الشمس ٩
ترجمه
| الشمس ٨ | آیه ٩ | الشمس ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قَدْ أَفْلَحَ»: قطعاً رستگار است. کامیاب شد. جواب قسمهای یازده‌گانه است (نگا: المصحف المیسّر، صفوه التفاسیر، روح‌المعانی). «زَکّی»: پاکیزه داشت. پیراست. مراد پاکیزه داشتن و پیراستن نفس است با انجام اوامر و ترک نواهی (نگا: بقره / و توبه / نازعات / ). رشد داد و بالا برد (نگا: روح‌المعانی، پرتوی از قرآن). مراد رشد روحِ تقوا و طاعت، و جلوه‌گر ساختن هویّت انسانی، و بالا بردن استعدادِ نیکی و نیکوکاری است. از مصدر تزکیه، به معنی تطهیر و تَنْمِیَه است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى (۲)
لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا... (۱) وَ الَّذِينَ هُمْ لِلزَّکَاةِ... (۱) الَّذِينَ لاَ يُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ... (۱) وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۵، سوره شمس
- مضمون سوره شمس
- چند وجه درباره مرجع ضمير در ((والنّهار اذا جلّها))
- وجه اينكه در آيه : ((والسّماء و ما بنيها)) از بانى آسمانى تعبير به ((ما)) شده است
- معناى ((فجور)) و ((تقوى )) و مراد از اينكه خداوند فجور و تقواى نفس را به او الهامكرده
- زكّيها و قد خاب من دسّيها
- طغيان قوم ثمود و پى كردن ناقه صالح (عليه السّلام )، نمونه اى از ((و خاب من دسّيه ا)
- (رواياتى درباره الهام فجور و تقوى ، اشقاى اولّين و اشقاى آخرين )
نکات آیه
۱ - پاک سازندگان و رشد دهندگان روح خویش، اهل نجات اند و به هدف اصلى دست یافته و همواره در خوبى خواهند ماند. (قد أفلح من زکّیها) «زکاة» در لغت عرب، در اصل به معناى «طهارت»، «نمو»، «برکت» و «ستودن» است (نهایه ابن اثیر) معناى اول و دوم، با آیه شریفه تناسب بیشترى دارد. «فلاح»; یعنى، پیروزمندى و رسیدن به مقصود (مفردات) و به معناى نجات و باقى ماندن در خوبى (قاموس) نیز آمده است.
۲ - خودسازى و پاک ساختن روح خویش از گناه و پلیدى و سوق دادن آن به تقوا، مایه نجات و کامیابى است. (فألهمها فجورها و تقویها. قد أفلح من زکّیها) مراد از «تزکیه نفس» - به قرینه آیه قبل - پاک سازى آن از «فجور» (گناه، فسق، دروغ و...) و رشد دادن آن به وسیله تقوا است.
۳ - خداوند، در تأکید بر رستگارى اهل تزکیه، به «خورشید و نور آن»، «ماه»، «روز و شب»، «آسمان و زمین»، «روح» و «ذات خویش»، سوگند یاد کرده است. (و الشمس ... قد أفلح من زکّیها) جمله «قد أفلح ...» جواب قسم هایى است که از آغاز سوره مطرح شده بود. برخى آن را جمله معترضه دانسته، جواب قسم را جمله «کذّبت ثمود...» و یا محذوف دانسته اند.
۴ - برخوردارى انسان، از آگاهى لازم براى تزکیه و تطهیر نفس (فألهمها فجورها و تقویها. قد أفلح من زکّیها)
روایات و احادیث
۵ - «عن أبى جعفر و أبى عبداللّه(ع)... فى قوله: «قد أفلح من زکّاها» قال: «قد أفلح من أطاع»;[۱] از امام باقر و امام صادق(ع) ... درباره سخن خداوند «قد أفلح من زکّاها» روایت شده که فرمود:[یعنى] به تحقیق رستگار شد هر کس که اطاعت و فرمان برى کرد».
موضوعات مرتبط
- اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۵
- تزکیه: آثار تزکیه ۲; اهمیت رستگارى اهل تزکیه ۳; رستگارى اهل تزکیه ۱; زمینه تزکیه ۴
- تقوا: آثار تقوا ۲
- رستگاران :۵
- رستگارى: عوامل رستگارى ۲، ۵
- سالکان: رستگارى سالکان ۱
- سوگند: سوگند به آسمان ۳; سوگند به خدا ۳; سوگند به خورشید ۳; سوگند به روح ۳; سوگند به روز ۳; سوگند به زمین ۳; سوگند به شب ۳; سوگند به ماه(قمرى) ۳; سوگند به نور خورشید ۳
- قرآن: سوگندهاى قرآن ۳
- گناه: آثار اجتناب از گناه ۲
- نجات: عوامل نجات ۲
- نجات یافتگان :۱
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۵۵; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۵۸۶، ح ۷.
