روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۴ ش ۴۶۴

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۴، كِتَابُ الْوَصِيَّة

و روي عن سليم بن قيس الهلالي قال :

شَهِدْتُ وَصِيَّةَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع‏ حِينَ أَوْصَى إِلَى اِبْنِهِ‏ اَلْحَسَنِ‏ وَ أَشْهَدَ عَلَى وَصِيَّتِهِ‏ اَلْحُسَيْنَ‏ وَ مُحَمَّداً وَ جَمِيعَ وُلْدِهِ وَ رُؤَسَاءَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ شِيعَتِهِ ع ثُمَّ دَفَعَ إِلَيْهِ اَلْكِتَابَ وَ اَلسِّلاَحَ ثُمَّ قَالَ ع يَا بُنَيَّ أَمَرَنِي‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ أَنْ أُوصِيَ إِلَيْكَ وَ أَنْ أَدْفَعَ إِلَيْكَ كُتُبِي وَ سِلاَحِي كَمَا أَوْصَى إِلَيَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ وَ دَفَعَ إِلَيَّ كُتُبَهُ وَ سِلاَحَهُ وَ أَمَرَنِي أَنْ آمُرَكَ إِذَا حَضَرَكَ اَلْمَوْتُ أَنْ تَدْفَعَهُ إِلَى أَخِيكَ‏ اَلْحُسَيْنِ‏ قَالَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى اِبْنِهِ‏ اَلْحُسَيْنِ ع‏ فَقَالَ وَ أَمَرَكَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ أَنْ تَدْفَعَهُ إِلَى اِبْنِكَ‏ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ‏ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى اِبْنِهِ‏ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ ع‏ فَقَالَ وَ أَمَرَكَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ أَنْ تَدْفَعَ وَصِيَّتَكَ إِلَى اِبْنِكَ‏ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍ‏ فَأَقْرِئْهُ مِنْ‏ رَسُولِ اَللَّهِ ص‏ وَ مِنِّي اَلسَّلاَمَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى اِبْنِهِ‏ اَلْحَسَنِ ع‏ فَقَالَ يَا بُنَيَّ أَنْتَ وَلِيُّ اَلْأَمْرِ وَ وَلِيُّ اَلدَّمِ فَإِنْ عَفَوْتَ‏ فَلَكَ وَ إِنْ قَتَلْتَ فَضَرْبَةً مَكَانَ ضَرْبَةٍ وَ لاَ تَأْثَمْ ثُمَّ قَالَ اُكْتُبْ‏ بِسْمِ اَللََّهِ اَلرَّحْمََنِ اَلرَّحِيمِ‏ هَذَا مَا أَوْصَى بِهِ‏ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ‏ أَوْصَى أَنَّهُ يَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ‏ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَ أَنَ‏ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ‏ بِالْهُدى‏ََ وَ دِينِ اَلْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ‏ عَلَى اَلدِّينِ‏ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ اَلْمُشْرِكُونَ‏ ثُمَ‏ إِنَّ صَلاََتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيََايَ وَ مَمََاتِي لِلََّهِ رَبِّ اَلْعََالَمِينَ `لاََ شَرِيكَ لَهُ وَ بِذََلِكَ أُمِرْتُ‏ وَ أَنَا مِنَ‏ اَلْمُسْلِمِينَ‏ ثُمَّ إِنِّي أُوصِيكَ يَا حَسَنُ‏ وَ جَمِيعَ وُلْدِي وَ أَهْلَ بَيْتِي وَ مَنْ بَلَغَهُ‏ كِتَابِي مِنَ اَلْمُؤْمِنِينَ بِتَقْوَى اَللَّهِ رَبِّكُمْ‏ وَ لاََ تَمُوتُنَّ إِلاََّ وَ أَنْتُمْ‏ مُسْلِمُونَ‏ `وَ اِعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اَللََّهِ جَمِيعاً وَ لاََ تَفَرَّقُوا وَ اُذْكُرُوا نِعْمَتَ اَللََّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدََاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ‏ فَإِنِّي سَمِعْتُ‏ رَسُولَ اَللَّهِ ص‏ يَقُولُ صَلاَحُ ذَاتِ اَلْبَيْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصِّيَامِ وَ إِنَّ اَلْبِغْضَةَ حَالِقَةُ اَلدِّينِ وَ فَسَادُ ذَاتِ اَلْبَيْنِ وَ لاََ قُوَّةَ إِلاََّ بِاللََّهِ‏ اُنْظُرُوا ذَوِي أَرْحَامِكُمْ فَصِلُوهُمْ يُهَوِّنِ اَللَّهُ عَلَيْكُمْ اَلْحِسَابَ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلْأَيْتَامِ فَلاَ تَعِرَّ أَفْوَاهُهُمْ وَ لاَ يَضِيعُوا بِحَضْرَتِكُمْ فَإِنِّي سَمِعْتُ‏ رَسُولَ اَللَّهِ ص‏ يَقُولُ مَنْ عَالَ يَتِيماً حَتَّى يَسْتَغْنِيَ أَوْجَبَ اَللَّهُ لَهُ‏ اَلْجَنَّةَ كَمَا أَوْجَبَ لآِكِلِ مَالِ اَلْيَتِيمِ‏ اَلنَّارَ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي‏ اَلْقُرْآنِ‏ فَلاَ يَسْبِقَنَّكُمْ إِلَى اَلْعَمَلِ بِهِ غَيْرُكُمْ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي جِيرَانِكُمْ فَإِنَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ‏ أَوْصَيَا بِهِمْ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي‏ بَيْتِ رَبِّكُمْ‏ فَلاَ يَخْلُوَنَّ مِنْكُمْ مَا بَقِيتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِكَ لَمْ تُنَاظَرُوا فَإِنَّ أَدْنَى مَا يَرْجِعُ بِهِ مَنْ أَمَّهُ‏ أَنْ يُغْفَرَ لَهُ مَا سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلصَّلاَةِ فَإِنَّهَا خَيْرُ اَلْعَمَلِ وَ إِنَّهَا عَمُودُ دِينِكُمْ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلزَّكَاةِ فَإِنَّهَا تُطْفِئُ غَضَبَ رَبِّكُمْ‏ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي صِيَامِ‏ شَهْرِ رَمَضَانَ‏ فَإِنَّ صِيَامَهُ جُنَّةٌ مِنَ‏ اَلنَّارِ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلْفُقَرَاءِ وَ اَلْمَسَاكِينِ فَشَارِكُوهُمْ فِي مَعِيشَتِكُمْ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلْجِهَادِ فِي سَبِيلِ اَللََّهِ بِأَمْوََالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ‏ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ فِي سَبِيلِ اَللَّهِ رَجُلاَنِ إِمَامٌ هُدًى وَ مُطِيعٌ لَهُ مُقْتَدٍ بِهُدَاهُ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي ذُرِّيَّةِ نَبِيِّكُمْ‏ فَلاَ تُظْلَمُنَّ بَيْنَ أَظْهُرِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَقْدِرُونَ عَلَى اَلدَّفْعِ عَنْهُمْ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي أَصْحَابِ‏ نَبِيِّكُمُ‏ اَلَّذِينَ لَمْ يُحْدِثُوا حَدَثاً وَ لَمْ يُؤْوُوا مُحْدِثاً فَإِنَ‏ رَسُولَ اَللَّهِ ص‏ أَوْصَى بِهِمْ وَ لَعَنَ اَلْمُحْدِثَ مِنْهُمْ وَ مِنْ غَيْرِهِمْ وَ اَلْمُؤْوِيَ لِلْمُحْدِثِ‏ وَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِي اَلنِّسَاءِ وَ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ لاَ تَخَافُنَّ فِي اَللَّهِ لَوْمَةَ لاَئِمٍ يَكْفِيكُمُ اَللَّهُ مَنْ أَرَادَكُمْ وَ بَغَى عَلَيْكُمْ‏ قُولُوا لِلنََّاسِ حُسْناً كَمَا أَمَرَكُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ تَتْرُكُنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَيُوَلِّيَ اَللَّهُ اَلْأَمْرَ شِرَارَكُمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلاَ يُسْتَجَابُ لَكُمْ عَلَيْكُمْ يَا بَنِيَّ بِالتَّوَاصُلِ وَ اَلتَّبَاذُلِ وَ اَلتَّبَارِّ وَ إِيَّاكُمْ وَ اَلتَّقَاطُعَ وَ اَلتَّدَابُرَ وَ اَلتَّفَرُّقَ وَ تَعََاوَنُوا عَلَى اَلْبِرِّ وَ اَلتَّقْوى‏ََ وَ لاََ تَعََاوَنُوا عَلَى اَلْإِثْمِ وَ اَلْعُدْوََانِ وَ اِتَّقُوا اَللََّهَ إِنَّ اَللََّهَ شَدِيدُ اَلْعِقََابِ‏ حَفِظَكُمُ اَللَّهُ مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ وَ حَفِظَ فِيكُمْ‏ نَبِيَّكُمْ‏ وَ أَسْتَوْدِعُكُمُ اَللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَيْكُمُ اَلسَّلاَمَ ثُمَّ لَمْ يَزَلْ يَقُولُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ حَتَّى قُبِضَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ وَ سَلاَمُهُ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنَ اَلْعَشْرِ اَلْأَوَاخِرِ لَيْلَةَ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ لَيْلَةَ اَلْجُمُعَةِ لِأَرْبَعِينَ‏ سَنَةً مَضَتْ مِنَ اَلْهِجْرَةِ

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۶ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۲۴

و از سليم بن قيس هلالى روايت شده است كه گفت: من شاهد و ناظر صحنه وصيّت علىّ بن ابى طالب عليه السّلام بودم، در آن هنگام كه به پسرش حسن وصيت كرد، و حسين و محمّد و همگى فرزندان و سران خانواده خود و شيعه خود را بشهادت گرفت، و آنگاه كتاب و سلاح را به او سپرد، سپس گفت: اى‏ فرزند عزيزم رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله مرا فرمود تا تو را بوصايت بگزينم، و كتابها و سلاحم را بتو بسپارم، همان طور كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله مرا بوصايت خويش بگزيد، و كتابها و سلاحش را بمن سپرد، و آن حضرت مرا فرمود تا تو را مأمور سازم كه چون مرگت فرا رسد آن را ببرادرت حسين بسپارى. راوى گفت: سپس روى بفرزندش حسين عليه السّلام آورد، و فرمود: و رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله تو را فرموده است، كه آن را به پسرت علىّ بن الحسين تسليم كنى، آنگاه رو بپسرش علىّ بن الحسين عليه السّلام كرد و فرمود: و رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله تو را مأمور ساخته است كه وصيّت خود را به پسرت محمد بن علىّ بسپارى، پس سلام رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلام مرا به او برسان. آنگاه رو بفرزندش حسن عليه السّلام كرد، و فرمود: فرزند عزيزم، تو ولى امر و ولى دم هستى، پس اگر عفو كنى حقّ تو است، و اگر من از ضربت ابن ملجم- كشته شوم پس كيفر او ضربتى بجاى ضربتى خواهد بود، و در انتقام مرتكب گناه مشو. سپس فرمود: بنويس «بنام خداى بخشنده مهربان اين همان چيزى است كه على بن ابى‏ طالب به آن وصيّت كرده است. او وصيّت كرده است كه شهادت ميدهد كه معبود حقّى جز «اللَّه» نيست، كه يگانه‏اى است كه شريكى ندارد، و نيز شهادت ميدهد كه محمّد بنده او و فرستاده او است، كه او را به آئين هدايت، و دين‏ حقّ فرستاده است، تا بر همگى اديان جهان قهر و غالب گردد، اگر چه مشركين آن را خوشايند ندارند. سپس نماز من، و عبادت و قربانى من و زندگى و مرگ من، از آن اللَّه ربّ العالمين است، كه مر او را شريكى نيست، و من به اين راه و رسم مأمور شده‏ام، و من يكتن از مسلمينم. سپس اى حسن، من تو را و همگى فرزندان، و كليّه افراد خاندانم را و هر آن كس از مؤمنين را كه اين نامه من به او برسد، وصيّت ميكنم كه تقواى خدا، پروردگار را پيشه خود سازيد، و جز به آئين مسلمانى زندگى را بپايان‏ مبريد، و همگى بريسمان وحى الهى درآويزيد، و پراكنده مشويد، و نزول نعمت خدا بر خويشتن را بياد آوريد، و آن زمان را فراموش مكنيد كه دشمن يك ديگر بوديد، پس خدا ميان دلهاتان انس و الفت برقرار كرد، زيرا من از رسول خدا شنيدم كه ميگفت: «اصلاح ميان مردم از همگى اقسام نماز و روزه افضل است. و بغض و عداوت ريشه‏كن‏كننده دين، و علّت فساد در روابط مسلمين است، و لا قوّة الّا باللَّه.بخويشاوندانتان بنگريد، پيوند يارى و مددكارى را با ايشان برقرار كنيد، كه خدا بوسيله اين عمل حساب را بر شما آسان ميسازد. و خدا را! در باره يتيمان، كه صداشان بگريه بلند نشود. و در حضور شما پايمال و تباه نشوند، زيرا كه من از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله شنيدم كه ميفرمود: «كسى كه يتيمى را كفالت كند، تا بى‏نياز گردد، خدا بهشت را بر او واجب ميسازد، همان طور كه دوزخ را براى خورنده مال يتيم واجب ميدارد». و خدا را! خدا را! در باره قرآن، مبادا كه ديگران در عمل به آن بر شما سبقت گيرند. و خدا را! خدا را! در باره همسايگانتان، زيرا كه خدا و رسول او در حقّ ايشان سفارش كرده‏اند. و خدا را! خدا را! در باره خانه پروردگارتان، مبادا كه تا باقى باشيد آن خانه از شما خالى گردد، زيرا اگر آن بيت مقدّس متروك شود، شما از آن پس مهلتى نيابيد و منقرض خواهيد شد، و كمترين ره‏آوردى كه زائر آن بيت با خود مى‏آورد، آمرزش گناهان گذشته او است. و خدا را! خدا را! در باره نماز، زيرا كه آن بهترين عمل، و ستون دين شما است. و خدا را! خدا را! در باره زكات، زيرا كه آن آتش خشم پروردگار شما را خاموش ميكند. و خدا را! خدا را! در باره روزه ماه رمضان، زيرا كه روزه داشتن آن سپرى در برابر آتش دوزخ است. و خدا را! خدا را! در باره فقراء، و مساكين، پس ايشان را در معيشت خودتان‏ شريك سازيد. و خدا را! خدا را! در باره جهاد در راه خدا با اموالتان و جانهاتان، زيرا دو كس در راه خدا جهاد ميكنند: يكى پيشواى هدايت، و ديگرى مطيع او، و اقتداءكننده بهدايت او. و خدا را! خدا را! در باره ذريّه پيمبرتان، مبادا كه ايشان در ميان شما دستخوش ستم گردند، در حالى كه شما بر دفاع از ايشان قادر باشيد. و خدا را! خدا را! در باره آن گروه از اصحاب پيمبرتان كه بدعتى بوجود نياوردند، و بدعتگزارى را پناه ندادند زيرا رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله در باره ايشان سفارش فرمود، و بدعتگزار ايشان و غير ايشان را و پناه دهنده بدعتگزار را نفرين كرد. و خدا را! خدا را! در باره زنان و بردگانتان: مبادا كه در راه اطاعت و اجراء احكام خدا از سرزنش سرزنش‏كننده‏اى بهراسيد، زيرا خدا شرّ كسى را كه قصد شما كند، و ستم بر شما روا دارد از شما دفع ميكند، با مردم سخن نيك بگوئيد، همان طور كه خداى عزّ و جلّ بشما امر فرموده است. مبادا كه امر بمعروف و نهى از منكر را ترك كنيد، كه اگر چنين كنيد، خدا اشرارتان را بر شما همى گمارد، و آنگاه دعا ميكنيد، ولى دعاتان مستجاب نميشود. بر شما باد- اى فرزندان من- به ايجاد و تحكيم ارتباط، و ببذل كردن در راه كمك بيكديگر، و خوبى نسبت بهمديگر. و زينهار از وابريدن و روى بر تافتن و پراكنده شدن. بر اجراء برّ و تقوى همكارى كنيد، و در كار گناه و ظلم دست يارى بيكديگر مدهيد. و از خشم خدا بپرهيزيد، زيرا كه خدا سخت كيفر است. خدا شما اهل بيت را حفظ كناد، و احترام پيمبرتان را در جمع شما محفوظ بدارد، و من شما را بخدا ميسپارم، و بشما سلام و وداع ميگويم. سپس همچنان بذكر

«لا اله الّا اللَّه»

سرگرم شد، تا در نخستين شب ده روزه اواخر، در شب جمعه بيست و يكم ماه رمضان، چهل سال پس از هجرت روح پاك و روان تابناكش- كه درود و رحمت خدا بر او باد- بمقام قرب خدا شتافت.