تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۱۲: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

==آيا ۱ - ۳۰، سوره الرحمن ==

سوره الرحمن مكّى است و هفتاد و هشت آيه دارد

خَلَقَ الانسنَ(۳)

الشمْس وَ الْقَمَرُ بحُسبَانٍ(۵)

وَ السمَاءَ رَفَعَهَا وَ وَضعَ الْمِيزَانَ(۷)

أَلا تَطغَوْا فى الْمِيزَانِ(۸)

وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسطِ وَ لا تخْسِرُوا الْمِيزَانَ(۹)

وَ الاَرْض وَضعَهَا لِلاَنَامِ(۱۰)

مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ(۱۹)

بَيْنهُمَا بَرْزَخٌ لا يَبْغِيَانِ(۲۰)

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۱۵۴ </center>

ترجمه آيات  

سيوطى هم اين روايت را در الدر المنثور از بيهقى از على (عليه السلام ) از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) نقل كرده .

معناى «'''الرحمن '''» و اشاره به وجه اينكه در آغاز شمارش نعمت هاى مادى و معنوى ، تعليمقرآن را ذكر فرمود

كلمه «'''الرحمن '''» همان طور كه در تفسير سوره حمد گفتيم صيغه مبالغه از رحمت است ، و بر زيادى رحمت دلالت مى كند، رحمت به وسيله بذل نعمت ، و به همين جهت مناسب آمد كه در اين سوره نعمت هاى عمومى را به رخ بكشد، چه نعمت هاى دنيايى مؤ من و كافر را و چه نعمت هاى آخرتى مؤ من را، و چون نام رحمان دلالت بر رحمت عمومى خدا داشت در اول اين سوره واقع شد كه در آن انواع نعمتهاى دنيوى و اخروى كه مايه انتظام عالم انس و عالم جن است ذكر شده است .

بعضى از مفسرين گفته اند: نام رحمان از اسامى خاص به خداى تعالى است ، غير خدا را رحمان نمى نامند، به خلاف نام رحيم و راحم ، كه بر ديگران نيز نهاده مى شود.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۱۵۷ </center>

بعضى هم گفته اند: مفعول اول آن كه گفتيم حذف شده رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) و يا جبرئيل است ، يعنى خدا قرآن را به محمد (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) و يا به جبرئيل آموخته . ولى آنچه به نظر ما رسيد سياق آيه نزديك تر است .

در اين جمله از ميان همه مخلوقات نخست خلقت انسان را ذكر كرده ، انسانى كه در آيات بعد خصوصيت خلقتش را بيان نموده ، مى فرمايد: «'''خلق الانسان من صلصال كالفخار'''» و اين به خاطر اهميتى است كه انسان بر ساير مخلوقات دارد، آرى انسان يا يكى از عجيب ترين مخلوقات است ، و يا از تمامى مخلوقات عجيب تر است ، كه البته اين عجيب تر بودن وقتى كاملا روشن مى شود كه خلقت او را با خلقت ساير مخلوقات مقايسه كنى ، و در طريق كمالى كه براى خصوص او ترسيم كرده اند دقت به عمل آورى ، طريق كمالى كه از باطنش شروع شده ، به ظاهرش منتهى مى گردد، از دنيايش آغاز شده به آخرتش ختم مى گردد، همچنان كه خود قرآن درباره فرمود: «'''لقد خلقنا الانسان فى احسن تقويم ثم رددناه اسفل سافلين الا الذين امنوا و عملوا الصالحات '''»

مقصود از اينكه خداوند به انسان «'''بيان آموخت و اهميت بيان در زندگى بشر

الشمْس وَ الْقَمَرُ بحُسبَانٍ

كلمه «'''حسبان '''» مصدر و به معناى حساب كردن است ، و كلمه «'''الشمس '''» مبتداء و كلمه «'''قمر'''» عطف است بر آن ، و آن نيز مبتداء و كلمه «'''بحسبان '''» خبر آن است ، و اين جمله يعنى اين دو مبتدا يا خبرش خبر دومى است براى «'''الرحمن '''»، و تقدير كلام چنين است : خورشيد و ماه با حسابى از خداى تعالى در حركتند، يعنى در مسيرى و به نحوى حركت مى كنند كه خداى تعالى براى آن دو تقدير فرموده .

مى گويند: مراد از «'''نجم '''» هر روييدنى است كه از زمين سر بر مى آورد و ساقه ندارد، و كلمه «'''شجر'''» به معناى روييدنيهايى است كه ساقه دارند، و اين معناى خوبى است ، مويدش اين است كه كلمه «'''نجم '''» را با كلمه شجر جمع كرده ، هر چند كه آمدن نام شمس و قمر قبل از اين آيه چه بسا آدمى را به اين توهم مى اندازد كه نكند مراد از نجم ستاره باشد.

<span id='link111'><span>

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۱۶۴ </center>

بود به رفع ، خواست تا بفهماند زمين پايين و آسمان بالا است ، چون در عرب هر افتاده و پست را وضيع مى گويند، و اين خود لطافتى در تعبير است .

مراد از «'''فاكهة '''» ميوه هاى غير خرما است ، و كلمه «'''اكمام '''» جمع «'''كم '''» - به ضمه كاف و كسره آن و تشديد ميم - است كه منظور از آن غلاف خرما است ، كه آن را طلع نيز مى گويند، و اما آستين پيراهن و هر جامه ديگر كه آن را نيز كم مى گويند تنها به ضمه كاف و تشديد ميم تلفظ مى شود، و به كسره كاف به اين معنا نمى آيد - اينطور گفته اند.

كلمه «'''حب - دانه '''» عطف است بر كلمه «'''فاكهة '''» و تقدير كلام «'''و فيها الحب و الريحان '''» است ، يعنى در زمين دانه و ريحان نيز هست ، و منظور از دانه هر چيزى است كه قوت و غذا از آن درست شود، مانند گندم و جو و برنج و غيره ، و كلمه «'''عصف '''» به معناى غلاف و پوسته دانه هاى مذكور است ، كه فارسى آن را سبوس گويند. البته بعضى آن را به برگ مطلق زراعت و بعضى ديگر به برگ خشك زراعت تفسير كرده اند، و كلمه «'''ريحان '''» به معناى همه گياهان معطر (چون نعناء و مرزه و ريحان فارسى و آويشن و پونه و امثال اينها) است .

مخاطب در آيه : «'''فباءى الاء ربكما تكذبان '''» جن و انس است

كلمه «'''آلاء'''» جمع الى (بر وزن شنى ) است ، كه به معناى نعمت است ، و خطاب در آيه متوجه عموم جن و انس است ، به دليل اين كه در آيات بعد كه مى فرمايد: «'''سنفرغ لكم ايّها الثّقلان '''» و «'''يا معشر الجنّ و الانس ...'''»، و «'''يرسل عليكما شواظ...'''»، صريحا خطاب را متوجه جن و انس كرده .

پس نبايد به گفته بعضى از مفسرين گوش داد كه گفته اند: خطاب در آيه متوجه مرد و زن از بنى آدم است . و يا بعضى ديگر گفته اند: خطاب در «'''ربكما'''» در حقيقت دو خطاب به يك طايفه است ، و دو بار انسان را خطاب كرده فرموده «'''ربّك ربّك '''» يعنى اى انسان به كدام يك از نعمت پروردگارت پروردگارت تكذيب مى كنى . مثل اين كه به دو پليس ‍ دستور دهند: «'''اضربا عنقه - بزنيد گردنش را'''» كه در حقيقت به منزله آنكه گفته باشى : «'''اضرب عنقه اضرب عنقه '''».

[[رده:تفسیر المیزان]]