روایت:الکافی جلد ۲ ش ۵۵۹

آدرس: الكافي، جلد ۲، كتاب الإيمان و الكفر

عده من اصحابنا عن احمد بن محمد بن خالد عن ابيه عن عبد الله بن بحر عن عبد الله بن مسكان عمن رواه عن ابي عبد الله ع قال قال و انا عنده لعبد الواحد الانصاري :

فِي بِرِّ اَلْوَالِدَيْنِ فِي قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بِالْوََالِدَيْنِ إِحْسََاناً فَظَنَنَّا أَنَّهَا اَلْآيَةُ اَلَّتِي فِي‏ بَنِي إِسْرَائِيلَ‏ وَ قَضى‏ََ رَبُّكَ أَلاََّ تَعْبُدُوا إِلاََّ إِيََّاهُ وَ بِالْوََالِدَيْنِ إِحْسََاناً فَلَمَّا كَانَ بَعْدُ سَأَلْتُهُ‏ فَقَالَ هِيَ اَلَّتِي فِي‏ لُقْمَانَ‏ وَ وَصَّيْنَا اَلْإِنْسََانَ بِوََالِدَيْهِ‏ حُسْناً وَ إِنْ جََاهَدََاكَ عَلى‏ََ أَنْ تُشْرِكَ بِي مََا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلاََ تُطِعْهُمََا فَقَالَ إِنَّ ذَلِكَ‏ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ يَأْمُرَ بِصِلَتِهِمَا وَ حَقِّهِمَا عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ إِنْ جََاهَدََاكَ عَلى‏ََ أَنْ تُشْرِكَ بِي مََا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ‏ فَقَالَ لاَ بَلْ يَأْمُرُ بِصِلَتِهِمَا وَ إِنْ جَاهَدَاهُ عَلَى اَلشِّرْكِ مَا زَادَ حَقَّهُمَا إِلاَّ عِظَماً

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۴, ۴۶۹

راوى گويد: من خدمت امام صادق (ع) بودم كه به عبد الواحد انصارى در باره احسان به والدين كه در قول خدا عز و جل «بالوالدين احسانا» هست بياناتى مى‏فرمود: ما پنداشتيم بيانات آن حضرت در تفسير آيه‏اى است كه راجع به سفارش پدر و مادر در سوره بنى اسرائيل نازل شده است كه فرموده (آيه ۲۳) «حكم كرده پروردگارت كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر احسان كنيد» چون بعد از اين شد (و فرصتى رخ داد) من از آن حضرت (آيه مورد استناد را) پرسيدم، در پاسخ فرمود: آن آيه كه مورد استناد من بوده است، آن آيه‏اى است كه در سوره لقمان است (نه آيه بنى اسرائيل) (۱۴ و ۱۵): «ما سفارش كرديم انسان را در باره پدر و مادرش (به نيكى) (و تأكيد بيشترى كه از اين دو آيه استفاده مى‏شود در اين جمله است كه:) «و اگر با تو به سختى مبارزه كردند كه شريك من سازى چيزى را كه ندانى از آنها اطاعت مكن». اين جمله دوم سوره لقمان «اگر با تو مبارزه كنند كه به من شريك سازى آنچه را ندانى از آنها فرمان مبر» براستى كه اعظم است از صرف اين كه دستور بدهد به صله و پيوست با آنها و رعايت حق آنها در هر حال (براى جلب توجه به مضمون اين جمله، آن را باز تكرار مى‏كنند) «وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى‏ أَنْ تُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» پس امام (ع) فرمود: نه، بلكه در اين جمله فرمان مى‏دهد به صله و احترام و حفظ حق پدر و مادر و اگر مبارزه كنند با او بر شرك، نيفزوده به‏ حق پدر و مادر جز عظمت بزرگى.

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۳, ۲۳۱

راوى گويد: خدمت امام صادق عليه السّلام بودم كه آن حضرت بعبد الواحد انصارى در باره نيكى به پدر و مادر كه در قول خداى عز و جل وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً است، مطالبى ميفرمود، ما گمان كرديم سخن حضرت در باره آيه‏ئيست كه در سوره بنى اسرائيل است كه فرمايد: «پروردگارت حكم فرمود كه جز او را نپرستيد [و بپدر و مادر احسان كنيد] «آيه ۲۳». سپس من از آن حضرت سؤال كردم. فرمود: مقصود آيه سوره لقمان است كه فرمايد: «بانسان سفارش كرديم در باره پدر و مادرش [نيكى كند] و اگر بكوشند كه چيزى را كه نمى‏دانى شريك من سازى اطاعتشان مكن، راوى عرضكرد: اينكه خدا صله و رعايت حق پدر و مادر را در حالى (اگر چه حال وادار كردن بشرك باشد) بزرگتر و مهمتر است از آنكه فرمايد: «و اگر بكوشند كه چيزى را كه نمى‏دانى شريكم سازى فرمانشان مبر» امام فرمود: نه، بلكه خدا امر بصله آنها ميكند اگر چه فرزند را بشرك وادارند، و اين جز عظمت حق آنها را نيفزايد (زيرا وقتى كه در حال وادار كردن بشرك رعايت حق آنها لازم باشد در حال ايمان و هدايت كردن آنها فرزند را لازمتر است).

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۳, ۴۰۵

چند نفر از اصحاب ما روايت كرده‏اند، از احمد بن محمد بن خالد، از پدرش، از عبداللَّه بن بحر، از عبداللَّه بن مسكان، از آنكه او را روايت كرده، از امام جعفر صادق عليه السلام كه گفت: من در نزد آن حضرت بودم كه به عبدالواحد انصارى در باب نيكى با پدر و مادر فرمود كه: در قول خداى عز و جل است كه: «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» «۱»؛ پس ما گمان كرديم كه اين آيه همان آيه‏اى است كه در سوره بنى‏اسرائيل است، و آن، اين است كه: «وَ قَضى‏ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» «۲». و چون بعد شد، از آن حضرت سؤال كردم. فرمود كه: «آن آيه‏اى است كه در سوره لقمان است و آن، اين است كه: «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداكَ لِتُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما» «۳»، پس راوى عرض كرد: به درستى كه اين يعنى شرك پدر و مادر-، بزرگ‏تر است از آنكه قول خداى- تعالى-: «وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى‏ أَنْ تُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ» امر كند به صله و پيوند با ايشان و حقّ ايشان. بر هر حال حضرت فرمود:

«نه، چنين است؛ بلكه به صله ايشان امر مى‏كند، و اگر بر سر شرك با او مجاهده و گفتگو كنند، غير از بزرگى، چيزى بر حقّ ايشان نيفزايد» «۴».

_________________________________________________

(۱). بقره، ۸۳؛ نساء، ۳۶؛ انعام، ۱۵۶؛ اسرا، ۲۳.
(۲). اسرا، ۲۳.
(۳). لقمان، ۱۴. (و آيه با ترجمه پيش از اين مذكور شد. و لفظ «حُسْناً» در آن نبود. و در ميانه «بِوالِدَيْهِ» و «إِنْ جاهَداكَ»، بسيار كلمات فاصله بود، چنان كه معلوم شد، مگر آنكه «حُسْناً» از قول امام عليه السلام باشد، بر وجه تفسير و بيان مراد از مقدّرى كه مقصود است. و شايد كه امام در ذكر آيه اكتفا به ذكر مقصود فرموده باشد، و عدم اشاره به سوى آن چه اجمال فرموده و ذكر نفرموده، به جهت اعتماد و اطّلاع بر علم و اطّلاع راوى باشد). آيا نظر نمى‏كنى به تتمّه روايت و آن، اين است كه [در داخل متن آمده است‏].
(۴). تفسير اين روايت مشكل است و شايد معناى آن اين باشد كه از ميان آيات متعدد قرآن در سفارش به حق پدر و مادر، آيه ۱۳ و ۱۴ سوره لقمان كه در اين حديث نقل تفسير گونه شده بيشترين تاكيد را بر حق پدر و مادر دارند زيرا حتى در صورت مشرك بودن و حتى كوشش آنان براى مشرك كردن فرزند چيزى از حق آنان كاسته نمى‏شود و معاشرت نيكو با آنان به وجوب خود باقى مى‏ماند.