روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۴ ش ۶۲۴

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۴، بَابُ الْوَقْفِ وَ الصَّدَقَةِ وَ النُّحْل

و روي محمد بن علي بن محبوب عن علي بن السندي عن صفوان بن يحيي عن عبد الرحمن بن الحجاج قال :

أَوْصَى‏ أَبُو اَلْحَسَنِ ع‏ بِهَذِهِ اَلصَّدَقَةِ هَذَا مَا تَصَدَّقَ بِهِ‏ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع‏ تَصَدَّقَ بِأَرْضِهِ فِي مَكَانِ كَذَا وَ كَذَا كُلِّهَا وَ حَدُّ اَلْأَرْضِ‏ كَذَا وَ كَذَا تَصَدَّقَ بِهَا كُلِّهَا وَ بِنَخْلِهَا وَ أَرْضِهَا وَ قَنَاتِهَا وَ مَائِهَا وَ أَرْحَائِهَا وَ حُقُوقِهَا وَ شِرْبِهَا مِنَ اَلْمَاءِ وَ كُلِّ حَقٍّ هُوَ لَهَا فِي مُرْتَفِعٍ أَوْ مَظْهَرٍ أَوْ عَرْضٍ أَوْ طُولٍ أَوْ مِرْفَقٍ أَوْ سَاحَةٍ أَوْ أَسْقِيَةٍ أَوْ مُتَشَعَّبٍ أَوْ مَسِيلٍ أَوْ عَامِرٍ أَوْ غَامِرٍ تَصَدَّقَ بِجَمِيعِ حُقُوقِهِ مِنْ ذَلِكَ عَلَى وُلْدِ صُلْبِهِ مِنَ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ يَقْسِمُ وَالِيهَا مَا أَخْرَجَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ غَلَّتِهَا اَلَّذِي يَكْفِيهَا فِي عِمَارَتِهَا وَ مَرَافِقِهَا بَعْدَ ثَلاَثِينَ عَذْقاً يَقْسِمُ فِي مَسَاكِينِ اَلْقَرْيَةِ بَيْنَ وُلْدِ فُلاَنٍ‏ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَيَيْنِ‏ فَإِنْ تَزَوَّجَتِ اِمْرَأَةٌ مِنْ بَنَاتِ فُلاَنٍ فَلاَ حَقَّ لَهَا مِنْ هَذِهِ اَلصَّدَقَةِ حَتَّى تَرْجِعَ إِلَيْهَا بِغَيْرِ زَوْجٍ فَإِنْ رَجَعَتْ فَإِنَّ لَهَا مِثْلَ حَظِّ اَلَّتِي لَمْ تَتَزَوَّجْ مِنْ بَنَاتِ فُلاَنٍ وَ أَنَّ مَنْ تُوُفِّيَ مِنْ وُلْدِ فُلاَنٍ وَ لَهُ وَلَدٌ فَلِوَلَدِهِ عَلَى سَهْمِ أَبِيهِ‏ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَيَيْنِ‏ مِثْلُ مَا شَرَطَ فُلاَنٌ بَيْنَ وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ وَ أَنَّ مَنْ تُوُفِّيَ مِنْ وُلْدِ فُلاَنٍ وَ لَمْ يَتْرُكْ وَلَداً رُدَّ حَقُّهُ إِلَى أَهْلِ اَلصَّدَقَةِ وَ أَنَّهُ لَيْسَ لِوُلْدِ بَنَاتِي فِي صَدَقَتِي هَذِهِ حَقٌّ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ آبَاؤُهُمْ مِنْ وُلْدِي وَ أَنَّهُ لَيْسَ لِأَحَدٍ فِي صَدَقَتِي حَقٌّ مَعَ وُلْدِي وَ وُلْدِ وُلْدِي وَ أَعْقَابِهِمْ مَا بَقِيَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَإِنِ اِنْقَرَضُوا فَلَمْ يَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ قُسِمَ ذَلِكَ عَلَى وُلْدِ أَبِي‏ مِنْ أُمِّي مَا بَقِيَ مِنْهُمْ أَحَدٌ عَلَى مِثْلِ مَا شَرَطْتُ بَيْنَ وُلْدِي وَ عَقِبِي فَإِذَا اِنْقَرَضَ وُلْدُ أَبِي‏ مِنْ أُمِّي وَ لَمْ يَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَصَدَقَتِي عَلَى وُلْدِ أَبِي‏ وَ أَعْقَابِهِمْ مَا بَقِيَ مِنْهُمْ أَحَدٌ عَلَى مِثْلِ مَا شَرَطْتُ بَيْنَ وُلْدِي وَ عَقِبِي فَإِذَا اِنْقَرَضَ وُلْدُ أَبِي‏ فَلَمْ يَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَصَدَقَتِي عَلَى اَلْأَوْلَى فَالْأَوْلَى حَتَّى يَرِثَهَا اَللَّهُ اَلَّذِي وَرِثَهَا وَ هُوَ خَيْرُ اَلْوَارِثِينَ تَصَدَّقَ فُلاَنٌ بِصَدَقَتِهِ هَذِهِ وَ هُوَ صَحِيحٌ صَدَقَةً بَتّاً بَتْلاً لاَ مَشُوبَةَ فِيهَا وَ لاَ رَدَّ أَبَداً اِبْتِغََاءَ وَجْهِ اَللََّهِ‏ وَ اَلدَّارِ اَلْآخِرَةِ وَ لاَ يَحِلُّ لِمُؤْمِنٍ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ اَلْيَوْمِ اَلْآخِرِ أَنْ يَبِيعَهَا وَ لاَ يَبْتَاعَهَا وَ لاَ يَهَبَهَا وَ لاَ يَنْحَلَهَا وَ لاَ يُغَيِّرَ شَيْئاً مِنْهَا حَتَّى يَرِثَ اَللَّهُ‏ اَلْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَيْهََا وَ جَعَلَ صَدَقَتَهُ هَذِهِ إِلَى‏ عَلِيٍ‏ وَ إِبْرَاهِيمَ‏ فَإِذَا اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ‏ اَلْقَاسِمُ‏ مَعَ اَلْبَاقِي فَإِنِ اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ‏ إِسْمَاعِيلُ‏ مَعَ اَلْبَاقِي مِنْهُمَا فَإِنِ اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ‏ اَلْعَبَّاسُ‏ مَعَ‏ اَلْبَاقِي مِنْهُمَا فَإِنِ اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ اَلْأَكْبَرُ مِنْ وُلْدِي مَعَ اَلْبَاقِي مِنْهُمَا وَ إِنْ لَمْ يَبْقَ مِنْ وُلْدِي مَعَهُ إِلاَّ وَاحِدٌ فَهُوَ اَلَّذِي يَلِيهِ‏

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۶ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۱۱۶

و محمّد بن علىّ محبوب، از علىّ بن سندى، از صفوان بن يحيى، از عبد الرّحمن بن حجّاج روايت كرده است كه گفت: امام ابو الحسن موسى عليه السّلام وقف نامه موقوفه‏اى را بر اين گونه انشاء فرمود: اين چيزيست كه موسى بن جعفر آن را وقف كرده است. او همگى زمين خود در محلّ چنين و چنان را وقف كرده، و حدّ آن زمين چنان و چنين است. او كليّه اين رقبه را با نخل و عرصه و قنات و آب و آسياها و حقوق و حقّابه‏اش را و هر گونه حقّى را كه در ارتفاع يا مظهر يا عرض يا طول يا مرفق (بالوعه) يا حياط يا حقّ الشرب نهرها يا جويها و و محمّد بن علىّ محبوب، از علىّ بن سندى، از صفوان بن يحيى، از عبد الرّحمن بن حجّاج روايت كرده است كه گفت: امام ابو الحسن موسى عليه السّلام وقف نامه موقوفه‏اى را بر اين گونه انشاء فرمود: اين چيزيست كه موسى بن جعفر آن را وقف كرده است. او همگى زمين خود در محلّ چنين و چنان را وقف كرده، و حدّ آن زمين چنان و چنين است. او كليّه اين رقبه را با نخل و عرصه و قنات و آب و آسياها و حقوق و حقّابه‏اش را و هر گونه حقّى را كه در ارتفاع يا مظهر يا عرض يا طول يا مرفق (بالوعه) يا حياط يا حقّ الشرب نهرها يا جويها و و محمّد بن علىّ محبوب، از علىّ بن سندى، از صفوان بن يحيى، از عبد الرّحمن بن حجّاج روايت كرده است كه گفت: امام ابو الحسن موسى عليه السّلام وقف نامه موقوفه‏اى را بر اين گونه انشاء فرمود: اين چيزيست كه موسى بن جعفر آن را وقف كرده است. او همگى زمين خود در محلّ چنين و چنان را وقف كرده، و حدّ آن زمين چنان و چنين است. او كليّه اين رقبه را با نخل و عرصه و قنات و آب و آسياها و حقوق و حقّابه‏اش را و هر گونه حقّى را كه در ارتفاع يا مظهر يا عرض يا طول يا مرفق (بالوعه) يا حياط يا حقّ الشرب نهرها يا جويها و جدولهاى منشعب شده يا مسيل يا زمين آباد يا ويرانى كه به آن تعلّق گيرد، كلّيه حقوق خود در اين موارد را بر اولاد صلبى خود، چه مرد و چه زن، وقف كرده است. سرپرست آن زمين، غلّه و درآمد آن را كه خداى عزّ و جلّ برآورده، بعد از تعميرات و اصلاحات لازم در آن بحدّ كافى، و پس از برداشت سى شاخه از خوشه‏هاى خرما و تقسيم آن ميان مساكين قريه، ميان أولاد فلانى، بنسبت «لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ» قسمت ميكند، پس اگر زنى از دختران فلان ازدواج كند، از اين موقوفه حقّى ندارد، مگر زمانى كه بدون شوهر به آن قريه باز گردد، پس اگر بازگشت همان بهره را خواهد داشت كه دختران ازدواج نكرده فلان دارند، و هر كدام از اولاد فلان كه فوت شود، و فرزندى داشته باشد، پس آن فرزند بحكم «لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ» از سهم پدر خود برخوردار مى‏شود، همان گونه كه فلان بين اولاد صلبيش شرط كرده است. و نيز كسى از اولاد فلان كه فوت شود و فرزندى از خود بجاى نگذارد، حقّ او بمستفيدان از موقوفه باز ميگردد، و اولاد دخترانم در اين موقوفه‏ من حقّى ندارند، مگر آنكه پدرانشان از اولاد من باشند، و تا هر زمان كه احدى از اولاد من و اولاد اولاد من و اعقاب ايشان باقى باشد هيچ كس در موقوفه من حقّى ندارد، پس اگر ايشان منقرض شوند، بطورى كه احدى از آنان باقى نماند، درآمد اين موقوفه ميان اولاد پدرم از طرف مادرم قسمت مى‏شود، تا هر زمان كه يكى از ايشان باقى باشد. همان طور كه ميان اولاد و اعقاب خودم شرط كردم. پس چون ايشان منقرض شوند، چنان كه احدى از آنان باقى نماند، درآمد اين موقوفه من بر اولاد پدرم و اعقاب ايشان قسمت مى‏شود، تا هر زمان كه يكى از ايشان باقى باشد. همان طور كه ميان اولاد و اعقاب خودم شرط كردم توزيع گردد. و چون اولاد پدرم منقرض شوند چنان كه احدى از ايشان باقى نماند، درآمد موقوفه‏ام‏ بمصرف الأولى فالأولى ميرسد تا زمانى كه خدا كه وارث آنست آن را به ارث ببرد، و او بهترين وارثان است. اين موقوفه را فلان در حال تندرستيش بقصد كسب رضاى خدا و تحصيل ثواب سراى آخرت بصورت وقفى قطعى و حتمى درآورده است، چنان كه هيچ شائبه‏اى در آن نيست.، و هرگز مردود نميگردد. و براى هيچ مؤمنى كه بخدا و روز جزا ايمان داشته باشد روا نيست كه آن را بفروشد، يا بخرد، يا هبه كند، يا ببخشد، يا چيزى از آن را تغيير دهد، تا زمانى كه خداوند زمين و آنچه را كه بر آنست وارث شود. و توليت اين موقوفه را براى علىّ و ابراهيم قرار داده، پس چون يكى از آن دو منقرض شود قاسم بآن فرد باقى ملحق مى‏شود و اگر يكى از آن دو فوت كرد اسماعيل به آن فرد باقى مانده ملحق مى‏شود، پس اگر يكى از آن دو نيز منقرض شد عبّاس با فرد باقيمانده بتوليت آن داخل مى‏شود، آنگاه اگر يكى از آن دو منقرض گشت بزرگترين فرد از اولاد من با فرد باقى مانده منضمّ ميگردد، و اگر جز يكنفر از اولاد من با او باقى نمانده باشد، همان يكنفر بفرد باقيمانده خواهد پيوست.