الروم ٣٩
ترجمه
| الروم ٣٨ | آیه ٣٩ | الروم ٤٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مِن رِّباً»: هر گونه ربائی. مراد انواع معامله ربوی است. «لِیَرْبُوَ»: تا افزایش یابد و بر دارائیتان بیفزاید. الف زائدی در رسم‌الخطّ قرآنی به دنبال دارد. «فِی أَمْوَالِ النَّاسِ»: از مال مردم. به حساب دارائی مردم که برای شما حلال نیست. «لا یَرْبُو»: افزایش نمی‌یابد. فزونی نمی‌گیرد، و بلکه خدا آن را از میان هم بر می‌دارد (نگا: بقره / . الف زائدی در رسم‌الخطّ قرآنی به دنبال دارد. «الْمُضْعِفُونَ»: کسانی که دارای اجر مضاعف و پاداش چندین برابرند (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۲۷ - ۳۹، سوره روم
- طرح يك اشكال و بيان وجوه مختلفى در پاسخ به آن
- پاسخ ديگرى از صاحب كشاف و بيان چهار اشكال به آن
- جواب به اشكال فوق با بيان مفاد جمله : ((وللهالمثل الاءعلى ))
- تمثيلى متضمن رد و ابطال پندار مشركين درباره اينكه خدا از مخلوقات خود شركايى دارد
- شرح مفاد آيه : ((فاقم وجهك للدين حنيفا فطرة الله التى فطر الناس عليها...))
- بيان اينكه فطرت انسان هادى همه افراد در هر عصر و مصر به سوى سعادت است
- اقوال مختلف مفسرين درباره مفردات و مفاد آيه ((فاقم وجهك للذين حنيفا...))
- كلام فخر رازى در مراد از ((لاتبديل لخلق الله )) و بياناشكال آن
- نهى از تخرب و تفرق در دين كه از صفات مشركين و ناشى از پيروى آنان از اهواء خوداست
- مراد آيه شريفه و بيان عدم منافات آن با آيه (و اذا مس الانسان ضردعوا...)
- وسعت و تنگى معيشت تابع مشيت خدا است (يبسط الرزق لمن يشاء و يقدر)
- مراد از ((ربا)) و ((زكات )) در آيه : ((و ما آتيتم من ربا ليربوا...))
- بحث روايتى
- روايتى درباره شاءن نزول آيه : ((ضرب لكم مثلا من انفسكم ...)) كه در مقام نفى اعتمادبه شريك داشتن خدا است
- رواياتى در ذيل آيه : ((فطرة الله التى فطر الناس عليها...)) و بيان مراد از((فطرت ))
- چند روايت حاكى از اينكه كل مولود يولد على الفطرة ...
- فدك حق مسلم حضرت زهرا(س ) بوده است
- گفتارى در معناى فطرى بودن دين در چند فصل
- ۲ - زندگى اجتماعى و نياز به قانون ويژگى انسان است
- ۳- دين (مجموعه سنن قوانين )) بايد در جهت برآوردن حوائج حقيقى انسان و مطابق بافطرت و تكوين تشريع شده باشد.
- ۴ - اسلام ((دين فطرت ))، ((دين خدا)) و ((سبيل الله )) است
نکات آیه
۱ - مالى که نه به قصد تقرب به خدا، بلکه براى افزون شدن اموال داده مى شود، در پیشگاه خداوند، بى پاداش است. (و ما ءاتیتم من ربًا لیربوا فى أمول الناس فلایربوا عنداللّه) «ربا» در لغت، به معناى زیادى است و به قرینه مقابله با آیه قبل، مالى است که براى جلب رضاى خدا داده نمى شود.
۲ - اموال و هدایایى که به قصد بازپرداخت افزون تر، داده مى شود، هیچ افزایشى در پیشگاه خداوند ندارد. (و ما ءاتیتم من ربًا لیربوا فى أمول الناس فلا یربوا عنداللّه) «لیربوا فى اموال الناس» احتمال دارد که اشاره به مالى باشد که به قصد باز پس گیرىِ هدایاى بیشترى، هدیه مى شود. در این صورت، «فى» در «فى اموال الناس» به معناى «من» ابتدایى است; یعنى: «مالى را مى دهید، به قصد این که از اموال مردم، زیادتى براى خود تحصیل کنید.».
۳ - اقتصاد متکى به ربا، از برکات و مواهب معنوى خداوند، بى بهره است. (ما ءاتیتم من ربًا لیربوا فى أمول الناس فلا یربوا عند اللّه) سوره روم، اگر چه مکى است و آیات مربوط به ربا، در مدینه نازل شده است، اما در عین حال، احتمال دارد - چنان که از ظاهر آیه برمى آید - «ربا» رباى اصطلاحى باشد.
۴ - رشد و فزونى واقعى، آن است که در پیشگاه خدا، رشد باشد. (و ما ءاتیتم من ربًا لیربوا فى أمول الناس فلا یربوا عند اللّه)
۵ - شایسته است که انسان، اموال خود را در راه تقرب به خداوند، مصرف کند. فأَت ذا القربى حقّه ... ذلک خیر للذین یریدون وجه اللّه ... و ما ءاتیتم من زکوة تریدون وجه اللّه یاد آورى این نکته که اموال خرج شده در غیر راه جلب رضاى خدا، ثمرِ الهى ندارد و سپس ذکر این نکته که طالبان رضاى خدا، در راه او انفاق مى کنند، تشویقى است به این که خوب است، که انسان، مال اش را در راه تقرّب به خدا، مصرف کند.
۶ - ارزش اَعمال، در گرو اخلاص است. (و ما ءاتیتم من زکوة تریدون وجه اللّه)
۷ - کار و تلاش، به خاطر غیر خدا، فاقد ارزش است. (و ما ءاتیتم من ربًا لیربوا فى أمول الناس فلا یربوا عند اللّه)
۸ - کسانى که به خاطر جلب رضاى خدا، صدقه مى دهند، قطعاً پاداش مضاعف خواهند داشت. (و ما ءاتیتم من زکوة تریدون وجه اللّه ... فأُولئک هم المضعفون) مراد از«زکات» به قرینه مکى بودن سوره و نیز آیه قبل (فآت ذا القربى...) هر نوع صدقه و انفاق است. و «مضعفون» به معناى «ذوالضِعف» بوده و مراد، پاداش مضاعف است.
۹ - صرف مال، براى جلب رضاى خداوند، عامل برکت معنوى آن در پیشگاه خداوند است. (و ما ءاتیتم من ربًا ... فلا یربوا عند اللّه و ما ءاتیتم من زکوة ... المضعفون) به قرینه مقابله با فراز نخست آیه و نیز این که انفاق دهندگان، از پاداش مضاعف برخوردارند، استفاده مى شود که انفاق، برکت معنوى دارد.
۱۰ - پرداخت حقوق مالى، عامل شکوفایى اقتصاد جامعه است. (و ما ءاتیتم من زکوة ... هم المضعفون) احتمال دارد که مراد از «مضعفون» (صاحبان زیادت) به معناى «زیادى در مال» باشد.
روایات و احادیث
۱۱ - «قال أبوعبداللّه(ع): الربا رباءان: أحدهما حلال و الآخر حرام. فأمّا الحلال فهو أن یقرض الرجل أخاه قرضاً طمعاً أن یزیده و یعوضه بأکثر ممّا یأخذه بلاشرط بینهما فإن أعطاه أکثر ممّا أخذه، على غیر شرط بینهما، فهو مباح له و لیس له عنداللّه ثواب فیما أقرضه و هو قوله «فلایربوا عنداللّه»... .;[۱] امام صادق(ع) فرمود: ربا، بر دو قسم است: یکى، حلال و دیگرى، حرام است; رباى حلال، آن است که کسى، به برادرش قرض دهد در حالى که امید دارد بیشتر از آنچه قرض داده، به او برگرداند، ولى هیچ گونه شرط زیاده نکرده باشد. در این صورت اگر قرض گیرنده چیزى بیشتر از آنچه گرفته است، به قرض دهنده بدهد، مباح است، ولى هیچ گونه پاداشى نزد خداوند، در قرضى که داده، براى او نیست. این همان سخن خداوند است که: فلایربوا عنداللّه...».
۱۲ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: الربا رباءان: رباء یؤکل و رباء لایؤکل. فأما الذى یؤکل فهدیتک إلى الرجل تطلب منه الثواب أفضل منها فذلک الربا الذى یؤکل و هو قوله عزّوجلّ «و ما ءاتیتم من رباً لیربوا فى أموال الناس فلایربوا عنداللّه»...;[۲] از امام صادق(ع) روایت شده که ربا، دو قسم است: ربایى که خوردن آن جایز است، و ربایى که خوردن اش جایز نیست. آن ربایى که خوردن اش جایز است، هدیه اى است که به کسى مى دهى و انتظار دارى که او بیشتر از آن را به تو بدهد. این، اضافه اى که دریافت مى کنى، ربایى است که خوردن آن جایز است و این است قول خداى عزّوجلّ که مى فرماید: و ما ءاتیتم من رباً لیربوا فى أموال الناس فلایربوا عنداللّه...».
موضوعات مرتبط
- اخلاص: آثار اخلاص ۵، ۶
- ارزشها: ملاک ارزشها ۶
- اقتصاد: آسیب شناسى اقتصادى ۳; بى برکتى اقتصاد ربوى ۳; عوامل شکوفایى اقتصاد ۱۰
- انفاق: آثار انفاق ۵، ۸، ۹، ۱۰; انفاق باطل ۱; انفاق در راه خدا ۹; پاداش مضاعف انفاق ۸; فلسفه انفاق ۸
- برکت: عوامل برکت ۹
- تقرب: عوامل تقرب ۵
- تکامل: تکامل واقعى ۴
- تلاش: تلاش بى ارزش ۷
- ربا: بى برکتى ربا ۲; رباى حرام ۱۱، ۱۲; ربا ى حلال ۱۱، ۱۲
- رباخوارى: آثار رباخوارى ۱، ۲، ۳
- عمل: ارزش عمل ۶; عمل پسندیده ۵
