الدخان ١٦: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
QRobot edit
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
== نزول == | |||
'''شأن نزول آیات ۱۵ و ۱۶:''' | |||
و نیز ابن مسعود گوید: بعد از آن که از اثر نفرین پیامبر قحطى عظیمى بروز کرد. قریش نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند و گفتند: یا محمد از خداى خود براى قوم مضر طلب آب بنماى زیرا نزدیک است هلاک و نابود شوند. پیامبر دعا کرد، قحطى و تشنگى از آنها برطرف شد. وقتى که خود را در رفاه دیدند به حالت اول برگشتند و این آیات نازل گردید.<ref> صحیح بخارى.</ref> | |||
گویند: درخواست کننده رفع قحطى از پیامبر ابوسفیان بوده است.<ref> تفسیر روض الجنان.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link145 | آيات ۹ - ۳۳ سوره دخان]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link145 | آيات ۹ - ۳۳ سوره دخان]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link146 | اقوال مختلف مفسرين درباره عذاب دخان (فارتقب يوم تاءتى السماء بدخان مبين ...))]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link146 | اقوال مختلف مفسرين درباره عذاب دخان (فارتقب يوم تاءتى السماء بدخان مبين ...))]] | ||
| خط ۳۲: | خط ۴۱: | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link149 | (رواياتى درباره عذاب دخان ، و گرييدن زمين و آسمان )]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link149 | (رواياتى درباره عذاب دخان ، و گرييدن زمين و آسمان )]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۱_بخش۸#link70 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۱_بخش۸#link70 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى إِنَّا مُنْتَقِمُونَ «16» | |||
روزى كه ما با قدرتى بزرگ (شما را) خواهيم گرفت، همانا كه انتقام گيرنده‌ايم. | |||
===نکته ها=== | |||
انتقام خداوند از ظالمان براى تشفّى خاطر نيست، بلكه به خاطر اجراى عدالت است. | |||
كلمه‌ى «بطش» به معناى گرفتن با صولت و هيبت و شدّت است و بعضى مراد از گرفتن با شدّت را شكست مشركان در جنگ بدر دانسته‌اند. | |||
===پیام ها=== | |||
1- خلافكار براى كار خود توجيه تراشى مى‌كند. تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ قالُوا ... | |||
2- لجاجت، هم انسان را در عمل منحرف مى‌كند «تَوَلَّوْا» و هم در گفتار. «مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ» | |||
3- مشركان، تعاليم انبيا را برگرفته از تعاليم جنّيان مى‌دانستند. «قالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ» | |||
4- خداوند بارها ناله‌ها را پاسخ و خطرها را برطرف كرده است. «إِنَّا كاشِفُوا الْعَذابِ» | |||
5- گنهكار، هرگاه قهر الهى را مشاهده كند مى‌گويد: ايمان آوردم. «إِنَّا مُؤْمِنُونَ» ولى همين كه خطر بر طرف شد بر مى‌گردد. «إِنَّكُمْ عائِدُونَ» | |||
6- انسان فراموشكار است، چند روزى از قهر خدا نگذشته باز به خلافكارى بر مى‌گردد. «قَلِيلًا إِنَّكُمْ عائِدُونَ» | |||
7- خداوند سرچشمه رحمت است، ولى در مواردى قهر سخت دارد. كسانى كه وحى را به بازى بگيرند، گرفتار قهر شديد خواهند شد. «الْبَطْشَةَ الْكُبْرى» | |||
8- خداوند حامى انبياست. از كسانى كه پيامبر را جنّ زده و تعليم ديده خواندند، انتقام مى‌گيرد. «إِنَّا مُنْتَقِمُونَ» | |||
تفسير نور(10جلدى)، ج8، ص: 494 | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى إِنَّا مُنْتَقِمُونَ «16» | |||
پس به جهت زيادتى تهديد ايشان فرمايد كه ما انتقام كشيم از ايشان: | |||
يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى: در روزى كه بگيريم آنها را گرفتن بزرگ به عذاب آتش يعنى روز قيامت، إِنَّا مُنْتَقِمُونَ: بدرستى كه ما امروز انتقام | |||
جلد 12 - صفحه 16 | |||
كشنده‌ايم از ايشان. به قول اول معنى آنكه چون خداى تعالى قحط و غلا «1» را از ايشان رفع نمود وعده خود را بجا نياورده در كفر اصرار نمودند، اين آيه نازل شد كه چگونه و به چه نوع ايشان را تذكر باشد به اين عذاب قحط و حال آنكه پيغمبر به ايشان آمد با معجزات باهرات و اصلا در آن تأمل ننمودند و ايمان نياوردند. | |||
جمعى گفتند معلمى به او تعليم قرآن نمايد، و جمعى گفتند مجنون است، و با وجود اين همه در زمان اندك بقاياى عمر آنها بود تا روز بدر كشف عذاب نموديم باز به كفر برگشتند. پس بر سبيل تهديد فرمايد: بدرستى كه شما باز گردندگانيد به كفر، ياد كنيد آن روز را كه بگيريم شما را گرفتنى سخت و ما انتقام كشنده‌ايم شما را در آن روز. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ «12» أَنَّى لَهُمُ الذِّكْرى وَ قَدْ جاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ «13» ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ قالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ «14» إِنَّا كاشِفُوا الْعَذابِ قَلِيلاً إِنَّكُمْ عائِدُونَ «15» يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى إِنَّا مُنْتَقِمُونَ «16» | |||
وَ لَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَ جاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِيمٌ «17» أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبادَ اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ «18» وَ أَنْ لا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ إِنِّي آتِيكُمْ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ «19» وَ إِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَ رَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ «20» وَ إِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ «21» | |||
ترجمه | |||
پروردگارا بردار از ما عذاب را همانا ما گروندگانيم | |||
از كجا باشد براى آنان تذكّر با آنكه بتحقيق آمد آنها را پيغمبرى آشكار | |||
پس رو گرداندند از او و گفتند مردى است آموخته شده و ديوانه | |||
همانا ما برطرف كننده عذابيم اندكى همانا شما عودكنندگانيد | |||
روز كه بسختى بگيريم گرفتن بزرگى آنان را همانا ما انتقام كشندگانيم | |||
و بتحقيق آزموديم پيش از آنها قوم فرعون را و آمد آنها را پيغمبرى بزرگوار | |||
كه بسپاريد بمن بندگان خدا را همانا من براى شما پيغمبرى امينم | |||
و آنكه برترى مجوئيد بر خدا همانا من آورنده‌ام براى شما حجّتى روشن | |||
و همانا من پناه برده‌ام بپروردگار خود و پروردگار شما از آنكه سنگسار كنيد مرا | |||
و اگر ايمان نميآوريد بمن پس كناره كنيد از من و مرا بخود واگذاريد. | |||
تفسير | |||
خداوند تعالى در تعقيب آيات سابقه بيان فرموده است حال معذّبين بعذاب اليم دخان را كه ميگويند با تضرّع پروردگارا عذاب را از ما بردار ما ايمان ميآوريم و خداوند ردّ فرموده است آنها را كه چگونه آنان متذكّر ميشوند و ايمان ميآورند با آنكه پيغمبر خاتم با معجزه باقيه ظاهره آمد از طرف خداوند براى ارشاد و هدايت آنها پس اعراض نمودند از او و گفتند او معلّم بشرى دارد نه الهى و گاهى جنون عارضش ميشود و ما چند روزى عذاب را از شما برميداريم و چون قيامت برسد تمام شما كفّار بعذاب اليم آنروز عود خواهيد نمود يا وعده خلافى نموده بكفر خودتان عود خواهيد كرد و اين مؤيّد فرمايش قمّى ره است كه نقل فرمود دخان در رجعت است چون اگر در قيامت باشد عود محقّق نميشود و نيز مؤيّد اين قول است كه در حديث نبوى مذكور در آيات سابقه نزول | |||
---- | |||
جلد 4 صفحه 623 | |||
عيسى عليه السّلام از آسمان مقارن با دخان از علائم ساعت ذكر شده و آن مسلّما در رجعت است كه ميآيد و بامام زمان اقتدا ميكند و مهمّ‌تر از اين دو در تأييد آنكه روى سخن در اين آيات ظاهرا با كفّار معاصر با پيغمبر صلى اللّه عليه و اله است و اگر مقصود رجعت نباشد بايد سخن را معطوف بجانب نوع كفّار گرفت چون آنها كه تا قيامت زنده نميماندند كه معذّب بدخان شوند ولى در رجعت ممكن است برگردند و بعذاب دخان گرفتار شوند و بيانات مفسّرين در اين مقام خالى از تشويش نيست و تحقيق همانست كه ذكر شد بلى بعضى از مفسّرين اين آيات و آيات سابقه را راجع بظهور قحط و غلا در مكّه بنفرين پيغمبر صلى اللّه عليه و اله دانسته‌اند و گفته‌اند آسمان در نظر آنها از شدّت گرسنگى مانند دودى شده بود و باستدعاء آنها و وعده ايمان و دعاى پيغمبر صلى اللّه عليه و اله رفع شد و آنها خلف وعده نمودند و بكفر عود كردند و بنابر اين خطاب متوجّه بكفّار قريش است و اشكالى نيست ولى اين معنى مخالف با ظاهر آيه دخان و صريح روايات اينمقام است لذا حقير اينقول را آنجا ذكر ننمودم و در هر حال خداوند انتقام پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را در قيامت كه روز اخذ شديد بزرگ خدا است از آنها خواهد كشيد و بعض مفسّرين كه اخيرا قول آنها ذكر شد بطشه كبرى را روز بدر دانسته‌اند و مخفى نماند كه علامت ساعت بودن با وقوع در رجعت منافات ندارد چون وقائع رجعت از علائم نزديك شدن قيامت است و باز خداوند براى تسليت خاطر پيغمبر خود اشاره بقصّه موسى عليه السّلام و فرعون نموده ميفرمايد كه ما پيش از مشركين مكه قوم فرعون را در معرض امتحان قرار داديم و پيغمبر با شرافتى از نسل حضرت يعقوب براى آنها فرستاديم و تقاضاى او از فرعونيان اين بود كه بنى اسرائيل را از قيد اسارت خود رها كنند و تسليم آنحضرت نمايند كه او آنها را با خود از مملكت مصر خارج فرمايد چون آنها از زمان حضرت يوسف عليه السّلام آنجا مانده بودند و زياد شده بودند و بسختى در تحت نفوذ قبطيان بسر ميبردند و بعضى گفته‌اند تقاضاى او اين بود كه آنها حقوق الهى را از قبول ايمان و فعل واجبات و ترك محرّمات اداء نمايند به اجابت آنحضرت و عباد اللّه منادى است و حرف ندا حذف شده يعنى ادا نمائيد بمن اى بندگان خدا و اين معنى را قمّى ره تأييد نموده است و مراد از امانت ظاهرا خيانت ننمودن در پيام | |||
---- | |||
جلد 4 صفحه 624 | |||
الهى است و در آنچه باو تأديه ميشود از عرض عقايد و اعمال و بغير متّهم نيز تفسير شده و فرمود علوّ و سركشى از امر حق و تكبّر از اطاعت رسول او ننمائيد كه اهانت اولياء خدا اهانت خدا است و من بى‌منطق و دليل با شما صحبت نميكنم بلكه حجّت واضح و معجزه ظاهرى براى شما آوردم و چون سخن به اين جا رسيد قوم او را تهديد بسنگسار كردن نمودند و بعضى گفته‌اند مشغول بناسزا گفتن بآنحضرت شدند از قبيل ساحر و كذّاب خواندن و حضرت پناه بخدا برد از شرّ آنها كه رجم يا شتم باشد چون رجم در كلام عرب برشتم هم اطلاق ميشود ولى معناى ظاهر آن سنگسار نمودن است و تقاضا فرمود كه در صورت ترك ايمان و عدم اجابت او دست از ايذاء و آزار او بردارند و نه با او باشند و نه بر او. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
إِنّا كاشِفُوا العَذاب‌ِ قَلِيلاً إِنَّكُم عائِدُونَ «15» يَوم‌َ نَبطِش‌ُ البَطشَةَ الكُبري إِنّا مُنتَقِمُون‌َ «16» | |||
بدرستي که ما برطرف ميكنيم عذاب را مدّت قليلي بدرستي که شما عود ميكنيد روزي که ميگيريم شما را بسرعت و عنف گرفتن بزرگي بدرستي که ما انتقام | |||
جلد 16 - صفحه 80 | |||
ميكشيم. | |||
توضيح كلام: اينکه که انسان که مريض ميشود اينکه امراض چند قسم است يك قسم امراضي است که قابل معالجه است اگر در مقام معالجه برآيد رفع ميشود: | |||
و اگر معالجه نكرد يا باين مرض باقي ميماند يا زياد ميشود. و يك قسم امراضي است که قابل معالجه نيست اينکه هم يا بهمين مرض باقي است يا زياد ميشود، و يك قسم امراضي است که باعث تلف ميشود، اينها امراض جسماني بدني است و همين اقسام در امراض روحي هست مثل شرك و كفر و ضلالت و معاصي تمام امراضي روحي است. اما تا مادامي که باب توبه مفتوح است قابل معالجه هست اگر از آنها توبه كرد و ايمان آورد و دست از ظلم كشيد و تدارك كرد و هدايت شد و تقوي پيدا كرد معالجه ميشود و سالم ميگردد، و اگر معالجه نكرد و بهمان حال باقي ماند روحش بهمان مرض باقي ميماند بلكه روزبروز زياد ميشود و لذا در خبر دارد: | |||
«دائكم الذنوب و دوائكم الاستغفار» | |||
و اگر از قابليت هدايت و ايمان و تقوي افتاد بواسطه قساوت قلب سياهي دل که در خبر دارد: | |||
«لا يرجي بخير و صار قلبه معكوسا» | |||
بهمين مرض ميماند و چه بسا باعث هلاكت ابدي ميشود بلكه روز بروز شدّت و زيادتي پيدا ميكند لذا ميفرمايد: | |||
إِنّا كاشِفُوا العَذاب‌ِ قَلِيلًا بلاهايي که در اثر اينکه امراض متوجّه شده خداوند برطرف ميكند چند صباحي. | |||
إِنَّكُم عائِدُونَ شما كفّار و فسّاق و ارباب ضلال بهمان كفر و فسق و ضلالت برميگرديد: وَ إِذا مَس‌َّ الإِنسان‌َ الضُّرُّ دَعانا لِجَنبِه‌ِ أَو قاعِداً أَو قائِماً فَلَمّا كَشَفنا عَنه‌ُ ضُرَّه‌ُ مَرَّ كَأَن لَم يَدعُنا إِلي ضُرٍّ مَسَّه‌ُ يونس آيه 12. | |||
يَوم‌َ نَبطِش‌ُ البَطشَةَ الكُبري بطش اخذ بقوّت و سرعت و شدت است اشاره بيوم القيامة است که بطشه كبري است. | |||
إِنّا مُنتَقِمُون‌َ انتقام خدا سخت است. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 16)- و در این آیه می‌فرماید: ما از آنها انتقام می‌گیریم «در آن روز که آنها را با قدرت خواهیم گرفت آری ما انتقام گیرنده‌ایم» (یَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْکُبْری إِنَّا مُنْتَقِمُونَ). | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
