الممتحنة ٣
ترجمه
| الممتحنة ٢ | آیه ٣ | الممتحنة ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَرْحَام»: جمع رَحِم، خویشی و خویشاوندی. در اینجا کنایه از خویش و خویشاوند است. یا این که مضاف (ذَوُو) پیش از آن محذوف است (نگا: روح‌المعانی). «یَفْصِلُ بَیْنَکُمْ»: در میان شما قضاوت می‌کند و به داوری خواهد نشست (نگا: حج / ، سجده / ). شما را از یکدیگر جدا می‌کند و هر یکی جدا از دیگری خواهید بود و خویشاوندیها و فرزندیها در میان نخواهد بود. (نگا: انعام / ، مریم / ، مؤمنون / عبس / - ).
تفسیر
- آيات ۱ - ۹، سوره ممتحنه
- بيان آياتى كه به سختى از دوستى مؤ منين با كفار و مشركين نهى مى كند
- دوستى كردن با كفار از بغض و عداوت آنها نسبت به شما نمى كاهد و اگر به شما دستيابند....
- مراد از اينكه فرمود خداوند بين شما و ارحام و اولادتان در قيامت جدايى مى اندازد
- وجوه ديگرى كه در معناى جمهل((يفصل بينكم )) گفته شده است
- اسوه بودن ابراهيم (عليه السلام ) و پيروانش در تبرى از مشركين
- و توضيح درباره استغفار ابراهيم (عليه السلام ) براى پدر
- اينكه استثناى ((الا قول ابراهيم لابيه ...))متصل است يا منقطع
- دعاى ابراهيم عليه السلام و پيروانش در توكل بر خدا و بازگشت به او
- نهى از دوستى با كفار به معناى نهى از عدالت و خوش رفتارى با كفار غير حربى نيست
- چند روايت راجع به نزول آيات نهى از دوستى با كفار و مشركين در ماجراى نامه نوشتن حاطب بن ابى بلتعه براى مشركين مكه
- نقد و رد روايتى كه در آن آمده است : شايد خداوند به شركت كنندگان در جنگ بدر گفتهباشد هر چه مى خواهيد بكنيد...!
- آياتى از قرآن كريم كه احاديث فوق را رد مى كند
- چند روايت درباره تجويز معاشرت و خوش رفتارى با كفار غير محارب و درباره حب وبغض بخاطر خدا
نکات آیه
۱ - پیوندهاى خویشاوندى و خانوادگى، بى ثمر در روز قیامت (لن تنفعکم أرحامکم)
۲ - اقدام «حاطب ابن ابى بلتعه» در برقرارى به ارتباط با مشرکان مکه، به انگیزه حمایت از خانواده خویش (تسرّون إلیهم بالمودّة ... لن تنفعکم أرحامکم) با توجه به این که شأن نزول آیات که در مورد «حاطب ابن ابى بلتعه» است، از ارتباط این آیه با آیات پیشین، استفاده مى شود که انگیزه او از این ارتباط، حفظ خانواده و بستگان بوده است.
۳ - عواطف خانوادگى و خویشاوندى، از زمینه هاى انحراف و تمایل به دشمنان خداوند (تسرّون إلیهم بالمودّة ... لن تنفعکم أرحامکم و لا أولدکم)
۴ - توجه به گسسته شدن روابط خانوادگى در قیامت، مانع از دست زدن انسان به کارهاى خلاف، به انگیزه حمایت از خانواده و خویشان (لن تنفعکم أرحامکم و لا أولدکم یوم القیمة)
۵ - ارزش هاى دینى، مقدّم بر روابط خویشاوندى و عواطف خانوادگى (لاتتّخذوا عدوّى ... لن تنفعکم أرحامکم و لا أولدکم یوم القیمة)
۶ - قیامت روز گسسته شدن پیوندها و جدایى خویشاوندان و فرزندان از والدین (لن تنفعکم ... یوم القیمة یفصل بینکم)
۷ - خداوند، داراى نظارت دقیق بر اعمال انسان ها (و اللّه بما تعملون بصیر)
۸ - توجه به نظارت خداوند بر رفتار انسان، مانع گرایش وى به انحراف (لاتتّخذوا عدوّى و عدوّکم أولیاء ... و اللّه بما تعملون بصیر)
۹ - علم گسترده خداوند بر اعمال خلق، ملاک داورى میان آنان در قیامت * (یوم القیمة یفصل بینکم و اللّه بما تعملون بصیر) از ارتباط «یفصل بینکم» - درصورتى که «یفصل» به معناى «یحکم» (داورى خواهد کرد) باشد - و «واللّه بماتعملون بصیر» مطلب بالا استفاده مى شود.
۱۰ - اخبار خداوند از عمل پنهانى «حاطب ابن ابى بلتعه» نمودى از بصیرت او بر اعمال خلق (تسرّون إلیهم بالمودّة ... و اللّه بما تعملون بصیر)
موضوعات مرتبط
- انسان: عمل انسان ها ۹
- حاطب ابن ابى بلتعه: انگیزه حاطب ابن ابى بلتعه ۲; دوستى حاطب ابن ابى بلتعه ۱۰; رابطه حاطب ابن ابى بلتعه ۲
- خانواده: آثار عواطف خانوادگى ۳; اهمیت عواطف خانوادگى ۵; حمایت از خانواده ۴
- خدا: زمینه دوستى با دشمنان خدا ۳; قضاوت اخروى خدا ۹; ملاک قضاوت خدا ۹; نشانه هاى بصیرت خدا ۱۰; نظارت خدا ۷; وسعت علم خدا ۹
- خویشاوندان: حمایت از خویشاوندان ۴
- خویشاوندى: آثار خویشاوندى ۳; اهمیت خویشاوندى ۵
- دین: اهمیت ارزشهاى دینى ۵
- ذکر: آثار ذکر نظارت خدا ۸; ذکر قطع روابط در قیامت ۴
- عمل: ناظران عمل ۷
- قیامت: خویشاوندى در قیامت ۱، ۶; ظهور حقایق در قیامت ۶; قطع روابط در قیامت ۶
- گمراهى: زمینه گمراهى ۳; موانع گمراهى ۸
- گناه: موانع گناه ۴
