الشّهَدَاء
«شهید» در اصل، به معناى گواه است، منتها گاهى انسان به وسیله سخن، گواهى بر حق مى دهد و گاهى به وسیله عمل و کشته شدن در راه اهداف پاک، گواهى مى دهد.
«شهید» به معناى «شاهد» از مادّه «شهود» به معناى آگاهى توأم با حضور است مفهوم این سخن در سوره «حجّ» آن است که شاهد بودن پیامبر(صلى الله علیه وآله) بر همه مسلمان ها به معناى آگاهى او از اعمال امت خویش است، و این با روایات «عرض اعمال» و بعضى از آیات قرآن که به آن اشاره مى کند کاملاً سازگار مى باشد; چرا که طبق این روایات، اعمال همه امت را در عرض هفته به حضور پیامبر(صلى الله علیه وآله) عرضه مى دارند و روح پاک او از همه اینها آگاه و با خبر مى شود، بنابراین او شاهد و گواه این امت است. اما شاهد و گواه بودن این امت، طبق بعضى از روایات، به معناى معصومین این امت و امامان است که آنها نیز گواهان بر اعمال مردمند.
«شهداء» به معناى گواهان، معناى گسترده اى دارد که هر یک از مفسرین به بخشى از آن اشاره کرده اند. بعضى، احتمال داده اند: منظور «شهیدان راه خدا» بالخصوص بوده باشند اما این بعید به نظر مى رسد، چرا که سخن از گواهان محکمه عدل الهى است نه از «شهیدان راه حق» هر چند ممکن است آنها نیز در صف شهود باشند.
«شهداء» جمع «شهید» از مادّه «شهود» به معناى «حضور توأم با مشاهده» است، خواه با چشم ظاهر باشد، یا چشم دل; و اگر به «گواه»، شاهد و شهید اطلاق مى شود، به خاطر حضور و مشاهده صحنه است، همان گونه که اطلاق این واژه بر «شهیدان راه خدا»، به خاطر حضورشان در میدان جهاد است. بعضى نیز احتمال داده اند که، «شهداء» در سوره «حدید» به همان معناى شهیدان راه خدا است، یعنى افراد مؤمن اجر و پاداش شهیدان را دارند، و به منزله شهداء محسوب مى شوند.
ریشه کلمه
- شهد (۱۶۰ بار)
