ریشه يوم: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
Added root proximity by QBot
(افزودن نمودار دفعات) |
(Added root proximity by QBot) |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
=== قاموس قرآن === | === قاموس قرآن === | ||
از طلوع فجر تا غروب آفتاب. و نيز مدتى از زمان و وقت را يوم گويند. چنانكه راغب و ديگران گفتهاند در نهج البلاغه حكمت 396 فرموده:«اَلدَّهْرُ يَوْمانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ» دنيا دو روز است روزى بخير تو روزى بر عليه تو. مراد از يوم وقت و زمان است. [فاتحه:4]. مراد از يوم چنانكه مىدانيم وقت و زمان است [بقره:259]. روز در اين آيه همان روز معمولى مقابل شب است. البته در «بعض يوم». *[مائده:3]. الف و لام در «اليوم» براى حضور است يعنى: امروز دينتان را كامل كردم ونعمتم را بر شما تمام نمودم. * [يونس:3]. در «سماء» و «ارض» گذشت كه مراد از ايام در اين آيه و نظائر آن مطابق زمان ودوران است يعنى آسمانها و زمين را خداوند در شش زمان و شش وقت آفريد، شايد هر يك ميليونها سال طول كشيده باشد. * [هود:65]. در اينگونه آيات شبها نيز داخل در يوم اند و اطلاق ايام روى عنايتى است. * [ابراهيم:5]. مراد از ايام الله ظاهرا روزهايى است كه قدرت خدا در آنها بيشتر ظاهر شده و قدرت مقاومت از دست بشر رفته وخواهد رفت مانند بلاهاييكه قوم نوح، هود، صالح و غيرهم عليهم السلام گرفتار گشتند و مانند روز مرگ و روز آخرت. مىشود گفت مراد از آن در آيه عذابهايى است كه به قوم پيامبران گذشته نازل گشته است. يعنى موسى را با آيات خويش فرستاديم كه قومت را از تاريكيها بسوى نور ايمان و سعادت بيرون كن و ايام خدا و عذابهاى اقوام گذشته را كه در اثر نافرمانى از پيامبران گرفتار شدند به آنها يادآورى كن. در بعضى از روايات نعمتها نيز مثل عذابها از ايام خدا شمرده شده در تفسيرالميزان ازمعانى الاخبار صدوق متقول است كه امام باقر و صادق عليهماالسلام فرمودهاند:«اَيَّامُ اللهِ ثَلاثَهُ: يَوْمُ الْقائِمِ وَ يَوْمُ الْكَرَّةِ وَ يَوْمُ الْقِيامَةِ» روزهاى خدا سه تا است روز قيام قائم «عليه السلام»، روز رجعت و روز قيامت. و از تفسير قمى نقل شده:«اَيَّامُ اللهِ ثَلاثَهُ: يَوْمُ الْقائِمِ وَ يَوْمُ الْمَوْتِ وَ يَوْمُ الْقِيامَةِ». ظاهرا مراد بيان مصداق است نه حصر ايام خدا در سه روز. يومئذ: [قيامة:10]. يومئذ به معنى آن روز است، اضافه شدن لفظ يوم و حين به «اذ» مشهور است ابن هشام در معنى گفته: «اذ» در اينصورت اسم زمان مستقبل است ولى جمهور نحات آن را قبول نكرده و گويند: آن در آيات قيامت مثلاً براى محقق الوقوع بودن آخرت است كه به جاى ماضى تنزيل شده وگرنه «اذ» همواره ظرف زمان ماضى است. | از طلوع فجر تا غروب آفتاب. و نيز مدتى از زمان و وقت را يوم گويند. چنانكه راغب و ديگران گفتهاند در نهج البلاغه حكمت 396 فرموده:«اَلدَّهْرُ يَوْمانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ» دنيا دو روز است روزى بخير تو روزى بر عليه تو. مراد از يوم وقت و زمان است. [فاتحه:4]. مراد از يوم چنانكه مىدانيم وقت و زمان است [بقره:259]. روز در اين آيه همان روز معمولى مقابل شب است. البته در «بعض يوم». *[مائده:3]. الف و لام در «اليوم» براى حضور است يعنى: امروز دينتان را كامل كردم ونعمتم را بر شما تمام نمودم. * [يونس:3]. در «سماء» و «ارض» گذشت كه مراد از ايام در اين آيه و نظائر آن مطابق زمان ودوران است يعنى آسمانها و زمين را خداوند در شش زمان و شش وقت آفريد، شايد هر يك ميليونها سال طول كشيده باشد. * [هود:65]. در اينگونه آيات شبها نيز داخل در يوم اند و اطلاق ايام روى عنايتى است. * [ابراهيم:5]. مراد از ايام الله ظاهرا روزهايى است كه قدرت خدا در آنها بيشتر ظاهر شده و قدرت مقاومت از دست بشر رفته وخواهد رفت مانند بلاهاييكه قوم نوح، هود، صالح و غيرهم عليهم السلام گرفتار گشتند و مانند روز مرگ و روز آخرت. مىشود گفت مراد از آن در آيه عذابهايى است كه به قوم پيامبران گذشته نازل گشته است. يعنى موسى را با آيات خويش فرستاديم كه قومت را از تاريكيها بسوى نور ايمان و سعادت بيرون كن و ايام خدا و عذابهاى اقوام گذشته را كه در اثر نافرمانى از پيامبران گرفتار شدند به آنها يادآورى كن. در بعضى از روايات نعمتها نيز مثل عذابها از ايام خدا شمرده شده در تفسيرالميزان ازمعانى الاخبار صدوق متقول است كه امام باقر و صادق عليهماالسلام فرمودهاند:«اَيَّامُ اللهِ ثَلاثَهُ: يَوْمُ الْقائِمِ وَ يَوْمُ الْكَرَّةِ وَ يَوْمُ الْقِيامَةِ» روزهاى خدا سه تا است روز قيام قائم «عليه السلام»، روز رجعت و روز قيامت. و از تفسير قمى نقل شده:«اَيَّامُ اللهِ ثَلاثَهُ: يَوْمُ الْقائِمِ وَ يَوْمُ الْمَوْتِ وَ يَوْمُ الْقِيامَةِ». ظاهرا مراد بيان مصداق است نه حصر ايام خدا در سه روز. يومئذ: [قيامة:10]. يومئذ به معنى آن روز است، اضافه شدن لفظ يوم و حين به «اذ» مشهور است ابن هشام در معنى گفته: «اذ» در اينصورت اسم زمان مستقبل است ولى جمهور نحات آن را قبول نكرده و گويند: آن در آيات قيامت مثلاً براى محقق الوقوع بودن آخرت است كه به جاى ماضى تنزيل شده وگرنه «اذ» همواره ظرف زمان ماضى است. | ||
===ریشه‌های [[راهنما:نزدیک مکانی|نزدیک مکانی]]=== | |||
<qcloud htmlpre='ریشه_'> | |||
هم:100, ل:79, ه:73, من:65, ف:64, لا:60, ب:58, قوم:55, فى:55, کم:55, ما:53, اذ:50, يوم:49, وله:46, اله:44, قول:43, الله:43, على:42, کون:40, انن:40, ک:36, ها:34, الى:32, عذب:31, الذين:27, ربب:26, اخر:26, ى:26, امن:26, ان:25, ذلک:24, نا:24, اتى:24, کفر:23, جمع:22, کذب:22, ثم:21, انس:21, الا:20, بعث:20, علم:20, سمو:20, بين:20, ذا:19, عن:19, دين:19, نفس:19, لقى:19, هذا:19, کلل:19, ظلم:19, ارض:18, ملک:18, عظم:18, وعد:18, شىء:17, نور:17, عمل:17, حشر:17, بعض:16, ويل:16, لبث:16, فصل:16, وقى:16, هو:16, رحم:16, عدد:16, ايى:16, الذى:16, حيى:16, رئى:16, نظر:16, جزى:16, شهد:16, سئل:16, حقق:15, دنو:15, وجه:15, دعو:15, قبل:15, نذر:15, خوف:15, اول:15, ن:15, خلق:15, ا:15, موت:15, او:15, ندو:15, ولى:15, قدر:15, ندى:15, اذا:14, جرم:14, سوع:14, لم:14, ذکر:14, ولد:14, نسى:14, حسب:14, وقت:14, کتب:14, سوء:14, نفع:14, ضلل:14, نن:14, نفخ:14, قد:14, سوى:14, امر:13, جنن:13, خزى:13, رسل:13, جىء:13, سلم:13, عبد:13, الک:13, قرب:13, صور:13, شرک:13, لئک:13, کبر:13, قلب:13, اوى:13, خير:13, ستت:13, امم:13, جهنم:13, بصر:13, صدق:13, يا:13, خلد:13, عرض:13, اخذ:13, لکن:13, درى:13, جبل:13, کثر:13, جعل:13, اين:13, سمع:13, ريب:13, ائى:13, نصر:13, تبع:12, وفى:12, حکم:12, غنى:12, خرج:12, لعن:12, دبر:12, رجع:12, مثل:12, نبء:12, نعم:12, الم:12, غير:12, نزل:12, طعم:12, حمل:12, عسر:12, سير:12, کلم:12, ذوق:12, بعد:12, عصى:12, عرش:12, صحب:12, لعب:12, سرع:12, خلف:12, بشر:12, فوق:12, قدم:12, وحد:12, خوض:12, وزر:12, اذن:12, حتى:12, نحن:12, لو:12, خسر:12, زکو:12, هل:12, رجف:12, عند:12, شقق:12, لن:12, خبر:12, فرق:12, رزق:12, هذه:12, بل:12, ثلث:12, مسس:12, روح:12, رجو:12, سفر:12, عذر:12, کان:12, عصو:12, وزن:12, سوق:12, نفق:12, متع:12, کسب:12, ليل:12, حسن:12, وذر:12, عجل:12, صلى:12, صفف:12, فضل:12, طوى:12, هما:12, وقع:12, وجد:12, سبت:12, عدو:12, قرر:12, خشى:12, جوب:11, اجل:11, غرر:11, ثقل:11, قرن:11, بنو:11, شدد:11, برز:11, ردد:11, غشو:11, هون:11, سعى:11, غفر:11, اما:11, يدى:11, حضر:11, لدى:11, قسم:11, خشع:11, نهر:11, خفى:11, ضحک:11, صلو:11, اهل:11, ثمن:11, اجر:11, سنو:11, قضى:11, صلح:11, هدى:11, مع:11, صبر:11, يقن:11, سبع:11, حبب:11, دخل:11, حرم:11, قلل:11, غشى:11, ودد:11, ايان:11, شرب:11, فسد:11, يمن:11, ثبر:11, غيب:11, بئس:11, نقر:11, مرء:11, فدى:11, ظلل:11, جحم:11, شئن:11, ورد:11, سجد:11, مور:11, قهر:11, موه:11, نضر:11, ظنن:11, سکن:11, فعل:11, انتم:11, مول:11, حدث:11, جبر:11, صرف:11, عتو:11, ملء:11, کلا:11, کمل:11, خفف:11, فوز:11, صوم:11, نکر:11, فجر:11, کيد:11, ام:11, فتح:11, وحى:11, شعر:11, فسق:11, طوق:11, رکع:11, هن:11, نحس:11, عزز:11, سرر:11, لعل:11, فلح:11, هى:11, صدر:11, لفف:11, ليس:11, غبن:11, بطش:11, عين:11, ظعن:11, عمى:11, قمر:11, فرر:11, فرى:11, عقم:11, خلو:11, شرر:11, غلل:11, جئر:11, رقب:11, صوب:11, الف:11, حجج:11, بيع:11, سرمد:11, صعق:11, حوط:11, خلل:11, ورى:11, ذلکم:11, صرصر:11, بغض:11, مريم:11, رجل:11, فتن:11, شرع:11, کشف:11, قيل:11, اکل:11, قرع:11, بلى:11, عود:11, عيسى:11, غدو:11, شقى:11, بلو:11, سبح:11, حمى:11, عضض:11, قتل:11, جهد:11, حدد:11, فرعون:11, جرى:11, سرف:11, شفع:11, اثم:11, هنا:11, صيح:11, شکر:11, نقم:11, عشو:11, سبق:11, نجو:11, هلک:11, لما:11, کرم:11, دعع:11, شطن:11, اياک:11, ختم:11, تحت:11, ردف:11, خفت:11, عشر:11, غوى:11, يسر:11, تلک:11, خلص:11, ذات:11, هزء:11, حسر:11, سهو:11, رهق:11, ذو:11, فزع:11, رفد:11, عوج:11, ربع:11, هؤلاء:11, وضع:11, بطل:11, سحب:11, جدث:11, فوه:11, دکک:11, زين:11, حوت:11, حفظ:11, خطء:11, قرى:11, نبذ:10, کيف:10, سحر:10, اخو:10, وهب:10, حجر:10, عقب:10, نطق:10, دون:10, غمر:10, عصم:10, شيب:10, نصب:10, بيت:10, زرق:10, بغت:10, س:10, امل:10, عضد:10, شقو:10, اننى:10, خطب:10, برج:10, سطر:10, نوح:10, جدل:10, سعر:10, ثمر:10, نسف:10, دفع:10, صير:10, ظهر:10, حلل:10, صخخ:10, عاد:10, امت:10, موسى:10, همس:10, علو:10, عصف:10, ميز:10, التى:10, نبو:10, حسم:10, طيب:10, عصب:10, صدع:10, موج:10, حنين:10, مرض:10, احزاب:10, ذى:10, حصد:10, ازف:10, سود:10, جمعة:10, طمم:10, وجف:10, فرح:10, بيض:10, رجم:10, أما:10, يئس:10, عقر:10, صوف:10, مئى:10, غمم:10, ضعف:10, فوج:10, بدل:10, دول:10, حجب:10, وهى:10, عبس:10, بسر:10, شخص:10, لجء:10, دئب:10, رمز:10, عرج:10, برزخ:10, بدو:10, الو:10, قبض:10, بلغ:10, سلف:10, شغل:10, قرء:10, جالوت:10, مرر:10, فرت:10, قوى:10, ذلل:10, هطع:10, نشر:10, اولاء:10, نزع:10, هوى:10, بعل:10, حول:10, وطن:10, نبت:10, غفل:10, رود:10, صفر:10, طلق:10, رقم:10, سوف:10, يتم:10, سغب:10, جثو:10, قمطر:10, جوع:10, ثوب:10, عوم:10, فرد:10, حنک:10, غصص:10, قسط:10, ابد:10, ضنک:10, حزن:10, بخل:10, هنالک:10, حبس:10, قرح:10, فکه:10, کما:10, جمل:10, رضع:10, غلب:10, سوم:10, حلف:10, حرق:10, ذهل:10, زلزل:10, ضحو:10, قطط:10, غبر:10, عجب:10, بطن:10, دور:10, صفد:10, طرف:10, شتت:10, عسى:10, سربال:10, جند:10, برق:10, حيث:10, حمم:10, جلد:10, فرش:10, سجن:10, نثر:10, بلس:10, شکک:10, عهن:10, رشد:10, عثو:10, مکن:10, ثرب:10, زلم:10, انا:10, ذنب:10, ندد:10, حيد:10, دخن:10, قوت:10, حرف:10, رضو:10, خسف:10, فطر:10, ترک:10, عرف:10, کفى:10, شمس:10, بدن:10, سبل:10, زحزح:10, خدد:10, فئد:10, وقد:10, طرق:10, صبح:10, خمس:10, عهد:10, قبح:10, زوج:10, عيش:10, مهل:10, نسب:10, توب:10, لسن:10, فکک:10, هبو:10, قتر:10, احد:10, بثث:10, لوم:10, دهى:10, هنء:10, حرد:10, نکل:10, وبل:10, سقى:10, اسر:10, هيم:10, اوب:10, ضيق:10, عنق:10, قنع:10, وعلن:10, کيل:10, لغب:10, وفد:10, وسم:10, سجل:10, انت:10, هرع:10, ذرع:10, سخر:10, نصارى:10, صابئون:10, خدع:10, نهى:10, زلل:10, اسس:10, جور:10, صغر:10, عرى:10, ذرر:10, غطو:10, خصم:10, طوع:10, افک:10, نوب:10, حنجر:10, بسط:10, شرق:10, تمم:10, کثب:10, حمد:10, حرب:10, بکم:10, رئس:10, عرب:10, کفت:10, شمخ:10, شهر:10, کظم:10, قطر:10, فقر:10, متى:10, ارک:10, طهر:10, لحق:10, ذهب:10, ندم:10, کبب:10, رکم:10, عتب:10, بغى:10, ليت:10, وعظ:10, ترب:10, سمن:10, ارث:10, طوف:10, رسو:10, ورث:10, حيق:10, برر:10, غرو:10, وثق:10, لهو:10, وکل:10, انث:10, برء:10, صفو:10, ابو:10, رمد:10, صمم:10, طمع:10, غسل:10, يى:10, زعم:10, شفق:10, وفض:10, هيل:10, بهم:10, جحد:10, ولج:10, نوق:10, صرع:10, سقم:10, ثمود:10, وبر:10, حضض:10, شمل:10, لولا:10, اسى:10, هود:10, وثن:10, صوت:10, طغى:10, ثنى:10, حيز:10, کوى:10, طير:10, طفء:10, ضرر:10, خزن:10, زيد:10, غرب:10, سقر:10, طلب:10, ذبح:10, حبط:10, طغو:10, حرر:10, قبس:10 | |||
</qcloud> | |||
== کلمات مشتق شده در قرآن == | == کلمات مشتق شده در قرآن == | ||
