الْکِتَاب

از الکتاب

آیات شامل این کلمه

«کتاب» به معناى مکتوب و نوشته شده است، و گاهى به معناى وسیع ترى اطلاق مى شود به معناى مطالبى که درخور نوشتن است و به صورت مکتوب بیرون خواهد آمد، هر چند تا آن زمان نوشته نشده باشد. منظور از «کتاب» در سوره «اعراف» مقدّراتى است که خداوند براى بندگان خود از نعمت هاى مختلف این جهان قرار داده است، اگر چه، بعضى از مفسران احتمال داده اند: منظور از «کتاب»، کیفر الهى و یا اعم از هر دو بوده باشد. تعبیر به «کِتاباً» در سوره «فاطر» به صورت نکره، آن هم با استناد به پروردگار، اشاره به این است که در هیچ یک از کتب آسمانى کوچک ترین دلیلى بر مدعاى آنها نیست. و «کِتابٌ حَفِیظ» به معناى کتابى است که حافظ اعمال تمام انسان ها و غیر آن است ، و اشاره به «لوح محفوظ» است. و «کتاب مبین» گر چه در بعضى از آیات قرآن، مانند آیه 61 سوره «یونس»: «وَ لا أَصْغَرَ مِنْ ذلِکَ وَ لا أَکْبَرَ إِلاّ فِی کِتاب مُبِین» و آیه 6 سوره «هود»: «کُلٌّ فِی کِتاب مُبِین» به معناى «لوح محفوظ» تفسیر شده، ولى در سوره «قصص»، به قرینه ذکر «آیات» و همچنین جمله «نَتْلوُا عَلَیْک» که در آیه بعد، مى آید به معناى قرآن است.

ریشه کلمه

به معنى «مكتوب» و نوشته شده است و بدون ترديد منظور از كتاب در آيه ذٰلِکَ‌ الْکِتَابُ‌ لاَ رَيْبَ‌ فِيهِ‌ هُدًى‌... (٢) قرآن مجيد است كه به عظمت آن اشاره كرده، مى‏گويد: «اين همان كتاب باعظمتى است كه هيچ گونه ترديد در آن وجود ندارد...»

بعلاوه كتاب گاهى به معنى وسيعترى اطلاق مى‏شود، به معنى مطالبى كه درخور نوشتن است و به صورت مكتوب بيرون خواهد آمد، هر چند تا آن زمان نوشته نشده باشد، در سوره ص آيه ۲۹ مى‏خوانيم: </كِتابٌ اَنزَلناهُ اِلَيكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا اياتِه.../> «اين كتابى است كه بر تو نازل كرديم، كتابى است پربركت تا مردم در آيات آن بينديشند...». مسلم است كه قرآن قبل از نزولش به صورت نوشته‏اى در ميان انسانها وجود نداشت. اين احتمال وجود دارد كه تعبير به كتاب اشاره به مكتوب بودنش در «لوح محفوظ» باشد.

در آيه ۱۱ سوره فاطر مى‏خوانيم: </... وَ ما يُعَمَّرُ مِن مُعَمَّرٍ وَ لا يُنقَصُ مِن عُمُرِه اِلاّ فى كِتابٍ.../> «و هيچ انسانى عمر طولانى نمى‏كند و هيچ كس از عمرش كاسته نمى‏شود مگر اين كه در كتاب، ثبت است». در اين آيه منظور از «كتاب» همان علم بى‏پايان خداوند است و اين كه بعضى آن را به «لوح محفوظ» و يا «نامه حيات انسان» تفسير كرده‏اند آن هم به علم خداوند بازمى‏گردد.

در بسيارى از موارد، مادّه «كتابت» (نوشتن) كنايه از الزام و ايجاب و تعهّد مى‏باشد، زيرا يكى از آثار نوشتن مسلّم شدن و ثابت ماندن چيزى است، چنان‏كه در آيه ۵۴ سوره انعام مى‏خوانيم: </... كَتَبَ رَبُّكُم عَلى نَفسِهِ الرَّحمَةَ.../> «پروردگار شما رحمت را بر خود فرض كرده است».

«امّ الکتاب» (کتاب مادر) به معناى کتابى است که اصل و اساس همه کتب آسمانى مى باشد; و همان لوحى است که نزد خداوند از هرگونه تغییر و تبدیل و تحریفى محفوظ است. این همان کتاب «علم پروردگار» است که نزد او است و همه حقایق عالم و همه حوادث آینده و گذشته، و همه کتب آسمانى در آن درج است، و هیچ کس به آن راه ندارد، جز آنچه را که خدا بخواهد افشا کند.

کلمات نزدیک مکانی

تکرار در هر سال نزول

در حال بارگیری...