النساء ١٧٥
| کپی متن آیه |
|---|
| فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطاً مُسْتَقِيماً |
ترجمه
| النساء ١٧٤ | آیه ١٧٥ | النساء ١٧٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِعْتَصَمُوا بِهِ»: چنگ زدند به قرآن. متوسّل شدند به خدا. «صِرَاطاً مُّسْتَقِیماً»: راه راست که مراد دین اسلام است. (صِرَاطاً) مفعول دوم (یَهْدِیهمْ) است.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً «175»
پس كسانى كه به خدا ايمان آورده وبه او توسّل جستند، بزودى آنان را در رحمت و فضل خويش وارد مى‌كند و آنان را به سوى خود در راه راست هدايت مى‌كند.
نکته ها
اعتصام به اوليا و رهبران الهى را در زيارت جامعه مى‌خوانيم: «من اعتصم بكم فقداعتصم باللّه».
در دو آيه‌ى قبل، ايمان و عمل صالح وسيله‌ى دريافت لطف الهى عنوان شد و در اين آيه، ايمان و اعتصام به خداوند؛ اين نشانه‌ى آن است كه راه اعتصام به خدا و پيوستن به او، عمل صالح است.
پیام ها
1- پاداشهاى الهى، فضل ورحمت اوست، نه استحقاق ما. «فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ» (همين كه اين رحمت و فضل خود را در آيات ديگر اجر و پاداش كار ما
جلد 2 - صفحه 223
دانسته، خود لطفى ديگر است وگرنه مزد چند دقيقه كار ناقص، اين همه بهشت و قصر و رحمت نيست.)
2- گرچه خدا هر كه را بخواهد هدايت مى‌كند، «يَهْدِي مَنْ يَشاءُ» «1» ولى زمينه و وسيله هدايت را خودمان با ايمان واعتصام بايد فراهم سازيم. «يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ»
3- نياز به هدايت الهى، حتّى پس از ايمان و اعتصام هم باقى است و يك لحظه از هدايت او بى نياز نيستيم. «يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ»
4- راه مستقيم، راهى است كه انسان را به خدا برساند. «يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً (175)
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ: پس آن كسانى كه ايمان آوردند و چنگ زدند به كتاب و اوامر او، يا متمسك شدند به طريقه امير المؤمنين عليه السّلام و اولاد معصومين او، يا پناه بدو بردند از وسوسه شيطان، فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ: پس زود باشد داخل فرمايد خداوند، ايشان را در بخشايشى از خود، يعنى در ثوابى كه به ازاى ايمان و عمل ايشان مقرر فرموده، و آن بهشت عدن است كه محض رحمت باشد. و ايضا بر زيادتى و فضل نامتناهى، كه آن وارد كردن ايشان است در مرتبه‌اى از مراتب بهشت كه فوق عمل آنها است و زايد بر آن، محض فضل و انعام و احسان خود. وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً: و هدايت فرمايد ايشان را به فضل خود به راهى راست، يعنى توفيق ايشان دهد تا بالكليه متوجه او شوند. و يا برساند ايشان را به آنچه وعده فرموده، يا موافق سازد ايشان را در دنيا به رسوخ و دوام در ايمان و طاعت، و در آخرت به راه نمودن طريق بهشت.
«1» منهج الصادقين، جلد 3، صفحه 158.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 669
در عين الحيات مجلسى، انس بن مالك روايت نموده از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه فرمود آن حضرت: خداوند عالميان، روز قيامت جمعى را مبعوث خواهد گردانيد كه صورت آنها نورانى و بر كرسى‌هاى نور نشسته و جامه‌هاى نور پوشيده و در سايه عرش الهى خواهند بود مانند پيغمبران، و پيغمبر نيستند، به منزله شهداء و همگى شهيد نخواهند بود. بعد از آن دست بر سر امير المؤمنين عليه السّلام گذاشت و فرمود: اين و شيعيانش چنين خواهند بود.
ايضا در همان كتاب از سلمان فارسى رحمه اللّه منقول است كه: روزى شيطان گذشت بر جماعتى كه مذمت حضرت امير المؤمنين عليه السّلام مى‌كردند. نزد آنها ايستاد. پرسيدند: كيستى؟ گفت: ابو مرّه‌ام. گفتند:
شنيدى ما چه گفتيم؟ گفت: بدا به حال شما كه ناسزاى به مولاى خود على بن ابى طالب عليه السّلام مى‌گفتيد. گفتند به چه دانستى كه او امام و مولاى ماست؟ گفت: از فرمايش پيغمبر شما كه فرمود: هر كه من مولاى اويم، على مولاى اوست. و فرمود: خدا دوست دارد هر كه على را دوست دارد، و دشمن دارد هر كه او را دشمن دارد، و يارى كند هر كه على را يارى كند، و مخذول نمايد هر كه او را مخذول كند. آنها گفتند: تو از شيعيان اوئى گفت: نه، و ليكن او را دوست مى‌دارم و هر كه دشمن اوست، در مال و فرزندش شريك مى‌شوم. گفتند: اى ابو مره، در فضيلت او چيزى بگو. گفت: اى گروه ناكسان و قاسطان و مارقان كه پيمان او را شكسته‌ايد و به ظلم بر او خروج كرده‌ايد و از دين خارج شده‌ايد، بدرستى كه من عبادت خدا نمودم در ميان جانّ، دوازده هزار سال، چون خدا آنها را هلاك نمود، تنهائى خود را در زمين به خدا شكايت كردم. مرا به آسمان عروج و دوازده هزار سال در آنجا ميان ملائكه عبادت كردم. روزى مشغول تسبيح و تقديس الهى بوديم، نور شعشعانى بسيار روشنى گذشت. ملائكه به سجده افتادند، گفتند: «سبوح قدوس» اين نور ملك مقرب يا نبى مرسلى است. ندا از جانب رب العزه رسيد كه: نور طينت على بن ابى طالب است.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 670
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ يَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِراطاً مُسْتَقِيماً (175)
ترجمه
پس اما آنانكه ايمان آوردند بخدا و تمسك جستند باو پس زود باشد داخل فرمايد آنها را در رحمتى از خود و فضلى و هدايت نمايد ايشان را بسوى خود براهى راست.
تفسير
كسانيكه در مقام اعتقاد ايمان بخدا آوردند و در مقام عمل تمسك جستند بامرى كه خداوند آنرا معرفى فرموده است براى حفظ آنها در دنيا و آخرت از شرور و آفات البته داخل بهشت ميشوند و باجر اعمال خودشان بالاستحقاق ميرسند بلكه علاوه مشمول فضل و احسان الهى هم ميگردند و هدايت مى‌فرمايد آنها را خداوند براه راستى كه آنها را ميرساند بنعيم ابدى و مقام قرب احديت و بالاخره و اصل بحق ميشوند و معانى صراط در تفسير فاتحة الكتاب گذشت و قمى اعتصام را بولايت امير المؤمنين و ائمه اطهار عليهم السلام تفسير نموده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللّه‌ِ وَ اعتَصَمُوا بِهِ فَسَيُدخِلُهُم فِي رَحمَةٍ مِنه‌ُ وَ فَضل‌ٍ وَ يَهدِيهِم إِلَيه‌ِ صِراطاً مُستَقِيماً (175)
پس اما كساني که ايمان بخدا آوردند و چنگ زدند باو پس بزودي آنها را داخل ميفرمايد در رحمت از خود و در فضل خود و هدايت ميفرمايد بسوي خود راه راست را.
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا بِاللّه‌ِ وَ اعتَصَمُوا بِهِ اعتصام بخدا اعتصام بدين و كتاب او و پيغمبر و خلفاء او و احكام و قوانين او است فَسَيُدخِلُهُم فِي رَحمَةٍ مِنه‌ُ مشمول رحمتهاي غير متناهيه او ميشوند در دنيا و آخرت (و فضل) و تفضلات او.
وَ يَهدِيهِم إِلَيه‌ِ البته كسي که اطاعت نبي و اوصياء او كند و بدستورات قرآن عمل كند و احكام دين را منظور دارد هدايت ميشود بسوي خدا يعني قرب معنوي پيدا ميكند و بنده مقرّب نزد پروردگار ميشود صِراطاً مُستَقِيماً که اينکه اعتصام و اينکه هدايت راه مستقيم است اعوجاجي در او نيست.
284
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند، مؤمنان متمسک به وى را از رحمت ویژه و فضل و هدایت خاص خویش، بهره مند خواهد کرد. (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به ... و یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً) هدایت، فضل و رحمت خداوند، شامل همه بندگان مى شود. بنابراین ذکر آنها به عنوان پاداش بیانگر رحمت، فضل و هدایت خاص است ; گفتنى است در برداشت فوق ضمیر «به» به «اللّه» برگردانده شده است.
۲- ایمان به خداوند و تمسک به قرآن و پیامبر (ص) موجب برخوردارى از رحمت و فضل الهى (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به فسیدخلهم فى رحمة منه و فضل) بدان احتمال که ضمیر در «به» به «برهن» (پیامبر (ص)) و «نور» (قرآن)در آیه قبل برگردد.
۳- نیل به مقام قرب الهى، بهره مندى کامل از بهشت و نعمتهاى آن و برخوردارى از فضل الهى، پاداش مؤمنان متمسک به خداوند (فاما الذین ءامنوا ... فسیدخلهم فى رحمة منه و فضل و یهدیهم إلیه)
۴- بهشت، مظهر رحمت الهى (فسیدخلهم فى رحمة منه) بنابر اینکه پاداشهاى ذکر شده، پاداشهاى اخروى باشد ; بر این مبنا «رحمت»، به قرینه واژه «دخول» و «فى» بهشت خواهد بود.
۵- تمسک به قرآن و پیامبر (ص) شرط بارورى ایمان به خدا (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به فسیدخلهم فى رحمة منه و فضل)
۶- خداوند، مؤمنان متمسک به او را، به راه مستقیم هدایت مى کند. (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به ... و یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً)
۷- صراط مستقیم، راه و روشى است که آدمى را به خدا برساند و به سوى او راهنما شود. (و یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً) در برداشت فوق «صرطاً مستقیماً» عطف بیان براى «الیه» گرفته شده است، یعنى راه هایى که به «اللّه» ختم شود، صراط مستقیم است.
۸- ورود به بهشت و برخوردارى از فضل خدا و رسیدن به مقام قرب الهى، پاداش مؤمنان به خدا و پیروان پیامبر (ص) و قرآن (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا ... یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً)
۹- هدایت و رسیدن به خداوند، پاداشى برتر از بهشت و نعمتهاى آن (فاما الذین ءامنوا باللّه ... و یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً) غالباً در مقام بیان پاداش، اول ادنى و آنگاه اعلى را ذکر مى کنند ; بنابراین رسیدن به خدا و قرب به او «یهدیهم الیه» مى تواند بهترین پاداش مؤمنان باشد.
۱۰- هدایت به راه راست و رسیدن به خدا در گرو ایمان به خداوند و تمسک به وى (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به ... یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً)
۱۱- هدایت به راه راست و رسیدن به خداوند، در گرو ایمان به وى و تمسک به قرآن و پیامبر (ص) (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به ... یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً)
۱۲- تمسک به خدا در تمامى شؤون زندگى، شرط بارورى ایمان (فاما الذین ءامنوا باللّه ... و یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً) حذف متعلق اعتصام ظاهراً بیانگر اطلاق آن متعلق مى باشد ; یعنى تمسک به خداوند در هر زمان و در همه چیز.
۱۳- کافران به خدا، قرآن و پیامبر (ص) محروم از رحمت و فضل و هدایت خاص خداوند (فاما الذین ءامنوا باللّه و اعتصموا به ... صرطاً مستقیماً) معادل «اما»ى تفصیلیه حذف شده و جمله موجود «فاما الذین ءامنوا ...» بیانگر آن است.
۱۴- مؤمنان، برخوردار از تکامل و رشد معنوى، در آخرت (و یهدیهم إلیه صرطاً مستقیماً) جمله فسیدخلهم با توجه به «سین» دلالت دارد بر اینکه رحمت و فضل در آخرت است، پس هدایت هم که پس از آنها ذکر شده است، در آخرت است و هدایت به سوى خدا، رشد و کمال معنوى است.
موضوعات مرتبط
- اعتصام: به خدا ۱، ۶، ۱۰، ۱۲ ; اعتصام به قرآن ۲، ۵، ۱۱ ; اعتصام به محمّد (ص) ۲، ۵، ۱۱ ; پاداش اعتصام به خدا ۳
- ایمان: آثار ایمان ۱۰، ۱۲ ; ایمان به خدا ۲، ۵، ۱۰، ۱۱ ; شرایط ایمان ۵ ; متعلق ایمان ۲، ۵، ۱۰، ۱۱
- بهشت: ارزش بهشت ۴ ; موجبات بهشت ۳ ; نعمتهاى بهشت ۳، ۹ ; ورود به بهشت ۸
- پیروان قرآن: پاداش پیروان قرآن ۸
- پیروان محمّد (ص): پاداش پیروان محمّد (ص) ۸
- تقرب: ارزش مقام تقرب ۹ ; روش تقرب ۷ ; مقام تقرب ۳، ۸
- خدا: پاداش خدا ۱ ; رحمت خدا ۲، ۴، ۱۳ ; فضل خدا ۱، ۲، ۳، ۸، ۱۳ ; هدایت خاص خدا ۱ ; هدایت خدا ۶، ۱۳
- رحمت: محرومیّت از رحمت ۱۳ ; موجبات رحمت ۲
- رشد: عوامل رشد ۱۲
- صراط مستقیم:۶، ۷، ۱۰، ۱۱
- قیامت: تکامل در قیامت ۱۴
- کافران: محرومیّت کافران ۱۳
- کفر: به خدا ۱۳ ; کفر به قرآن ۱۳ ; کفر به محمّد (ص) ۱۳
- مشمولان رحمت خدا:۱
- مؤمنان: پاداش مؤمنان ۲، ۳، ۸ ; تکامل مؤمنان ۱۴ ; رشد اخروى مؤمنان ۱۴ ; فضایل مؤمنان ۱، ۱۴ ; مؤمنان در بهشت ۸ ; هدایت مؤمنان ۱، ۶
- نعمت: موجبات نعمت ۳
- هدایت: ارزش هدایت ۹ ; زمینه هدایت ۷ ; عوامل هدایت ۱۰، ۱۱ ; محرومیّت از هدایت ۱۳
منابع
