تفسیر:المیزان جلد۱۱ بخش۴۳: تفاوت میان نسخه‌ها

==معناى آيه شريفه: «اولم يروا انّا نأتى الارض ننقصها من اطرافها»==

«'''أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتى الاَرْض نَنقُصهَا مِنْ أَطرَافِهَا'''»:

اين كلام به منظور عبرت آمده. بعد از آن كه آنان را به هلاكت تهديد كرده، به عبرت از سرنوشت گذشتگان وادار مى نمايد، و از آن استفاده مى شود كه پرداختن به زمين و كم نمودن از اطراف آن، كنايه است از كشتن و هلاك كردن اهل آن. و بنابراين آيه شريفه از نظر مضمون، نظير آيه ای است كه مى فرمايد: «بل متعنا هؤلاء و آباءهم حتى طال عليهم العمر افلا يرون انا نأتى الارض ننقصها من اطرافها افهم الغالبون».

و اين كه بعضى گفته اند: مراد اين است كه «مگر اهل مكه نمى بينند كه ما به سرزمين ايشان پرداختيم، و يكى پس از ديگرى، قراء و قصبات ايشان را از ايشان گرفته و براى مسلمانان فتح كرديم و چطور نمى ترسند كه به شهرهاى ايشان بپردازيم، و از ايشان انتقام بگيريم»، صحيح نيست/ زيرا اين سوره مكى است، و وقتى نازل شده كه هيچ فتحى نصيب مسلمانان نشده بود. زيرا فتوحات مسلمين بعد از هجرت شروع شد.

«'''و اللّه يحكم لا معقب لحكمه و هو سريع الحساب '''» - مقصود از اين جمله، اين است كه غلبه از خداى سبحان است. اوست كه حكم مى كند و در قبال حكمش، حكم احدى نفوذ ندارد، و در نتيجه نمى تواند از حكم او جلوگيرى كند.  

آرى، خداى سبحان، هر عملى را به مجرد وقوعش حساب مى كند، بدون اين كه فاصله دهد تا ديگران بتوانند در آن تصرف نموده و اخلال كنند. پس جمله «و اللّه يحكم...»، در معناى جمله «افهم الغالبون» است، كه در ذيل آيه سوره انبياء گذشت.

يعنى كسانى هم كه قبل از ايشان بودند، مكر كردند، وليكن مكرشان سودى به ايشان نبخشيد و نتوانستند ما را از اين كه به زمين بپردازيم و از اطرافش بكاهيم، مانع شوند. پس تنها خداى سبحان، مالك مكر و همه آن است، و مكر هر كس را به صاحبش بر مى گرداند.

«'''يعلم ما تكسب كل نفس '''» - اين جمله در مقام تعليل مالكيت خداى تعالى نسبت به همه مكرها است. به اين بيان كه: مكر وقتى صورت مى گيرد كه طرف، يعنى شخص مكر شده از نقشه مكر كننده بى خبر باشد، وگرنه اگر بداند كه چه نقشه اى برايش ريخته شده، در صدد بر مى آيد نقشه او را خنثى بسازد.

«'''و سيعلم الكفار لمن عقبى الدار'''» - اين جمله حجت را تمام نموده، ادعا مى كند كه مسأله انتهاى امور به عواقبش از مسائل ضرورى و بديهى است، كه در هيچ موردى تخلف نمى پذيرد. و به طور كلى هر امرى به عاقبتش منتهى مى گردد. و كفار به زودى خواهند ديد كه سرانجام نيك از آنِ كيست. بنابراين هيچ حاجتى نيست به اين كه براى فهماندن اين حقيقت استدلال را تعقيب نموده، طولانى كنيم.