ق ٧
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ الْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَ أَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَ أَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ کُلِ زَوْجٍ بَهِيجٍ |
ترجمه
| ق ٦ | آیه ٧ | ق ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَدَدْنَاهَا»: گسترانیده‌ایم. گسترش داده‌ایم (نگا: حجر / ). «زَوْجٍ بَهِیجٍ»: نوع و صنف و جفت مسرت‌بخش و بهجت‌انگیز. (نگا: حج / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَيْنا فِيها رَواسِيَ وَ أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ «7» تَبْصِرَةً وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ «8»
و زمين را بگسترديم و كوههاى استوار در آن افكنديم و از هر نوع گياه با طراوت در آن رويانديم. تا براى هر بنده‌اى كه (به سوى حق،) روى مى‌آورد، مايه‌ى بينش و پند باشد.
نکته ها
«رَواسِيَ» جمع «راسية» به معناى محكم و استوار است.
بيان زوجيّت گياهان، يكى از معجزه‌هاى علمى قرآن است. «مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ»
جلد 9 - صفحه 210
ريشه تعجّب و بعيد شمردن معاد، چند چيز است:
الف) مرده‌اى كه پوسيد و خاكش پراكنده شد، چه كسى مى‌داند كجاست؟
ب) بر فرض ذّرات پراكنده شناخته شوند، با چه قدرتى جمع مى‌شوند؟
در پاسخ شبهه اول در آيه 4 خوانديم: ما همه ذرّات خاك را مى‌دانيم و مى‌شناسيم. «عَلِمْنا ما تَنْقُصُ الْأَرْضُ مِنْهُمْ»
در پاسخ شبهه دوم در اين آيات مى‌فرمايد: ما قدرت جمع كردن آن ذرّات را داريم و نمونه قدرت ما را در آسمان‌ها و زمين مشاهده مى‌كنيد كه چگونه آسمان‌ها را برافراشته و زينت داده‌ايم به گونه‌اى كه هيچ گونه رخنه و كاستى در آن نيست.
در اسلام تعقّل، تفكّر، بصيرت و معرفت، گام اول است و مناجات، گريه، انابه و عبادت گام بعدى. «تَبْصِرَةً وَ ذِكْرى» اول بصيرت بعد تذكّر. در جاى ديگر مى‌فرمايد: يَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا سُبْحانَكَ ... «1» يعنى ابتدا تفكّر و تعقّل مى‌كنند، آنگاه به ربوبيّت خداوند اقرار مى‌كنند.
قرآن در ستايش از خردمندان مى‌فرمايد: «أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ» «2» اشك آنان برخاسته از فكر، معرفت و بصيرت است، نه بر اساس عادت و احساسات.
پیام ها
1- طبيعت، كلاس خداشناسى است. أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّماءِ ...
2- با بيان نمونه‌ها، مردم را دعوت كنيد. (براى امكان معاد، به قدرت‌نمايى خداوند در آسمان و زمين نظر كنيد.) «أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا»
3- كسانى كه در هستى نمى‌انديشند و معاد را بعيد مى‌شمارند، قابل سرزنش‌اند.
«أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا»
4- در كرات آسمانى، نظم و قانون حاكم است. كَيْفَ بَنَيْناها ... ما لَها مِنْ فُرُوجٍ
5- زمين، كوههاى استوار دارد. «أَلْقَيْنا فِيها رَواسِيَ»
«1». آل‌عمران، 191.
«2». مائده، 83.
جلد 9 - صفحه 211
6- استحكام و زيبايى، ويژگى آفريده‌هاى خداوند در آسمان و زمين است. ما لَها مِنْ فُرُوجٍ، زينا السماء، أَلْقَيْنا ... رَواسِيَ، زَوْجٍ بَهِيجٍ
7- رويش گياهان زنده از دل خاك مرده، نمودى از رستاخيز دوباره انسان است.
ذلِكَ رَجْعٌ بَعِيدٌ ... وَ أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ
8- نگاه به گياهان و مناظر طبيعى، عاملى براى ايجاد نشاط و سرور است. أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا ... مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ
9- آن قدر نمونه‌هاى قدرت خداوند را نظر كنيد، تا ذرّه‌اى شبهه باقى نماند. أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا ... بَنَيْنا، زينا، مددنا، أَلْقَيْنا، أَنْبَتْنا
10- ارزان‌ترين، عمومى‌ترين، نزديك‌ترين، سالم‌ترين، بادوام‌ترين، هدفدارترين و جامع‌ترين نشاطها، نگاه در آفريده‌هاى الهى است. «بَهِيجٍ»
11- در مكتب انبيا، نگاه بايد مقدّمه بصيرت، فهميدن، هوشيارى و پند گرفتن باشد. «يَنْظُرُوا- تَبْصِرَةً- ذِكْرى»
12- راه بازگشت، بر روى همه باز است. «لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ»
13- اگر انسان، دلى براى فهميدن داشته باشد، تمام هستى (آسمان و زمين) براى او كلاس معرفت است. «تَبْصِرَةً وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ»
14- در مكتب انبيا، زيبايى‌ها و سرورها، وسيله غفلت نيست، بلكه وسيله رشد و قرب است. زينا ... زَوْجٍ بَهِيجٍ ... تَبْصِرَةً وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ
15- تواضع، زمينه فهميدن و غرور، باعث محروميّت است. «تَبْصِرَةً وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ»
16- زارى و انابه به درگاه خداوند، لازمه عبوديّت است. «عَبْدٍ مُنِيبٍ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَيْنا فِيها رَواسِيَ وَ أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ «7»
وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها: و زمين را باز كشيديم و گسترانيديم بر روى آب، وَ أَلْقَيْنا فِيها رَواسِيَ: و افكنديم در آن كوههاى استوار بلند مقدار تا به سبب ثقالت آن، زمين بر حال خود قرار گيرد و متزلزل نشود مانند كشتى پر از اثقال كه بر روى آب قرار يابد، وَ أَنْبَتْنا فِيها: و رويانيديم در زمين، مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ:
از هر صنف نباتات كه نيكو آراسته و بهجت افزاست، يعنى به جهت كثرت حسن و زينت موجب ابتهاج مسرت ناظر است مانند گلهاى لطيفه و اشجار سبزه و نباتات ناضره.
جلد 12 - صفحه 217
حضرت صادق عليه السّلام در حديث مفضل فرمايد: در اندك وقتى در فصل بهار نساج قدرت بصير و سميع از گلهاى بديع و برگهاى منيع و گياه و درختان و سبزه و ريحان و شكوفه و شقايق ارغوان، آنقدر هويدا گردانيده كه از وفورش كوه و صحرا و دشت پر شود بدون حركت و سخن بلكه به محض قدرت كامله حكيم عليم و اراده نافذه خداوند قديم در هر شي‌ء اين آيات را آفريده «1».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
أَ فَلَمْ يَنْظُرُوا إِلَى السَّماءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْناها وَ زَيَّنَّاها وَ ما لَها مِنْ فُرُوجٍ «6» وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَيْنا فِيها رَواسِيَ وَ أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ «7» تَبْصِرَةً وَ ذِكْرى لِكُلِّ عَبْدٍ مُنِيبٍ «8» وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَكاً فَأَنْبَتْنا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِيدِ «9» وَ النَّخْلَ باسِقاتٍ لَها طَلْعٌ نَضِيدٌ «10»
رِزْقاً لِلْعِبادِ وَ أَحْيَيْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً كَذلِكَ الْخُرُوجُ «11»
ترجمه
آيا نظر نكردند بآسمان بالاى سرشان كه چگونه بنا كرديم آنرا و آراستيمش و نيست براى آن هيچ شكافى
و زمين را گسترده و پهن نموديم و افكنديم در آن كوههاى استوار و رويانديم در آن از هر صنف نيكو منظرى
بجهت بينائى و تذكّر براى هر بنده بازگشت كننده
و فرو فرستاديم از آسمان آبى با بركت پس رويانديم بآن بوستانها و حبوبات درو شدنى را
و درختان خرماى بلند بارور را كه براى آنها است شكوفه رويهم چيده شده
براى روزى بندگان
جلد 5 صفحه 51
و زنده گردانديم بدان آب زمين مرده را اينچنين است بيرون آمدن مردگان.
تفسير
خداوند سبحان بعد از نفى استبعاد از معاد در آيات سابقه اثبات فرموده است آنرا باين تقريب كه آيا منكرين معاد نظر ننمودند بسوى آسمان در بالاى سرشان كه چگونه سقف مرتفع سبز نقّاشى شده بستارگانرا بدون عمود و ستون و خلل و فرج خداوند براى بندگان بنا فرموده و چگونه خوان احسان خود را كه زمين پهناور است براى آنها گسترده و بكوههاى راسخ ثابت آنرا ميخ‌كوب نموده كه متزلزل نشود و در آن خوان از هر نوع گل و ريحان و هر صنف ميوه و سبزيجات خوش منظر بهجت آوريرا رويانده و مهيّا فرموده براى بصيرت و بينائى و تذكّر و تنبّه هر بنده‌ئى كه بفكر معرفت حق و تشكّر از نعمت او افتد و در اين ميدان بكوشد تا شربت مراد بنوشد و فرود آورده از آسمان باران پرخير و بركت را و رويانده بوسيله آن بوستانهاى پردرخت و بستانهاى پرزرع و حبوبات قابل درو شدن را و چون در جزيرة العرب بيشتر از هر درخت ميوه‌اى درخت خرما است كه از ساير درختها بلندتر و باشكوه‌تر و پرفائده‌تر است آنرا مخصوص بذكر فرموده با اشاره بجلوه مخصوصى كه براى آن حاصل ميشود در وقت شكوفه كردن و بسته شدن حبّه‌هاى خرما در خوشه بنظم و ترتيب موزون خوشى كه انظار را بخود جلب مينمايد و طلع در لغت عرب بر شكوفه خرما و بر حبه‌هاى منعقد متراكم رويهم چيده شده آن در خوشه‌ها اطلاق ميشود و ظاهرا اينجا مراد اين معنى است و تمام اين نعم و اين تشريفات براى ارتزاق بندگان و شكر گذارى از خداوند منّان است و خداوند زمين موات خشك بى‌آب و علف را بوسيله ريزش باران رحمت خود زنده و رخشنده نموده همچنين در قيامت بوسيله آن اجساد خاك شده را زنده نموده از زمين بيرون ميآورد و صفحه محشر را از آنها پر ميكند آيا ميشود كسى قادر بر آن اموريكه ديده‌ايد و مى‌بينيد باشد و قادر بر اين امر كه نديده‌ايد و مانند آنها است نباشد با آنكه حكم امثال عقلا يكى است و كسيكه قادر بر امرى باشد لابد قادر بر مثل آنهم هست.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الأَرض‌َ مَدَدناها وَ أَلقَينا فِيها رَواسِيَ وَ أَنبَتنا فِيها مِن كُلِّ زَوج‌ٍ بَهِيجٍ «7»
و زمين را كش داديم او را و القاء كرديم بر روي او كوه‌ها و جبال و رويانيديم در زمين از هر زوجي با بهجت و خوش نمايي.
وَ الأَرض‌َ مَدَدناها كره زمين ابتدا در ميان كره آب بود بواسطه تموج درياها آمد روي آب و اول نقطه‌اي که از آب خارج شد زمين كعبه بود و مكه معظمه که ميفرمايد: إِن‌َّ أَوَّل‌َ بَيت‌ٍ وُضِع‌َ لِلنّاس‌ِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبارَكاً آل عمران، آيه 90 بعد از آن بتدريج از آب يك ربع كره زمين خارج شد و سه ربع آن در آب است که ربع مسكونش نامند و لذا مكه را ام القري ناميدند و باين مناسبت پيغمبر را امي نام نهادند نه بمعني بي‌سواد که مفسرين گفتند.
وَ أَلقَينا فِيها رَواسِيَ اينکه كوه‌ها و جبال بمنزله لنگر كشتي است که زمين متزلزل نشود و لذا در علامات قيامت موقعي که كوه‌ها از هم پاشيده ميشود زمين متزلزل ميشود که ميفرمايد: وَ إِذَا الجِبال‌ُ نُسِفَت مرسلات آيه 10، و ميفرمايد: إِذا زُلزِلَت‌ِ الأَرض‌ُ زِلزالَها زلزال آيه 1.
وَ أَنبَتنا فِيها مِن كُلِّ زَوج‌ٍ بَهِيجٍ زوج در اينجا گفتند بمعني صنف است يعني از هر صنفي از اصناف نباتات رويانيديم در زمين با بهجت مثل گل‌ها و رياحين و شكوفه‌ها و اوراق سبز و خضرويات که منظره آنها بهجت ميآورد و موجب مسرت ميشود و كيف و لذت دارد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 7)- سپس به عظمت آفرینش زمین پرداخته، می‌افزاید: «و زمین را گسترش دادیم و در آن کوههائی عظیم و استوار افکندیم، و از هر نوع گیاه بهجت انگیز در آن رویاندیم» (وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَیْنا فِیها رَواسِیَ وَ أَنْبَتْنا فِیها مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ).
آری! آفرینش زمین از یک سو، گسترش آن (بیرون آمدن از زیر آب) از سوی دیگر، پیدایش کوهها که ریشه‌های آن به هم پیوسته و همچون زرهی زمین را در برابر فشارهای درونی و برونی و جزر و مدهای حاصل از جاذبه ماه و خورشید حفظ می‌کند، از سوی سوم، و پیدایش انواع گیاهان با آن همه عجائب و زیبائیها از سوی چهارم همگی دلیل بر قدرت بی‌پایان اوست.
نکات آیه
۱- گستردگى زمین و آمادگى آن براى زندگى انسان، به تدبیر و اراده الهى است. (و الأرض مددنها و ألقینا فیها روسى)
۲- وجود کوه هاى استوار بر بستر زمین، از آیات الهى است. (و ألقینا فیها روسى)
۳- سطح زمین، بدون وجود کوه ها فاقد ثبات و استقرار* (و ألقینا فیها روسى) خداوند، پس از مسأله امتداد و گسترش سطح زمین، از وجود کوه ها به عنوان عناصرى استوار (رواسى) یاد کرده است. از این مطلب استفاده مى شود که ثبات و استقرار سطح رویین زمین، مدیون استوارى کوه ها است و بدون وجود کوه ها، فاقد ثبات و استوارى است.
۴- رویش گیاهان بهجت آفرین در زمین، به تدبیر الهى و آیتى خداوندى است. (و أنبتنا فیها من کلّ زوج بهیج)
۵- وجود زوجیّت، در نباتات و گیاهان (و أنبتنا فیها من کلّ زوج بهیج)
۶- سرورآفرینى گیاهان در روح انسان، زمینه اندیشیدن وى به پدیدآورنده آن (أفلم ینظروا ... و أنبتنا فیها من کلّ زوج بهیج)
۷- هدایت گرى مظاهر هستى به سوى خداوند، آمیخته با زیبایى و سرورآفرینى (بنینها و زیّنّ-ها ... من کلّ زوج بهیج) خداوند در این آیه ها، نمودهاى علم، قدرت و نشانه هاى وجود خویش را گاه به زینت و زیبایى توصیف کرده و گاه به بهجت و سرورآفرینى. این مى نمایاند که کار هدایت، باید با جاذبه و شور و شوق انجام گیرد; نه تحمیل و خشونت.
۸- رویش گیاهان زنده از دل مرده زمین، نمودى از رستاخیز دوباره انسان از درون خاک (ذلک رجع بعید ... و أنبتنا فیها من کلّ زوج بهیج)
۹- تنوع و گوناگونى گسترده گیاهان، از آیات الهى است. (و أنبتنا فیها من کلّ زوج بهیج)
موضوعات مرتبط
- آفرینش: آثار زیبایى آفرینش ۷
- آیات خدا: آیات آفاقى ۲، ۴، ۷، ۹
- خدا: آثار اراده خدا ۱; آثار تدبیر خدا ۱، ۴; زمینه خدا شناسى ۶
- زمین: منشأ آمادگى زمین ۱; منشأ ثبات زمین ۳; منشأ گسترش زمین ۱
- زندگى: عوامل مؤثر در زندگى ۱
- سرور: آثار سرور ۶; عوامل سرور ۴، ۷
- کوهها: اتقان کوهها ۲; فواید کوهها ۳; نقش کوهها ۲
- گیاهان: آثار رویش گیاهان ۸; تنوع گیاهان ۹; زوجیت گیاهان ۵; فواید گیاهان ۴، ۶; منشأ رویش گیاهان ۴
- مردگان: دلایل احیاى مردگان ۸
- معاد: دلایل معاد ۸
- هدایت: زمینه هدایت ۷
منابع
