کَدْحا
«کَدْح» (بر وزن مدح) به معناى تلاش و کوششى است که با رنج و تعب همراه باشد، و در جسم و جان اثر بگذارد، لذا، به گاو سخت کوشى که آثار کار کردن در جسم او ظاهر شده «ثَوْرٌ فِیْهِ کُدُوحٌ» مى گویند. در تفسیر «کشاف» و «فخر رازى» و «روح المعانى» آمده است: این کلمه در اصل به معناى خراشى است که بر پوست تن وارد مى شود، و به همین مناسبت به تلاش هایى که در روح انسان اثر مى گذارد، اطلاق شده است.
ریشه کلمه
- کدح (۲ بار)
قاموس قرآن
[انشقاق:6]. راغب كدح را سعى توأم با رنج گفته است در نهج البلاغه خطبه 127 فرموده: «وَ رُبَّ كادِحٍ خاسِرٌ» اى بسا رنجبر كه زيانكار است منظور كسى است كه فقط براى دنيا تلاش مىكند. ضمير «مُلاقيةِ» راجع است به «رَبِّكَ» گفتهاند تعدى با «اِلى» مىفهماند كه معناى سير به كدح تضمين شده يعنى اى انسان تو توأم با تلاش و رنج به سوى پروردگارت روانى و او را ملاقات خواهى كرد پس از آن آمده «فَاَمَّا مَنْ اُوتِىَ كِتابَهُ بِيَمينِهِ...» پس انسان اعم از نيكوكار و بدكار با يك زندگى پر تلاش و رنج به سوى خدايش روان است و عاقبت به راحتى يا عذاب خواهد رسيد. اين كلمه دوبار بيشتر در قرآن نيامده است.
