نمايد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ لَمّا بَرَزُوا لِجالُوت‌َ وَ جُنُودِه‌ِ قالُوا رَبَّنا أَفرِغ‌ عَلَينا صَبراً وَ ثَبِّت‌ أَقدامَنا وَ انصُرنا عَلَي‌ القَوم‌ِ الكافِرِين‌َ (250)

(و هنگامي‌ ‌که‌ لشگر طالوت‌ ‌در‌ مقابل‌ جالوت‌ و لشگريانش‌ ظاهر شدند گفتند پروردگار ‌ما ‌بر‌ دلهاي‌ ‌ما بردباري‌ و شكيبايي‌ و استقامت‌ بريز و قدمهاي‌ ‌ما ‌را‌ ثابت‌ بدار و ‌ما ‌را‌ ‌بر‌ گروه‌ كافران‌ ياري‌ فرماي‌) وَ لَمّا بَرَزُوا لِجالُوت‌َ وَ جُنُودِه‌ِ برز بمعني‌ ظهر ‌است‌ چنانچه‌ ‌در‌ ‌آيه‌ ديگر ميفرمايد وَ تَرَي‌ الأَرض‌َ بارِزَةً«1» و مراد ‌در‌ اينجا ظهور ‌در‌ ميدان‌ حرب‌ ‌است‌ چنانچه‌ جنگ‌ ‌را‌ مبارزه‌ و جنگجو ‌را‌ مبارز گويند ‌يعني‌ وقتي‌ طالوت‌ و اصحابش‌

---

1‌-‌ سوره‌ كهف‌ ‌آيه‌ 45

جلد 2 - صفحه 512

‌در‌ ميدان‌ حرب‌ مقابل‌ جالوت‌ و لشگرش‌ قرار گرفته‌ آماده‌ جنگ‌ شدند.

قالُوا رَبَّنا أَفرِغ‌ عَلَينا صَبراً افراغ‌ بمعني‌ خالي‌ كردن‌ ظرف‌ ‌از‌ آب‌ و نحو ‌آن‌ ‌است‌ و بمعني‌ صب‌ّ و ريختن‌ ‌است‌ مانند ‌آيه‌ شريفه‌:

أُفرِغ‌ عَلَيه‌ِ قِطراً«1» ‌يعني‌ قلب‌ ‌ما ‌را‌ ‌از‌ شوائب‌ اوهام‌ و ترس‌ خالي‌ كن‌ و صبر و بردباري‌ ‌در‌ ‌آن‌ بريز.

وَ ثَبِّت‌ أَقدامَنا و قدمهاي‌ ‌ما ‌را‌ ‌تا‌ آخرين‌ مراحل‌ جنگ‌ ثابت‌ و استوار بدار وَ انصُرنا عَلَي‌ القَوم‌ِ الكافِرِين‌َ نصرت‌ ‌خود‌ ‌را‌ شامل‌ حال‌ ‌ما فرما ‌تا‌ ‌در‌ جهاد پيشرفت‌ نموده‌ و ‌بر‌ قوم‌ كافرين‌ ‌يعني‌ جالوت‌ و جنودش‌ غالب‌ گرديم‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

(آیه 250)- در این آیه مسأله رویارویی دو لشگر مطرح می‌شود، می‌فرماید: «هنگامی که آنها (لشگر طالوت و بنی اسرائیل) در برابر جالوت و سپاهیان او قرار گرفتند گفتند: پروردگارا! صبر و استقامت را بر ما فرو ریز گامهای

ج1، ص225

ما را استوار بدار، و ما را بر جمعیت کافران پیروز گردان» (وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ).

در حقیقت طالوت و سپاه او سه چیز طلب کردند. نخست صبر و استقامت، دومین تقاضای آنها از خدا این بود که گامهای ما را استوار بدار تا از جا کنده نشود و فرار نکنیم در واقع دعای اول جنبه باطنی و درونی داشت و این دعا جنبه ظاهری و برونی دارد و مسلما ثبات قدم از نتایج روح استقامت و صبر است، سومین تقاضای آنها این بود که «ما را بر این قوم کافر یاری فرما و پیروز کن» که نتیجه نهایی صبر و استقامت و ثبات قدم است.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - صبر، استوارى قدم و نصرت بر کافران، درخواست پیکارگران برگزیده طالوت از خداوند، به هنگام رویارویى با جالوت (و لمّا برزوا ... و انصرنا على القوم الکافرین)

۲ - ضرورتِ نیایشِ با خداوند، در هنگامه پیکار با دشمنان (و لمّا برزوا الجالوت و جنوده قالوا ربّنا)

۳ - نیروهاى اندک طالوت با امید به نصرت الهى، به جنگ با جالوتیان رفتند. (و لمّا برزوا الجالوت ... و انصرنا على القوم الکافرین)

۴ - استوارى قدم پیکارگران، از نتایج شکیبایى آنان در پیکار و زمینه ساز نصرت الهى* (قالوا ربّنا افرغ ... و انصرنا على القوم الکافرین) بنابراینکه سه جمله اى که به عنوان دعا ذکر شده است، هر یک مقدّمه انجام پذیرى جمله بعدى باشد. یعنى صبر، عامل ثبات قدم و ثبات قدم، عامل نصر و پیروزى.

۵ - جالوت و سپاهیان وى از زُمره کافران (و لمّا بروزا الجالوت و جنوده ... و انصرنا على القوم الکافرین)

۶ - شرکت جالوت در صف مقدّم لشکریان خود* (و لمّا برزوا الجالوت و جنوده) تقدیم ذکرى «جالوت» نشانه این است که مؤمنان اوّل با او روبرو شدند و سپس با لشکریانش ; و لازمه آن، در صف مقدّم بودن جالوت است.

موضوعات مرتبط

• استقامت: اهمیّت استقامت ۱
• امداد: امداد غیبى ۱، ۳
• جالوت: جنگ جالوت ۶ ; جهاد با جالوت ۳ ; سپاه جالوت ۵ ; فرماندهى جالوت ۶ ; کفر جالوت ۵
• جهاد: امیدوارى در جهاد ۳ ; جهاد با دشمنان ۲ ; دعا در جهاد ۲ ; عوامل پیروزى در جهاد ۳، ۴
• خدا: زمینه امداد خدا ۴
• صبر: اهمیّت صبر ۱
• طالوت: جهاد طالوت ۱، ۳ ; دعاى سپاه طالوت ۱
• کافران: ۵
• مجاهدان: استقامت مجاهدان ۴ ; صبر مجاهدان ۴