۸٬۹۳۳
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۷ بخش۴۴: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
(Edited by QRobot) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{تغییر صفحه | قبلی=تفسیر:المیزان جلد۷ بخش۴۳ | بعدی = تفسیر:المیزان جلد۸ بخش۱}} | |||
__TOC__ | __TOC__ | ||
| خط ۵: | خط ۷: | ||
<span id='link280'><span> | <span id='link280'><span> | ||
==آيات ۱۶۵ - ۱۶۱، سوره انعام == | ==آيات ۱۶۵ - ۱۶۱، سوره انعام == | ||
قُلْ | قُلْ إِنَّنى هَدَاني رَبى إِلى صرَطٍ مُّستَقِيمٍ دِيناً قِيَماً مِّلَّةَ إِبْرَهِيمَ حَنِيفاً وَ مَا كانَ مِنَ الْمُشرِكِينَ(۱۶۱) | ||
قُلْ | قُلْ إِنَّ صلاتى وَ نُسكِى وَ محْيَاى وَ مَمَاتى للَّهِ رَب الْعَلَمِينَ(۱۶۲) | ||
لا شرِيك لَهُ وَ بِذَلِك أُمِرْت وَ أَنَا | لا شرِيك لَهُ وَ بِذَلِك أُمِرْت وَ أَنَا أَوَّلُ المُْسلِمِينَ(۱۶۳) | ||
قُلْ أَ غَيرَ | قُلْ أَ غَيرَ اللَّهِ أَبْغِى رَبًّا وَ هُوَ رَب كلِّ شىْءٍ وَ لا تَكْسِب كلُّ نَفْسٍ إِلا عَلَيهَا وَ لا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى ثُمَّ إِلى رَبِّكم مَّرْجِعُكمْ فَيُنَبِّئُكم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تخْتَلِفُونَ(۱۶۴) | ||
وَ هُوَ | وَ هُوَ الَّذِى جَعَلَكمْ خَلَئف الاَرْضِ وَ رَفَعَ بَعْضكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجَتٍ لِّيَبْلُوَكُمْ فى مَا ءَاتَاشْ إِنَّ رَبَّك سرِيعُ الْعِقَابِ وَ إِنَّهُ لَغَفُورٌ رَّحِيمُ(۱۶۵) | ||
ترجمه آيات | ترجمه آيات | ||
بگو همانا پروردگارم مرا به راهى راست رهنمايى كرد.(۱۶۱) | بگو همانا پروردگارم مرا به راهى راست رهنمايى كرد.(۱۶۱) | ||
| خط ۱۹: | خط ۲۱: | ||
بيان آيات | بيان آيات | ||
اين آيات آخر سوره است و مشتمل است بر هدفى كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) در دعوت اين سوره داشته و اينكه به آنچه دعوت مى كرده عامل نيز بوده و نيز مشتمل است بر خلاصه دلايلى كه در اين سوره عليه عقيده شرك اقامه شده است . | اين آيات آخر سوره است و مشتمل است بر هدفى كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) در دعوت اين سوره داشته و اينكه به آنچه دعوت مى كرده عامل نيز بوده و نيز مشتمل است بر خلاصه دلايلى كه در اين سوره عليه عقيده شرك اقامه شده است . | ||
قُلْ | قُلْ إِنَّنى هَدَاخ رَبى إِلى صرَطٍ مُّستَقِيمٍ... | ||
كلمه «''' قيم '''» بكسر قاف و فتح ياء مخفف قيام است ، و توصيف دين به آن براى مبالغه در اين است كه دين بر مصالح بندگان قيام دارد، بعضى هم گفته اند: اين كلمه به معناى قيم و سرپرست امر است . | كلمه «''' قيم '''» بكسر قاف و فتح ياء مخفف قيام است ، و توصيف دين به آن براى مبالغه در اين است كه دين بر مصالح بندگان قيام دارد، بعضى هم گفته اند: اين كلمه به معناى قيم و سرپرست امر است . | ||
در اين آيه خداى تعالى پيغمبر گرامى خود را دستور مى دهد كه به مردم بگويد: پروردگارش او را به هدايت الهى خود به سوى صراط مستقيم و آن راه روشنى كه قيم بر سالكان خويش است ، و تخلف و اختلاف در آن راه ندارد دينى كه چون مبنى بر فطرت است به بهترين وجهى قائم به مصالح دنيا و آخرت انسانى است هدايت فرموده ، همچنانكه ابراهيم را به آن دين حنيف و يا به عبارت ديگر آن دينى كه از انحراف شرك به سوى اعتدال توحيد متمايل است هدايت فرمود. آرى ، ابراهيم هم از مشركان نبود. توضيح اين معانى در خلال تفسير آيات اين سوره گذشت . | در اين آيه خداى تعالى پيغمبر گرامى خود را دستور مى دهد كه به مردم بگويد: پروردگارش او را به هدايت الهى خود به سوى صراط مستقيم و آن راه روشنى كه قيم بر سالكان خويش است ، و تخلف و اختلاف در آن راه ندارد دينى كه چون مبنى بر فطرت است به بهترين وجهى قائم به مصالح دنيا و آخرت انسانى است هدايت فرموده ، همچنانكه ابراهيم را به آن دين حنيف و يا به عبارت ديگر آن دينى كه از انحراف شرك به سوى اعتدال توحيد متمايل است هدايت فرمود. آرى ، ابراهيم هم از مشركان نبود. توضيح اين معانى در خلال تفسير آيات اين سوره گذشت . | ||
قُلْ | قُلْ إِنَّ صلاتى وَ نُسكِى وَ محْيَاى وَ مَمَاتى للَّهِ رَب الْعَلَمِينَ لا شرِيك لَهُ وَ بِذَلِك أُمِرْت وَ أَنَا أَوَّلُ المُْسلِمِينَ | ||
كلمه «''' نسك '''» به معناى مطلق عبادت است ، و ليكن بيشتر در ذبح و يا قربانيى كه منظور تقرب به درگاه خداى سبحان ذبح مى شود استعمال شده است . | كلمه «''' نسك '''» به معناى مطلق عبادت است ، و ليكن بيشتر در ذبح و يا قربانيى كه منظور تقرب به درگاه خداى سبحان ذبح مى شود استعمال شده است . | ||
در اين آيه شريفه خداى تعالى براى بار دوم رسول گرامى خود را دستور مى دهد كه به مردم بگويد: او خودش به آنچه كه خداوند به سوى آن هدايتش كرده عمل مى كند. و منظور از اين اعلام اين است كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) از تهمت دورتر شده و مردم بهتر دين او را تلقى به قبول كنند، چون يكى از نشانه هاى راستگويى اين است كه گوينده به گفته هاى خود عمل نموده و گفتارش با كردارش مطابقت داشته باشد، لذا مى فرمايد: به مردم بگو كه من نماز و تمامى عبادات و زندگيم و جميع شؤ ون آن از قبيل اعمال ، اوصاف ، فعل ها و ترك ها كه مربوط به من است ، | در اين آيه شريفه خداى تعالى براى بار دوم رسول گرامى خود را دستور مى دهد كه به مردم بگويد: او خودش به آنچه كه خداوند به سوى آن هدايتش كرده عمل مى كند. و منظور از اين اعلام اين است كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) از تهمت دورتر شده و مردم بهتر دين او را تلقى به قبول كنند، چون يكى از نشانه هاى راستگويى اين است كه گوينده به گفته هاى خود عمل نموده و گفتارش با كردارش مطابقت داشته باشد، لذا مى فرمايد: به مردم بگو كه من نماز و تمامى عبادات و زندگيم و جميع شؤ ون آن از قبيل اعمال ، اوصاف ، فعل ها و ترك ها كه مربوط به من است ، | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۴: | ||
جمله «''' و انا اول المسلمين '''» دلالت دارد بر اينكه مقصود از «''' اول '''» ، اولويت به حسب درجه است نه اولويت به حسب زمان ، زيرا قبل از رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) نيز مسلمانى بودند، به شهادت حكايتى كه قرآن كريم از قول نوح نموده كه گفت : «''' و امرت ان اكون من المسلمين '''» و همچنين از قول ابراهيم كه گفت : «''' اسلمت لرب العالمين '''» و از قول او و فرزندش كه گفتند: «''' ربنا و اجعلنا مسلمين لك '''» و نيز درباره لوط فرموده : «''' فما وجدنا فيها غير بيت من المسلمين '''» و از مكه كشور سبا حكايت كرده كه گفت : «''' و اوتينا العلم من قبلها و كنا مسلمين '''» البته اين در صورتى است كه مقصود ملكه سبا، اسلام براى خدا باشد و نيز گفت : «''' و اسلمت مع سليمن لله رب العالمين '''» . و در قرآن كريم احدى به وصف : «''' اول المسلمين '''» توصيف نشده ، تنها رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) است كه در آيه مورد بحث و همچنين در آيه «''' قل انى امرت ان اعبد الله مخلصا له الدين و امرت لان اكون اول المسلمين '''» اول المسلمين خوانده شد. | جمله «''' و انا اول المسلمين '''» دلالت دارد بر اينكه مقصود از «''' اول '''» ، اولويت به حسب درجه است نه اولويت به حسب زمان ، زيرا قبل از رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) نيز مسلمانى بودند، به شهادت حكايتى كه قرآن كريم از قول نوح نموده كه گفت : «''' و امرت ان اكون من المسلمين '''» و همچنين از قول ابراهيم كه گفت : «''' اسلمت لرب العالمين '''» و از قول او و فرزندش كه گفتند: «''' ربنا و اجعلنا مسلمين لك '''» و نيز درباره لوط فرموده : «''' فما وجدنا فيها غير بيت من المسلمين '''» و از مكه كشور سبا حكايت كرده كه گفت : «''' و اوتينا العلم من قبلها و كنا مسلمين '''» البته اين در صورتى است كه مقصود ملكه سبا، اسلام براى خدا باشد و نيز گفت : «''' و اسلمت مع سليمن لله رب العالمين '''» . و در قرآن كريم احدى به وصف : «''' اول المسلمين '''» توصيف نشده ، تنها رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) است كه در آيه مورد بحث و همچنين در آيه «''' قل انى امرت ان اعبد الله مخلصا له الدين و امرت لان اكون اول المسلمين '''» اول المسلمين خوانده شد. | ||
بعضى گفته اند: مقصود اين است كه آنجناب اول مسلمان از اين امت است ، زيرا اگر مراد اسلام در همه قرون بوده باشد اولين مسلمان ابراهيم خليل (عليه السلام ) است ، و سايرين تابع او هستند. ليكن اين حرف صحيح نيست ، زيرا اسلام در آيه شريفه مقيد به اسلام اين امت نشده ، پس وجهى براى تقيد آن نيست . و اما اينكه گفت : اولين مسلمان ابراهيم بود، جوابش آيات گذشته است كه پيغمبران قبل از ابراهيم را هم مسلمان معرفى مى كرد. و اما آيه «''' و من ذريتنا امة مسلمة لك '''» و آيه «''' ملة ابيكم ابراهيم هو سميكم المسلمين '''» هيچ كدام دلالتى بر ادعاى مذبور ندارد | بعضى گفته اند: مقصود اين است كه آنجناب اول مسلمان از اين امت است ، زيرا اگر مراد اسلام در همه قرون بوده باشد اولين مسلمان ابراهيم خليل (عليه السلام ) است ، و سايرين تابع او هستند. ليكن اين حرف صحيح نيست ، زيرا اسلام در آيه شريفه مقيد به اسلام اين امت نشده ، پس وجهى براى تقيد آن نيست . و اما اينكه گفت : اولين مسلمان ابراهيم بود، جوابش آيات گذشته است كه پيغمبران قبل از ابراهيم را هم مسلمان معرفى مى كرد. و اما آيه «''' و من ذريتنا امة مسلمة لك '''» و آيه «''' ملة ابيكم ابراهيم هو سميكم المسلمين '''» هيچ كدام دلالتى بر ادعاى مذبور ندارد | ||
قُلْ أَ غَيرَ | قُلْ أَ غَيرَ اللَّهِ أَبْغِى رَبًّا وَ هُوَ رَب كلِّ شىْءٍ... | ||
اين آيه و آيه بعدش مشتملند بر سه حجت كه در حقيقت جامع همه حجت هايى است كه در اين سوره بر مساءله توحيد اقامه شده است . اين حجت ها عبارت است از استدلال به آغاز آفرينش و استدلال به انجام آن و استدلال به حال انسان كه بين آن آغاز و اين انجام زندگى مى كند، و به عبارت ديگر استدلال به نشاءه دنيا و قبل از آن و بعد از آن . استدلال از طريق آغاز آفرينش را جمله «''' اغير الله ابغى ربعا و هو رب كل شى ء '''» متعرض آن است ؛ چون وقتى خداى تعالى رب هر چيزى باشد قهرا تمامى موجودات مربوب او خواهند بود، و غير او على الاطلاق رب ديگرى كه صالح براى پرستش باشد نيست . | اين آيه و آيه بعدش مشتملند بر سه حجت كه در حقيقت جامع همه حجت هايى است كه در اين سوره بر مساءله توحيد اقامه شده است . اين حجت ها عبارت است از استدلال به آغاز آفرينش و استدلال به انجام آن و استدلال به حال انسان كه بين آن آغاز و اين انجام زندگى مى كند، و به عبارت ديگر استدلال به نشاءه دنيا و قبل از آن و بعد از آن . استدلال از طريق آغاز آفرينش را جمله «''' اغير الله ابغى ربعا و هو رب كل شى ء '''» متعرض آن است ؛ چون وقتى خداى تعالى رب هر چيزى باشد قهرا تمامى موجودات مربوب او خواهند بود، و غير او على الاطلاق رب ديگرى كه صالح براى پرستش باشد نيست . | ||
و استدلال از طريق انجام آفرينش و بازگشت آن را جمله «''' و لا تكسب كل نفس الا عليها '''» متعرض است كه مفادش اين است كه بطور كلى اشخاص هيچ عمل زشتى نمى كنند مگر اينكه خود صاحبان عمل ، وزر و وبال آن را به دوش خود خواهند كشيد، و هيچ كس وزر ديگرى را به دوش نمى كشد و اين آثار سوء همچنان باقى باقى است تا روزى كه خلائق به سوى پرودگار خود بازگشت كنند، و پروردگار با كشف حقايق اعمال بندگان جزاى آنان را بدهد. مسلما وقتى مفرى از اين جزا نباشد، و مالك روز جزا خداى تعالى باشد پس قهرا تنها او متعين براى پرستش است نه ديگران كه مالك چيزى نيستند. | و استدلال از طريق انجام آفرينش و بازگشت آن را جمله «''' و لا تكسب كل نفس الا عليها '''» متعرض است كه مفادش اين است كه بطور كلى اشخاص هيچ عمل زشتى نمى كنند مگر اينكه خود صاحبان عمل ، وزر و وبال آن را به دوش خود خواهند كشيد، و هيچ كس وزر ديگرى را به دوش نمى كشد و اين آثار سوء همچنان باقى باقى است تا روزى كه خلائق به سوى پرودگار خود بازگشت كنند، و پروردگار با كشف حقايق اعمال بندگان جزاى آنان را بدهد. مسلما وقتى مفرى از اين جزا نباشد، و مالك روز جزا خداى تعالى باشد پس قهرا تنها او متعين براى پرستش است نه ديگران كه مالك چيزى نيستند. | ||
و استدلال از طريق نشاءه دنيا را جمله «''' و هو الذى جعلكم خلائف ... '''» متعرض است ، و حاصلش اين است كه اين نظام عجيبى كه در زندگى دنيوى شما حكومت مى كند، و اساس آن مساءله خلافت نسل شما بشر در زمين و اختلاف شؤ ون شما به بزرگى و كوچكى ، ضعف و قدرت ، ذكوريت و انوثيت ، غنا و فقر، رياست و مرؤ وسيت و علم و جهل و غير آن است گرچه نظامى است اعتبارى و قراردادى و ليكن به دنبال تكوين پيدايش يافته و به آن منتهى مى شود، پس در حقيقت به وجود آورنده اين نظام هم خداى تعالى است ، و منظورش از به وجود آوردن آن امتحان و تربيت شما است ، پس هم او رب و پرورش دهنده شما است ، و آن كسى كه سعادت شما را تدبير مى كند و فرمانبران را به سعادت مقدرشان رسانيده ستمگران را وا مى گذارد. | و استدلال از طريق نشاءه دنيا را جمله «''' و هو الذى جعلكم خلائف ... '''» متعرض است ، و حاصلش اين است كه اين نظام عجيبى كه در زندگى دنيوى شما حكومت مى كند، و اساس آن مساءله خلافت نسل شما بشر در زمين و اختلاف شؤ ون شما به بزرگى و كوچكى ، ضعف و قدرت ، ذكوريت و انوثيت ، غنا و فقر، رياست و مرؤ وسيت و علم و جهل و غير آن است گرچه نظامى است اعتبارى و قراردادى و ليكن به دنبال تكوين پيدايش يافته و به آن منتهى مى شود، پس در حقيقت به وجود آورنده اين نظام هم خداى تعالى است ، و منظورش از به وجود آوردن آن امتحان و تربيت شما است ، پس هم او رب و پرورش دهنده شما است ، و آن كسى كه سعادت شما را تدبير مى كند و فرمانبران را به سعادت مقدرشان رسانيده ستمگران را وا مى گذارد. | ||
از آنچه گذشت معلوم شد كه مجموع دو جمله «''' و لا تكسب كل نفس الاّ عليها و لا تزو وازرة وزر اخرى '''» يك معنا را افاده مى كنند، و آن اين است كه : هركس هر چه مى كند مانند سايه اى به دنبالش هست ؛ و از او به ديگرى تجاوز نمى كنند، و اين مفاد آيه «''' كل نفس بما كسبت رهينه '''» است كه مى فرمايد هر كس گروگان عملى است كه كرده . | از آنچه گذشت معلوم شد كه مجموع دو جمله «''' و لا تكسب كل نفس الاّ عليها و لا تزو وازرة وزر اخرى '''» يك معنا را افاده مى كنند، و آن اين است كه : هركس هر چه مى كند مانند سايه اى به دنبالش هست ؛ و از او به ديگرى تجاوز نمى كنند، و اين مفاد آيه «''' كل نفس بما كسبت رهينه '''» است كه مى فرمايد هر كس گروگان عملى است كه كرده . | ||
وَ هُوَ | وَ هُوَ الَّذِى جَعَلَكمْ خَلَئف الاَرْضِ... | ||
«''' خلائف '''» جمع «''' خليفه '''» است . و معناى آيه اين است كه : او كسى است كه بعضى از شما را جانشين بعضى ديگر نموده و نسلى از شما پس از نسلى در زمين بوجود مى آورد. و يا معنايش اين است كه : شما را در زمين خليفه خود قرار داده ، و معناى «''' خليفه '''» در تفسير آيه «''' انى جاعل فى الارض خليفة '''» در جلد اول اين كتاب گذشت ، و معناى آيه مورد بحث از بيانى كه گذشت روشن مى شود. نكته اى كه باقى مانده اين است كه خداوند اين سوره را با ذكر رحمت و مغفرت خود ختم فرموده است . | «''' خلائف '''» جمع «''' خليفه '''» است . و معناى آيه اين است كه : او كسى است كه بعضى از شما را جانشين بعضى ديگر نموده و نسلى از شما پس از نسلى در زمين بوجود مى آورد. و يا معنايش اين است كه : شما را در زمين خليفه خود قرار داده ، و معناى «''' خليفه '''» در تفسير آيه «''' انى جاعل فى الارض خليفة '''» در جلد اول اين كتاب گذشت ، و معناى آيه مورد بحث از بيانى كه گذشت روشن مى شود. نكته اى كه باقى مانده اين است كه خداوند اين سوره را با ذكر رحمت و مغفرت خود ختم فرموده است . | ||
بحث روايتى | بحث روايتى | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۹: | ||
مؤ لف : اين روايت آيه شريفه را نقل به معنا كرده و عبارت «''' درجات بعضها فوق بعض '''» از خود امام است ، و گرنه آيه شريفه مورد بحث «''' و رفع بعضكم فوق بعض درجات '''» آمده است همچنانكه در جاى ديگر «''' و رفعنا بعضهم فوق بعض درجات '''» آمده ، و احتمال مى رود كه اين روايت در تفسير آيه «''' هم درجات عندالله '''» وارد شده ، مرحوم عياشى و يا ابى بصير اشتباها آن را در تفسير آيه مورد بحث ايراد كرده اند؛ چون جمله «''' كه بفهماند مردم از نظر اعمال همه در يك درحه نيستند '''» بر آيه مورد بحث منطبق نيست . والحمد لله رب العالمين | مؤ لف : اين روايت آيه شريفه را نقل به معنا كرده و عبارت «''' درجات بعضها فوق بعض '''» از خود امام است ، و گرنه آيه شريفه مورد بحث «''' و رفع بعضكم فوق بعض درجات '''» آمده است همچنانكه در جاى ديگر «''' و رفعنا بعضهم فوق بعض درجات '''» آمده ، و احتمال مى رود كه اين روايت در تفسير آيه «''' هم درجات عندالله '''» وارد شده ، مرحوم عياشى و يا ابى بصير اشتباها آن را در تفسير آيه مورد بحث ايراد كرده اند؛ چون جمله «''' كه بفهماند مردم از نظر اعمال همه در يك درحه نيستند '''» بر آيه مورد بحث منطبق نيست . والحمد لله رب العالمين | ||
{{تغییر صفحه | قبلی=تفسیر:المیزان جلد۷ بخش۴۳ | بعدی = تفسیر:المیزان جلد۸ بخش۱}} | |||
[[رده:تفسیر المیزان]] | [[رده:تفسیر المیزان]] | ||
