الفرقان ٦١
ترجمه
| الفرقان ٦٠ | آیه ٦١ | الفرقان ٦٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَبَارَکَ»: (نگا: فرقان / . «بُرُوجاً»: برجهای دوازده‌گانه فلکی. منزلگاههای آسمانی خورشید و ماه (نگا: فرقان / ، حجر / ). «سِرَاجاً»: چراغ. مراد خورشید است که منبع نور است (نگا: یونس / نوح / ). «قَمَراً مُنِیراً»: ماه تابان. ماه روشنی‌بخش (نگا: یونس / نوح / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِي... (۳) وَ لَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاءِ... (۳) وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ... (۲) هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً... (۴) وَ لَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا... (۳) أَ لَمْ تَرَوْا کَيْفَ خَلَقَ... (۱) وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَ نُوراً وَ... (۵) وَ جَعَلْنَا سِرَاجاً وَهَّاجاً (۳) (۲)
تفسیر
- آيات ۴۱ ۶۲، سوره فرقان
- بيان استهزاء كفار و پاسخ خداوند به اين عمل آنها
- مراد از معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه ))
- نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا
- تشبيه و تنظير جهل و ضلالت مردم و هدايت آنان به وسيله انبياء، به كشيدن سايه و...
- معناى ((مد الظل )) از نظر ديگر مفسرين
- اشاره به نعمت باد و آب باران
- مقصود از اينكه فرمود با قرآن با دشمنان جهاد كن (جاهدهم به جهادا كبيرا)
- تشبيه انقسام مردم به مؤ من و كافر، به آب دو دريا (يكى گوارا و ديگرى ناگوار) وبه خلقت زن و مرد از نطفه
- مقصود از استثنا ((الا من شاء ان يتخذ الى زبه سبيلا)) در آيه :((قل ما اسئلكم عليه من اجر الا من شاء...))
- نظر مفسرين درباره استثناء مذكور
- تنها وكيل و متصرف در امور بندگان خدا است كه داراى حيات و ملك و علم مطلق است
- معناى جمله ((الرحمن فسئل به خبيرا)) و اقوال مختلف مفسرين در اين باره
- حكايت استكبار مشركين از سجده براى خداوند و فزونى نفرتشان از آن
- بيان استغنا و تعزز خداوند در مقابل استكبار مشركين
- تنظير روشنگرى عالم روحانى و معنوى انسانها باارسال رسل ، به روشنگرى عالم طبيعت با شمس و قمر
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته )
نکات آیه
۱ - خداوند، منشأ خیرات و برکات (تبارک الذى) «تبارُک» (مصدر «تبارَک») مى تواند از «بَرَک» (لَزَم و ثَبَت) و یا از «برکة» (خیر بسیار) باشد. برداشت فوق، بر پایه احتمال دوم است (برگرفته از لسان العرب).
۲ - خداوند، ذاتى پاینده و حقیقتى جاودانه (تبارک الذى)
۳ - خداوند، در آسمان ها برج ها و منزلگاه هایى براى ستارگان قرار داد. (الذى جعل فى السماء بروجًا) «بروج» (جمع «برج») به معناى قصرها است; ولى مقصود از آن در آیه شریفه - مطابق دیدگاه بیشتر مفسران و اهل لغت - مى تواند دو چیز باشد: ۱- منازل و قرارگاه هاى معین براى ستارگان و کواکب. ۲- خود کواکب و ستارگان. برداشت یاد شده مبتنى بر دیدگاه نخست است.
۴ - خداوند در آسمان ها، ستارگانى را آفرید. (الذى جعل فى السماء بروجًا)
۵ - خداوند در آسمان ها خورشید آفرید. (و جعل فیها سراجًا) «سراج» به معناى چراغ است; ولى مقصود از آن در آیه شریفه - به قرینه آمدن «القمر» (ماه) - خورشید است; چنان که در آیه ۱۶ سوره نوح به خورشید سراج گفته شده است (و جعل الشمس سراجًا).
۶ - خداوند در برج ها و منزلگاه هاى آسمانى، خورشید را قرار داد. (و جعل فیها سراجًا) برداشت فوق، بر این اساس مبتنى است که ضمیر «فیها» به «بروج» بازگردد.
۷ - خداوند در آسمان ها، ماه تابان را آفرید. (جعل فى السماء ... قمرًا منیرًا)
۸ - خداوند در برج ها و منزلگاه هاى آسمانى، ماه تابان را قرار داد. (بروجًا و جعل فیها ... قمرًا منیرًا)
۹ - آفرینش ستارگان، خورشید و ماه تابان، جلوه اى از برکات و خیرات خداوند. (تبارک الذى جعل فى السماء بروجًا ... و قمرًا منیرًا)
۱۰ - آفرینش ستارگان، خورشید و ماه تابان، از نشانه هاى قدرت خدا و یکتایى او (تبارک الذى جعل فى السماء بروجًا ... و قمرًا منیرًا) برداشت فوق، از آن جا است که آیه شریفه در ردیف سلسله آیاتى قرار دارد که در مقام محکومیت شرک و اثبات توحید و یگانگى خداوند است.
۱۱ - ستارگان، خورشید و ماه تابان، از نعمت هاى الهى براى انسان ها است. (تبارک الذى جعل فى السماء بروجًا ... قمرًا منیرًا) برداشت فوق، به خاطر این است که آیه شریفه، ضمن آن که بیانگر قدرت خدا است، مى تواند در صدد امتنان و برشمردن نعمت هاى الهى براى انسان ها نیز باشد.
۱۲ - «عن أبى جعفر(ع) فى قوله تبارک و تعالى: «تبارک الذى جعل فى السماء بروجاً »فالبروج الکواکب; امام باقر(ع) در باره سخن خدا «...جعل فى السماء بروجاً» فرمود: برج هاى آسمان، ستارگان است». ۱- تفسیر قمى، ج ۲، ص ۱۱۵ و ۱۱۶; نورالثقلین، ج ۴، ص ۲۵، ح ۸۵.
موضوعات مرتبط
- آسمان: برجهاى آسمان ۳، ۶، ۸; مراد از برجهاى آسمان ۱۲
- آیات خدا: آیات آفاقى ۱۰
- برکت: منشأ برکت ۱; نشانه هاى برکت ۹
- توحید: نشانه هاى توحید ۱۰
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۲
- خدا: افعال خدا ۳، ۶، ۸; جاودانگى خدا ۲; خالقیت خدا ۴، ۵، ۷; نشانه هاى قدرت خدا ۱۰; نعمتهاى خدا ۱۱; نقش خدا ۱
- خورشید: خلقت خورشید ۵، ۹، ۱۰; مکان استقرار خورشید ۶
- خیر: منشأ خیر ۱; نشانه هاى خیر ۹
- ستارگان : خلقت ستارگان ۴، ۹، ۱۰; مکان ستارگان ۳; نقش ستارگان ۱۲
- ماه(گردون): خلقت ماه(گردون) ۷، ۹، ۱۰; مکان استقرار ماه(گردون) ۸
- نعمت: نعمت خورشید ۱۱; نعمت ستارگان ۱۱; نعمت ماه ۱۱
