تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۲۱: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

<span id='link160'><span>

==آيات ۲۷ - ۳۹، سوره روم ==

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۲۵۸ </center>

ترجمه آيات  

بعد از استدلال بر وحدانيت خدا، و بر معاد، از طريق شمردن آيات داله بر آن ، كه پشت سر هم فرمود: ((و من آياته ((، ((و من آياته (( تا آنجا كه فرمود: ((و له من فى السموات و الارض ...((، كه خود يكى از صفات فعلى خداست ، اينك در اين آيات روش استدلال را از راه شمردن آيات به استدلال به صفات فعلى خدا تغيير داد، كه آنها را تا آخر سوره در چهار فصل بيان مى فرمايد، در هر فصل چند صفت از صفات فعل كه مستلزم وحدانيت خدا و معاد است ، ذكر مى كند، فصل اول با آيه ((و هو الذى يبدوا الخلق ثم يعيده ...(( آغاز شده . و فصل دوم با آيه ((الله الذى خلقكم ثم رزقكم ...((، و فصل سوم با آيه ((الله الذى يرسل الرياح ...((، و فصل چهارم با آيه ((الله الذى خلقكم من ضعف ...، آغاز شده

و اگر فصل اول مانند ساير فصول با نام جلاله ((الله (( آغاز نشده ، بدين جهت است كه متصل به آيه سابق است كه مى فرمود: ((و له من فى السموات و الارض كل له قانتون (( كه در حقيقت واسطه و برزخ است بين دو سياق ، پس آيه مورد بحث كه مى فرمايد: ((و هو الذى يبدوا الخلق ثم يعيده ((، فصل در صورت وصل است

كلمه ((يبدوا(( از ((بدء(( است ، و ((بدء خلق (( همان ايجاد ابتدايى و بدون الگو است ، و كلمه ((يعيده (( از اعاده است ، كه به معناى انشاء بعد از انشاء است

در جمله ((و هو اهون عليه ((، ضمير اولى به اعاده برمى گردد، كه از كلمه ((يعيد(( استفاده مى شود، و ضمير دومى - به طورى كه از سياق به ذهن تبادر مى كند - به خداى تعالى بر مى گردد

<span id='link164'><span>

==تمثيلى متضمن رد و ابطال پندار مشركين درباره اينكه خدا از مخلوقات خود شركايى دارد ==

كلمه ((من (( در جمله ((من انفسكم (( براى ابتداء غايت است ، يعنى خداوند براى شما مثلى زده كه از خود شما اخذ شده ، و از حالات خود شما گرفته شده ، آنگاه با جمله ((هل لكم (( شروع به آن مثل مزبور شده است ، و استفهام آن انكارى است و كلمه ((ما(( در جمله ((من ما ملكت (( نوعيت را مى رساند، يعنى از نوع آنچه شما مالكيد، از قبيل بردگان و كلمه ((من (( در جمله ((من شركاء(( زيادى است ، و ((شركاء(( مبتدا، و جمله ((فانتم فيه سواء(( تفريع بر شركت است و كلمه ((انتم (( خطابى است كه از طريق غلبه شامل بردگان و مالكين آنان مى شود، و جمله ((تخافونهم كخيفتكم انفسكم (( به اين معنا است كه : مى ترسيد مملوك هاى شركاء در تصرف مال مشترك استبداد به خرج دهند، همان طور كه مى ترسيد كه شركاى آزاد و مثل خودتان در مال مشترك تصرف كنند، بدون اينكه اجازه و رضايتى از شما كسب كرده باشند

و اين مثلى است كه خداى تعالى براى بطلان پندار مشركين زده ، كه براى خدا شريكهايى از مخلوقات خود او گرفته اند، و آنها را چون خدا ((اله و رب (( پنداشته اند، و اين مثل را به صورت استفهام انكارى آورده ، مى پرسد: آيا هيچ در بين مملوك ها و غلام و كنيرهاى شما غلام و كنيزى يافت مى شود كه در اموال شما كه خدا روزيتان كرده شريك شما باشند؟ با اينكه آنها مملوك شمايند، و شما مالك خود آنها و اموال آنهاييد؟ و آيا هيچ تصور دارد كه مملوك شما آنچنان شريك شما شود كه بترسيد بدون اجازه و رضايت شما در اموال شما تصرف كند؟ همان طور كه مى ترسيد شريكهايى كه مثل شما آزادند در اموالتان تصرف كنند؟ آيا هيچ چنين چيزى ممكن است ؟

نه ، ابدا چنين چيزى تصور ندارد، و ممكن نيست مملوك شريك مولاى خود باشد، و در اموال او تصرف كند، و وقتى چنين چيزى جايز نيست ، پس چطور جايز است كه بعضى از مخلوقات خدا چون جن يا ملك با اينكه عبيد و مملوك اويند شريك او در ملك او باشند و اله و رب جداگانه اى باشند؟!

آنگاه مثالى را كه آورده با جمله ((كذلك نفصل الايات لقوم يتفكرون (( خاتمه داده ، تا زمينه اى براى آيه بعد باشد

كلمه ((بل (( اعراض از مطالب قبل را افاده مى كند، و در اينجا از مطلبى كه از ذيل آيه قبلى استفاده مى شد اعراض شده ، و تقدير چنين است : ((اين مشركين شرك خود را بر اساس تعقل بنا ننهاده اند، بلكه از هواهاى خود پيروى كردند، بدون اينكه علمى داشته باشند((

و مقتضاى ظاهر اين بود كه بفرمايد: ((بل اتبع الذين اشركوا - بلكه مشركين هواهاى خود را پيروى كردند(( ولى اينطور نفرمود و به جايش فرمود: ((بل اتبع الذين ظلموا - بلكه كسانى كه ستم كردند هواهاى خود را پيروى نمودند(( تا بدين وسيله ضلالتى كه بعدا در آيه ((فمن يهدى من اضل الله - چه كسى هدايت مى كند كسى را كه خدا به خاطر ظلمش گمراه كرد(( به ايشان نسبت مى دهد تعليل كرده باشد، به اينكه چون ظالم بودند

و اين حرف كه كسى بگويد ((معناى نفى ناصران براى ايشان اين است كه : يك نفر از ايشان يك نفر ناصر ندارد، چون مشهور از مقابله جمع با جمع همين معنا است (( درست نيست ، براى اينكه حرف مزبور همه جا جارى نمى شود

و معناى آيه اين است كه : بلكه كسانى كه با شرك ظلم كردند، هواهاى نفس خود را بدون علم پيروى نمودند، و در نتيجه خدا به كيفر ظلمشان گمراهشان كرد، و ديگر هيچ راهنمايى كه هدايتشان كند نيست ، و هيچ ياورانى كه ياريشان كنند ندارند

شرح مفاد آيه : ((فاقم وجهك للدين حنيفا فطرة الله التى فطر الناس عليها...((

حرف ((فاء(( كه در اول آيه است مى رساند كه كلام در آيه فرع و نتيجه مطالبى است كه در خصوص مبدء و معاد از آيات قبل استفاده مى شد، و معنايش اين است كه : وقتى ثابت شد كه خلقت و تدبير تنها از آن خداست ، و او را شريكى نيست ، و او به زودى خلق را مبعوث نموده و به حساب مى كشد، و نيز معلوم شد كه در آن روز كسى كه از او اعراض ‍ كرده باشد، و رو به غير او آورده باشد، راه نجاتى ندارد، پس روى دل به سوى دين كن ، و ملازم آن باش ، كه آن همان دينى است كه خلقت الهى بدان دعوت مى كند

كلمه ((حنيفا(( حال از فاعل ((اقم (( است ، و ممكن هم هست حال از دين و يا حال از وجه باشد، اما اولى ظاهرتر و با سياق مناسب تر است ، و كلمه مذكور از ماده ((حنف (( است ، كه به معناى تمايل دو پا بسوى وسط مى باشد، و در آيه منظور اعتدال است

[[رده:تفسیر المیزان]]