محمد ٢٠
ترجمه
| محمد ١٩ | آیه ٢٠ | محمد ٢١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَوْلا»: حرفی است که دالّ بر رغبت حصول بعد از خود است. «مُحْکَمَةٌ»: استوار و تغییرناپذیر. مراد روشن و بیانگر مقصود است؛ بگونه‌ای که توجیه و تفسیری جز جنگ را ندارد. «الْمَغْشِیِّ عَلَیْهِ»: بیهوش (نگا: احزاب / ). «نَظَرَ الْمَغْشِیِّ عَلَیْهِ»: مراد خیره نگاه کردن و زل زدن با چشمانی است که حدقه‌ها و پلکها از کار ایستاده و باز و بی‌حرکت مانده باشد. «أَوْلی لَهُمْ»: مرگشان باد! عربها به هنگام تهدید کسی بدو می‌گویند: أَوْلی لَکَ! مرگت باد (نگا: قیامت / و ). «أَوْلی»: اسم تفضیل از ماده (ولی) به معنی قرب و نزدیکی است، در مقام دعا، برای تهدید به مرگ زودرس و نابودی قریب‌الوقوع بکار می‌رود.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ... (۶) أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ... (۳)
رَضُوا بِأَنْ يَکُونُوا مَعَ... (۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ... (۲)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۲۳ سوره محمد
- اثر متفاوت استماع قرآن در كفار مهر بر دل خورده و در مؤ منان هدايت يافته
- مقصود از اشراط ((علامات )) قيامت و اينكه فرمود: علامتهاى قيامت آمده است
- معناى اينكه خدا متقلب و مثواى شما را مى داند
- معناى جمله ((المغشى عليه من الموت )) و تطبيق آن بر گروهى از افراد ضعيف الايمان
- معناى آيه : ((طاعة و قول معروف ...)) كه درباره مؤ منان مريض القلبى است كه ازعمل به وظيفه قتال و جهاد سرباز مى زند
- احتمالات ديگرى كه در كلمه ((طاعة ....)) وجود دارد
- مقصود از كسانى كه مرتدين به آنها وعده اطاعت مى دادند
- معناى اينكه منافقان بيمار دل به سيمايشان و در لحن قولشان شناخته مى شوند
- (رواياتى در ذيل آيه : ((و منهم من يسمع اليك ...)) و درباره علائم قيامت ، استغفار وصلهرحم )
- رواياتى راجع به اينكه در زمان پيامبر (ص ) دشمنى با على (ع ) علامت نفاق بوده است
نکات آیه
۱- مؤمنان عصر پیامبر(ص)، در اشتیاق نزول سوره اى که تعیین کننده تکلیف آنان در قبال دشمنان باشد. (و یقول الذین ءامنوا لولا نزّلت سورة) محتواى «فإذا أنزلت سورة محکمة و ذکر فیها القتال» قرینه اى است بر این که سوره مورد انتظار مؤمنان، در زمینه تعیین تکلیف آنان با کافران بوده است.
۲- مؤمنان عصر نزول، همواره چشم انتظار رسیدن پیامى جدید، از جانب خداوند (و یقول الذین ءامنوا لولا نزّلت سورة) برداشت بالا بنابراین نکته است که «سورة»، نظر به سوره اى خاص با محتوایى ویژه نداشته باشد; بلکه در مجموع اشتیاق مؤمنان به نزول وحى را افاده کند.
۳- «سوره» عنوانى آشنا، براى مؤمنان عصر نزول (لولا نزّلت سورة فإذا أنزلت سورة) از این که مؤمنان درخواست نزول «سوره»اى را داشتند; معلوم مى شود که آنان بااین عنوان آشنا بوده اند و عنوان «سوره» در عصرهاى پس از نزول جعل نشده است.
۴- سوره هاى دربردارنده فرمان جهاد، سوره هایى محکم، قاطع و خالى از تشابه (فإذا أنزلت سورة محکمة و ذکر فیها القتال) برداشت بالا بنابراین نکته است که «ذکر فیها القتال» تفسیرکننده «محکمة» باشد; یعنى، سوره از آن جهت «محکم» نامیده مى شود که در آن، حکم قاطع و روشن جهاد آمده باشد.
۵- برخى از سوره هاى قرآن، روشن و توجیه ناپذیر (محکم) و برخى دیگر متشابه (فإذا أنزلت سورة محکمة) از احترازى بودن قید «محکمة»، مطلب بالا استفاده مى شود.
۶- نگرانى و ناخشنودى منافقان، از نزول آیات جهاد (و ذکر فیها القتال رأیت الذین فى قلوبهم مرض)
۷- ترس و هراس از جهاد در راه خدا، نشان بیماردلى انسان (و ذکر فیها القتال رأیت الذین فى قلوبهم مرض ینظرون إلیک نظرالمغشىّ علیه من الموت )
۸- نگاه بیماردلان به پیامبر(ص)، پس از نزول آیات جهاد، نگاهى وحشت زده و محتضرگونه (ینظرون إلیک نظر المغشىّ علیه من الموت )
۹- جهاد، به معناى مرگ و نابودى، در بینش منافقان و انسان هاى سست ایمان (و ذکر فیها القتال رأیت الذین فى قلوبهم مرض ینظرون إلیک نظرالمغشىّ علیه من الموت ) تعبیر «المغشىّ علیه من الموت» و کاربرد این تشبیه، مى تواند بر این اساس باشد که انسانِ سست ایمان با فرمان جهاد، مرگ خویش را به چشم مى بیند; چنان که محتضر نیز چنین است; در حالى که جهاد زمینه شهادت است و نه نابودى.
۱۰- آیات جهاد و تکالیف دشوار دین، زمینه ساز شناسایى منافقان و سست ایمان ها (فإذا أنزلت سورة محکمة و ذکر فیها القتال رأیت الذین فى قلوبهم مرض ینظرون إلیک نظر المغشىّ علیه من الموت )
۱۱- انسانِ منافق و سست ایمان، ناتوان از پنهان داشتن همیشگى تزلزل درونى خویش (ینظرون إلیک نظر المغشىّ علیه من الموت ) از این که انسانِ بیماردل سست ایمان، از آیات جهاد به وحشت مى افتد و این نگرانى در سیمایش ظاهر مى شود، مطلب بالا به دست مى آید.
۱۲- مؤمنان راستین، آماده جهاد و پذیراى تکالیف دشوار دین (و یقول الذین ءامنوا لولا نزّلت سورة فإذا أنزلت سورة محکمة و ذکر فیها القتال رأیت الذین ... ینظرون إلیک نظر المغشىّ علیه من الموت) از این که خداوند، ترس از جهاد را، بیماردلى، معرفى کرده است، مى توان نتیجه گرفت که مؤمنان راستین از جهاد بیم ندارند، بلکه از آن استقبال مى کنند.
۱۳- ناتوانى منافقان و افراد سست ایمان، از توجیه آیات جهاد، تنگ کننده عرصه حیات بر آنان * (فإذا أنزلت سورة محکمة و ... ینظرون إلیک نظر المغشىّ علیه من الموت ) از ارتباط «سورة محکمة» با «ینظرون إلیک نظر المغشىّ علیه من الموت»، مى توان استفاده کرد که انسان هاى سست ایمان یا منافق، در سایر تکالیف - که به گونه اى قابل توجیه است - با ترفندى، خویش را آسوده مى کنند; اما در مورد جهاد چون آیاتش محکم، قاطع و توجیه ناپذیر است، خود را در بن بست دیده و شدیداً نگران مى شوند.
۱۴- منافقان و افراد سست ایمانِ بیزار از جهاد، مورد نفرین الهى و سزاوار مرگ (فأولى لهم) «أولى لهم» ممکن است در مقام انشا و نفرین باشد.
۱۵- انسان گریزان از جهاد عزّت بخش، مبتلا به حیاتى مرگ بار و پرذلّت * (فأولى لهم) «فأولى لهم» ممکن است در مقام اخبار باشد; یعنى، فراریان از جهاد و شهادت ناگزیر از گرفتارى به حیات ذلت بار و مرگ آفرین اند.
۱۶- آگاهى کامل خداوند از عکس العمل درونى انسان ها، در برابر فرمان جهاد و تکالیف دین * (و اللّه یعلم متقلّبکم و مثویکم . و یقول الذین ءامنوا لولا نزّلت ... رأیت الذین فى قلوبهم مرض ینظرون) از ارتباط این آیه با جمله پایانى آیه قبل (و اللّه یعلم متقلّبکم و مثواکم)، مطلب بالا قابل برداشت است.
موضوعات مرتبط
- بیماردلان: ترس بیماردلان ۸
- ترس: آثار ترس از جهاد ۷
- تشبیهات قرآن: تشبیه به نگاه محتضر ۸; تشبیه نگاه بیماردلان ۸
- تکلیف: آثار سختى تکلیف ۱۰
- جهاد: آثار نزول آیات جهاد ۶; حقیقت جهاد ۹; ذلت تارکان جهاد ۱۵; عجز از توجیه آیات جهاد ۱۳; نفرین بر تارکان جهاد ۱۴; نقش آیات جهاد ۱۰; ویژگیهاى آیات جهاد ۴
- خدا: علم خدا به نیات ۱۶; علم غیب خدا ۱۶
- دشمنان: روش برخورد با دشمنان ۱
- سست ایمانان: آثار عجز سست ایمانان ۱۳; اضطراب سست ایمانان ۱۱; بینش سست ایمانان ۹; ذلت سست ایمانان ۱۳; زمینه تشخیص سست ایمانان ۱۰; عجز سست ایمانان ۱۱; مشکلات زندگى سست ایمانان ۱۳; نفرین بر سست ایمانان ۱۴
- سوره: سوره در صدر اسلام ۳
- قرآن: انتظار نزول قرآن ۱، ۲; تشبیهات قرآن ۸; سوره هاى متشابه قرآن ۵; سوره هاى محکم قرآن ۴، ۵
- قلب: نشانه هاى بیمارى قلب ۷
- مؤمنان: آمادگى نظامى مؤمنان ۱۲; عمل به تکلیف مؤمنان ۱۲; مسؤولیت پذیرى مؤمنان ۱۲
- مسلمانان: انتظار مسلمانان صدراسلام ۲; خواسته هاى مسلمانان صدراسلام ۱
- منافقان: آثار عجز منافقان ۱۳; اضطراب منافقان ۱۱; بینش منافقان ۹; ذلت منافقان ۱۳; زمینه تشخیص منافقان ۱۰; عجز منافقان ۱۱; عوامل ناخشنودى منافقان ۶; عوامل نگرانى منافقان ۶; مشکلات زندگى منافقان ۱۳; نفرین بر منافقان ۱۴
- نفرین خدا: مشمولان نفرین خدا ۱۴
