السجدة ١٣

از الکتاب
کپی متن آیه
وَ لَوْ شِئْنَا لَآتَيْنَا کُلَ‌ نَفْسٍ‌ هُدَاهَا وَ لٰکِنْ‌ حَقَ‌ الْقَوْلُ‌ مِنِّي‌ لَأَمْلَأَنَ‌ جَهَنَّمَ‌ مِنَ‌ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ‌ أَجْمَعِينَ‌

ترجمه

و اگر می‌خواستیم به هر انسانی هدایت لازمش را (از روی اجبار بدهیم) می‌دادیم؛ ولی (من آنها را آزاد گذارده‌ام و) سخن و وعده‌ام حق است که دوزخ را (از افراد بی‌ایمان و گنهکار) از جنّ و انس همگی پر کنم!

ترتیل:
ترجمه:
السجدة ١٢ آیه ١٣ السجدة ١٤
سوره : سوره السجدة
نزول : ٧ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٩
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«وَ لَوْ شِئْنَا»: (نگا: انعام / ، هود / . «حَقَّ الْقَوْلُ»: (نگا: نمل / ). «لأَمَلاَنَّ جَهَنَّمَ ...»: (نگا: اعراف / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

تفسیر


نکات آیه

۱ - مشیت خداوند، به هدایت حتمى و تکوینى همه انسان ها، تعلق نگرفته است. (و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها)

۲ - امر هدایت، در دست خداوند است. (و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها)

۳ - خداوند، خواهان حرکت اختیارى انسان با ابزار و زمینه هاى معرفتى خویش، براى رسیدن به هدایت است. (و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها) استدراک «و لکن حقّ...» در برگیرنده معنایى است که حاوى جواب «لو» است; یعنى، آیه، چنین معنایى را القا مى کند: «اگر ما مى خواستیم هدایت هر کسى را براى او مسلم مى کردیم، اما چنین نمى خواهیم، بلکه مى خواهیم که خود او تصمیم بگیرد. در نتیجه، کسانى که تصمیم به گمراهى مى گیرند، به جهنم خواهند رفت».

۴ - نفوس انسانى، در هدایت پذیرى، متفاوت اند. (کلّ نفس هدیها) اضافه شدن «هُدى» به «ها» بیان کننده این معنا است که هر نفسى، هدایتى مخصوص و متناسب خودش را دارد و این حکایت از تفاوت نفوس مى کند.

۵ - وعده خداوند به انباشتن دوزخ از مجرمان جِنّى و اِنْسى، وعده اى حق و تخلف ناپذیر است. (و لکن حقّ القول منّى لأملأنّ جهنّم من الجِنّة و الناس أجمعین)

۶ - سوگند خداوند به انباشتن جهنم از مجرمان جنّى و انسى (و لکن حقّ القول منّى لأملأنّ جهنّم من الجِنّة و الناس) لام در «لأملأنّ» براى قسم است و حکایت ازآن دارد که «القول» در فراز قبلى، سوگند است.

۷ - رهیدن از دوزخ، تنها در پرتو هدایت پذیرى اختیارى در دنیا ممکن است. (و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها و لکن حقّ القول منّى لأملأنّ جهنّم)

۸ - جن، همانند انسان، موجودى داراى شعور و اختیار و تکلیف و کیفر است. (لأملأنّ جهنّم من الجِنّة و الناس أجمعین)

۹ - تعلق مشیت خدا به هدایت کسى، بسته به وجود زمینه و شرایط مناسب است. (و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها و لکن) به قرینه آیه پیش - که در آن از وضعیت مجرمان و درخواستشان مبنى بر بازگشت به دنیا جهت جبران گذشته، سخن گفته شده است - و نیز استدراکى که در همین آیه آمده است، عدم تعلق مشیت خداوند بر هدایت همه انسان ها، احتمال دارد به خاطر عدم وجود زمینه کافى باشد.

۱۰ - افعال خداوند، بر اساس مشیت او است. (و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها)

۱۱ - مشیت خداوند، تعلق نگرفته است که به درخواست کنندگان بازگشت به دنیا از آخرت، جواب مساعد بدهد. (ربّنا ...فارجعنا نعمل صلحًا... و لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها) فراز «حقّ القول منّى لأملأنّ جهنّم» مى تواند قرینه باشد به این که مراد از «لو شئنا لأتینا کلّ نفس هدیها» بازگشت دادن به دنیا و در واقع جواب مثبت دادن به درخواست مجرمان است.

۱۲ - هر کسى، هدایت مخصوص خود را دارد. (کلّ نفس هدیها) اضافه «هدى» به ضمیر «ها» - که مرجع آن نفس است - حاکى از این است که هر نفسى، هدایت ویژه خود را دارد.

۱۳ - توجه به حتمیت کیفر اخروى و بى ثمرى ندامت در قیامت، عامل پرهیز از کفر و گناه است. (و لو ترى إذ المجرمون ... لأملأنّ جهنّم من الجِنّة و الناس)

۱۴ - همه مجرمان جنّى و انسى، در جهنم گرد مى آیند. (لأملأنّ جهنّم من الجِنّة و الناس أجمعین) قید «أجمعین» به قرینه این که کسانى وجود دارند که به جهنم نخواهد رفت، عموم افرادى نیست، بلکه مفید عموم در نوع است. لازم به ذکر است که «ال» در «الجِنّة» و «الناس» عهد بوده و اشاره به افرادى خاص - که همانا مجرمان اند - دارد.

موضوعات مرتبط

  • انسان: اختیار انسان ۳; انسان ها در جهنم ۶; تفاوت انسان ها ۴; هدایت انسان ها ۱۲; هدایت پذیرى انسان ها ۴; هدایت همگانى انسان ها ۱
  • بازگشت به دنیا: درخواست بازگشت به دنیا ۱۱
  • جن: اختیار جن ۸; تکلیف جن ۸; جنیان در جهنم ۵، ۶، ۱۴
  • جهنمیان :۵، ۶، ۱۴
  • خدا: افعال خدا ۱۰; حتمیت وعده هاى خدا ۵; مشیت خدا ۱، ۳، ۹، ۱۰، ۱۱; هدایتگرى خدا ۲، ۹
  • عذاب: نجات از عذاب ۷
  • قرآن: سوگندهاى قرآن ۶
  • قیامت: پشیمانى در قیامت ۱۳
  • کفر: عوامل اجتناب از کفر ۱۳
  • کیفر: حتمیت کیفر اخروى ۱۳
  • گناه: عوامل اجتناب از گناه ۱۳
  • گناهکاران: گناهکاران در جهنم ۵، ۶، ۱۴
  • هدایت: آثار هدایت ۷; اختیار در هدایت ۳، ۷; شرایط هدایت ۹; منشأ هدایت ۲

منابع