تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۲۷: تفاوت میان نسخه‌ها

لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِن دِيَرِهِمْ وَ أَمْوَلِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضلاً مِّنَ اللَّهِ وَ رِضوَناً ...

بعضى از مفسرين گفته اند: كلمه «'''للفقراء'''» بدل است از جمله «'''ذى القربى '''» و جملات بعدى اش . و آوردن نام «'''اللّه '''» صرفا به منظور تبرك است ، در نتيجه هر فى ء در اسلام آن روز به دست مى آمده ، مخصوص رسول اللّه (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) و فقراى مهاجرين بوده . در روايت هم آمده كه رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) فى ء بنى النضير را بين مهاجران تقسيم نمود، و به انصار نداد، الا به دو نفر، و يا سه نفر از فقراى ايشان .

بعضى ديگر گفته اند: بدل است از يتامى و مساكين و ابن سبيل ، در نتيجه صاحبان سهم عبارت بوده اند از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم )، و ذى القربى - چه اين كه فقير باشند و يا غنى - و فقراى مهاجرين و ايتام و مساكين آنان ، و در راه ماند گان ايشان . و شايد مراد از قول آن كس كه گفته : جمله «'''للفقراء المهاجرين '''» بيان مساكين در آيه قبلى است ، نيز همين باشد.

ولى آنچه با رواياتى كه ما قبلا از ائمه اهل بيت (عليهم السلام ) نقل كرديم مناسب تر است ، اين است كه بگوييم جمله «'''للفقراء المهاجرين ...'''»، بيان مصداق و موارد فى ء در راه خداست ، كه كلمه «'''فلله '''» بدان اشاره است ، نه اينكه فقراى مهاجرين يكى از سهامداران فى ء باشند، بلكه به اين معنا است كه اگر در مورد آنان صرف شود در راه خدا صرف شده است .

در اين صورت حاصل معناى آيه چنين مى شود: خداى عزوجل امر فى ء را به رسول خود ارجاع داد، او به هر نحو كه بخواهد مى تواند مصرف كند - آنگاه به عنوان راهنمايى آن جناب به موارد صرف فى ء فرموده: يكى از موارد آن راه خدا است ، و يكى هم سهم رسول است ، و يكى ذى القربى ، و چهارم يتامى ، و پنجم مساكين ، و ششم ابن السبيل . و سپس موارد راه خدا و يا بعضى از آن موارد را نام برده ، مى فرمايد: يكى از موارد سبيل الله فقراى مهاجرين است كه رسول هر مقدار كه مصلحت بداند به آنان مى دهد.

بنابراين ، مناسب آن است كه آن رواياتى را هم كه مى گويد: رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) فى ء بنى النضير را در بين مهاجرين تقسيم كرد، و به انصار چيزى نداد، الا به سه نفر از فقراى آنان : ابو دجانه سماك ابن خرشه ، و سهل بن حنيف ، و حارث ابن صمه ، به اين وجه حمل نموده ، بگوييم اگر در بين مهاجرين تقسيم كردند نه از اين باب بوده كه مهاجرين سهمى از فى ء داشتند، بلكه از اين باب بود كه صرف در بين آنان مورد رضاى خدا بوده ، و از مصاديق سبيل الله بوده است.

و به هر حال منظور از فقراى مهاجرين كه مى فرمايد: «'''للفقراء المهاجرين الذين اخرجوا من ديارهم و اموالهم '''» مسلمانانى هستند كه قبل از فتح از مكه به مدينه هجرت كردند، و آنان تنها كسانى هستند كه كفارمجبورشان كردند از شهر و وطن خود بيرون شده خانه و اموال خود را بگذارند، و به مدينه الرسول كوچ كنند.