البقرة ٧٥
ترجمه
| البقرة ٧٤ | آیه ٧٥ | البقرة ٧٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَطْمَعُونَ»: امیدوارید. «فَرِیقٌ»: گروه. دسته. «عَقَلُوهُ»: آن را فهمیدند و بدان آشنا شدند. «وَ هُمْ یَعْلَمُونَ»: جمله حالیّه است برای ضمیر (وَ) در فعل (یُحَرِّفُونَ). «یُحَرِّفُونَ»: تبدیل می‌کردند. تغییر می‌دادند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱ - تأیید حقانیت رسالت پیامبر(ص) و تأیید پیروان او، انتظار مسلمانان عصر بعثت از یهودیان آن دوران (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم) طمع به معناى کشش نفس به چیزى دلخواه است (مفردات راغب). طمع به معناى امید و رغبت است (لسان العرب). ایمان در «أن یؤمنوا» به قرینه متعلق آن (لکم) به معناى تصدیق و تأیید کردن است. بنابراین «أفتطمعون ...»; یعنى، آیا انتظار دارید شما را - بر آن راهى که انتخاب کرده اید - تأیید کنند؟
۲ - مسلمانان صدر اسلام، به ایمان آوردن بنى اسرائیل دل بسته و بدان امیدوار بودند. (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم) برداشت فوق لازمه معناى «أن یؤمنوا لکم» است; زیرا تأیید و تصدیق پیروان یک مکتب به معناى تصدیق حقانیت آن مکتب و در نتیجه ایمان آوردن به آن است.
۳ - خداوند، مسلمانان را از ایمان نیاوردن بنى اسرائیل و طایفه یهود آگاه ساخت. (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم) همزه استفهام در «أفتطمعون» استفهام انکار توبیخى یا تعجبى است و در هر صورت دلالت بر این دارد که: جامعه یهود و بنى اسرائیل به اسلام و قرآن ایمان نخواهند آورد.
۴ - قساوت و سخت دلى بنى اسرائیل و جامعه یهود، از میان برنده زمینه هاى ایمان و گرایش به اسلام در آنان (ثم قست قلوبکم ... أفتطمعون أن یؤمنوا لکم) حرف «فاء» در «أفتطمعون» قطع امید از ایمان آوردن بنى اسرائیل را نتیجه قساوت قلب ایشان - که در آیه قبل مطرح شد - مى شمرد; یعنى، با پیدایش قساوت در قلب بنى اسرائیل، جاى امیدى به ایمان آوردن آنان نیست.
۵ - گروهى از بنى اسرائیل کلام الهى (تورات) را پس از شنیدن و فهمیدن تحریف کردند. (و قد کان فریق منهم یسمعون کلم اللّه ثم یحرفونه من بعد ما عقلوه) مراد از «کلام اللّه» در آیه شریفه، مى تواند تورات و نیز مى تواند «قرآن» باشد. برداشت فوق ناظر به احتمال اول است.
۶ - گروهى از بنى اسرائیل خود بدون واسطه پیامبر کلام خداوند را شنیدند.* (و قد کان فریق منهم یسمعون کلم اللّه) بر اساس نظر برخى از مفسّران، مراد از «فریق منهم» در جمله فوق، آن هفتاد نفرى است که موسى(ع) آنان را گزینش کرد تا خود کلام الهى را بشنوند. اینان همان سخنان را تحریف کردند.
۷ - تحریف معنوى تورات از سوى عالمان یهود (ثم یحرفونه من بعد ما عقلوه) تناسب مسائل یاد شده در آیه مورد بحث با عالمان و نیز طایفه مقابل آنان، یعنى «أمیون» - که در آیه ۷۸ بیان شده - دلالت بر این دارد که: مراد از «فریق منهم» عالمان بنى اسرائیل و یهود مى باشد. «من بعد ما عقلوه» (پس از آنکه کلام خدا را مى فهمیدند تحریفش مى کردند) اشاره به آن دارد که مراد از تحریف، تحریف معنوى است.
۸ - عالمان یهود از روى عمد و با آگاهى و توجّه، سخنان خدا را تحریف مى کردند. (ثم یحرفونه من بعد ما عقلوه و هم یعلمون) برداشت فوق بر این اساس است که مفعول «یعلمون» تحریف کلام خدا باشد; یعنى: «و هم یعلمون أنهم یحرفونه». احتمالات دیگرى نیز گفته شده که به برخى از آنها اشاره خواهد شد.
۹ - تحریف کلام الهى از سوى عالمان یهود، دلیل نبود زمینه هاى ایمان در آنان (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم و قد کان فریق منهم ... من بعد ما عقلوه) جمله حالیه «و قد کان ...» بیانگر علتى براى نفى امید از ایمان آوردن یهود است.
۱۰ - تبیین علل ایمان نیاوردن جامعه یهود و بنى اسرائیل به اسلام، از اهداف تشریع سرگذشت آنان در قرآن (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم) آیه مورد بحث نتیجه است براى حقایق تاریخى مربوطه به بنى اسرائیل و خصوصاً یهود; یعنى، آنان پس از مشاهده معجزه هاى فراوان و برخوردار شدن از نعمتهاى الهى کفر ورزیدند; به گوساله پرستى گرایش پیدا کردند و نسبت جهل و استهزا به موسى(ع) دادند. بنابراین انتظار ایمان آوردن به قرآن از آنان انتظارى نا به جاست.
۱۱ - انتظار ایمان از عالمان تحریف کننده حقایق، انتظارى نا به جا و بى مورد است. (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم و قد کان ... من بعد ما عقلوه)
۱۲ - گروهى از یهودیان، قرآن (کلام خدا) را مى شنیدند، آن را به خوبى مى فهمیدند و به تحریف معانى و مفاهیم آن اقدام مى کردند. (و قد کان فریق منهم یسمعون کلم اللّه ثم یحرفونه من بعد ما عقلوه) برداشت فوق بر اساس این احتمال است که مراد از «کلام اللّه» در آیه مورد بحث، قرآن باشد.
۱۳ - عالمان یهود در عصر پیامبر(ص)، به الهى بودن قرآن آگاهى کامل داشتند. (و هم یعلمون) برداشت فوق، مبتنى بر این است که مفعول «یعلمون» به قرینه «یسمعون کلام اللّه» الهى بودن کلامى باشد که براى آنان قراءت مى شده است; یعنى: «و هم یعلمون ان الذى یسمعونه کلام اللّه».
۱۴ - عالمان یهود، داراى نقش بسزا در بازدارى مردم خویش از ایمان آوردن به پیامبر(ص) و اسلام (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم و قد کان فریق منهم) جمله «و قد کان ...» مى تواند دلیل قطع امید از ایمان آوردن عالمان یهود باشد و مى تواند علت قطع امید از ایمان آوردن عامه یهود باشد. برداشت فوق مبتنى بر احتمال دوم است; یعنى، یهودیان ایمان نمى آورند; زیرا عالمانشان به خاطر تحریفگر بودن، اجازه نخواهند داد حقایق - همان گونه که هست - به دست مردم برسد و زمینه هاى ایمان در آنان شکوفا شود.
۱۵ - عالمان و نخبگان هر جامعه، داراى نقشى بسزا در گرایشهاى مردم آن جامعه (أفتطمعون أن یؤمنوا لکم و قد کان فریق منهم)
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۲
- ایمان: ممانعت از ایمان به اسلام ۱۴; موانع ایمان ۴
- بنى اسرائیل: اعراض بنى اسرائیل از اسلام ۳; بنى اسرائیل و شنیدن کلام خدا ۶; تاریخ بنى اسرائیل ۵; تحریفگران بنى اسرائیل ۵; دلایل اعراض بنى اسرائیل از اسلام ۱۰; فلسفه تبیین تاریخ بنى اسرائیل ۱۰; قساوت قلب بنى اسرائیل ۴
- تحریف: تحریف کلام خدا ۸، ۹، ۱۲
- تورات: تحریف تورات ۵، ۷
- توقعات بیجا: ۱۱
- علما: علماى تحریفگر ۱۱; نقش علما ۱۵
- علماى یهود: آگاهى علماى یهود ۱۳; تحریفگرى علماى یهود ۷، ۸، ۹; علماى یهود و اسلام ۱۴; علماى یهود و قرآن ۱۳; علماى یهود و مردم ۱۴; نقش علماى یهود ۱۴
- فرهنگ: عوامل فرهنگ ساز ۱۵
- قرآن: تحریف معنوى قرآن ۱۲; تحریفگران قرآن ۱۲; وحیانیت قرآن ۱۳
- قلب: آثار قساوت قلب ۴
- گرایشها: موانع گرایش به اسلام ۴
- مسلمانان: آگاهى مسلمانان صدر اسلام ۳; امیدوارى مسلمانان صدر اسلام ۲; توقعات مسلمانان صدر اسلام ۱; مسلمانان صدر اسلام و بنى اسرائیل ۲; مسلمانان و یهود ۱
- نخبگان: نقش نخبگان اجتماعى ۱۵
- وحى: مردم و استماع وحى ۶
- یهود: اعراض یهود از اسلام ۳; تحریفگرى یهود ۱۲; دلایل اعراض یهود از اسلام ۱۰; فلسفه تبیین تاریخ یهود ۱۰; قساوت قلب یهود ۴; یهود و قرآن ۱۲
