زُخْرُف
«زخرف» در اصل، به معناى «زینت» و همچنین به معناى طلا که وسیله زینت است آمده، سپس به سخنان فریبنده که ظاهرى زیبا دارد نیز «زخرف» و «مزخرف» گفته شده است. و این بدان جهت است که طلا یکى از فلزات معروف زینتى است; خانه هاى پر نقش و نگار را نیز «زخرف» مى گویند، و همچنین سخنان پر آب و رنگ فریبنده را گفتار «مزخرف» مى نامند.
«زخرف القول»: سخنان فریبنده است که ظاهرى جالب و باطنى زشت و بد دارد.
ریشه کلمه
- زخرف (۴ بار)
قاموس قرآن
زينت [يونس:24]. راغب آن را زينت روكش گفته كه نقش و نگار است و نيز آن را كمال حسن گفتهاند (مجمع (اقرب) يعنى چون زمين زيبائى خود را گرفت و آراسته شد. [اسراء:93]. يعنى براى تو اطاقى باشد از طلا. ظاهراً مراد آن است كه زينت آن از طلا باشد. طلا را به جهت كمال حسن زخرف گفتهاند زخرف القول سخنى است باطل كه ظاهر آن صدق و راست باطل كه ظاهر آن صدق و راست مىنمايد [انعام:112]. بعضى قول باطل و ظاهر الصدق را براى فريب القامى كند. آن به معنى مفعول (مزخرف) است. زخرف نام سوره چهل و سوم از قرآن است گوئى به مناسبت آيه 35 همان سوره، زخرف خوانده شده است «وَلِبُيُوتِهِمْ اَبْواباً وَ سُرُراً عَلَيْها يَتَّكِوُونَ وَ زُخْرُفاً» در مجمع گويد: زخرف كمال حسن شيىء است و لذا به طلا و به نقوش و تصاوير زخرف گفتهاند در حديث است كه «اِنَّهُ لَمْ يَدْخُلِ الْكَعْبَةَ حَتَّى اَمَرَ بِالزُّخْرُفِ فَنَحَّى» آن حضرت وارد كعبه نشد تا فرمود كه تصاوير و نقوش را از آن كنار كردند. در مجمع گويد: «زُخْرُفاً» در آيه منصوب است با فعل مضمر يعنى «وَ جَعَلْنا لَهُمْ زُخْرُفاً» ولى شايد عطف باشد به «سُرُراً».
