الشرح ٣

الَّذِي‌ أَنْقَضَ‌ ظَهْرَکَ‌

ترجمه

همان باری که سخت بر پشت تو سنگینی می‌کرد!

كه پشتت را شكسته بود

[بارى‌] كه [گويى‌] پشت تو را شكست.

در صورتی که آن بار سنگین ممکن بود پشت تو را گران دارد.

همان بار گرانی که پشتت را شکست.

بارى كه بر پشت تو سنگينى مى‌كرد؟

همان که می‌خواست پشت را بشکند

آن [بار گرانى‌] كه پشتت را بشكسته بود.

همان بار سنگینی که پشت تو را در هم شکسته بود؟

(باری گران) که پشتت را شکسته.

آن را که بشکست پشتت را

الشرح ٢	آیه ٣	الشرح ٤
سوره : سوره الشرح نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَنقَضَ»: سنگینی کرده بود. گرانبار ساخته بود. مَجازاً شکستن پشت معنی می‌دهد.

تفسیر

• آيات ۱ - ۸، سوره انشراح
• نادرستى سخن فخر رازى در ردّ اين قول كه سوره ((والضحّى )) و ((الم نشرح )) يكسوره اند
• مقصود از شرح صدر رسول الله (ص ) در (الم نشرح لك صدرك )
• وجوه مختلف در باره مراد از ((وضع وزر)) از آن حضرت
• توضيح مفاد آيه : ((فانّ مع العسر يسرا)) و ردّ سخنى از زمخشرى در اين باره
• مفاد تكرار جمله : ((انّ مع العسر يسسرا)) و چند وجه درباره امر ((فاذا فرغت فانصب...)) به پيامبر (صلى الله عليه و آله )
• (رواياتى متضمن تمثيلى حاكى از شكافته شدن سينه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) و تبديل و تبديل قلب او و رواياتى ديگر درذيل آيات گذشته )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - تحمّل سنگینى رسالت، بدون امدادهاى الهى، براى پیامبر(ص) سخت و کمرشکن بود. (الذى أنقض ظهرک) «نَقض» (به فتح «نون») نقطه مقابل ابرام (استحکام) و به معناى از هم گسستن بندهاى ساختمان، یا ریسمان و یا گره ها است. از صدایى که هم زمان با از هم گسیختگى چیزى به وجود مى آید، به «انتقاض» تعبیر مى شود. [ازاین رو] به صداى مفصل ها «نقیض» مى گویند (مفردات). «نِقض» (به کسر «نون») به معناى شترى است که رنج سفر آن را لاغر کرده باشد (العین). جمله «الذى أنقض ظهرک»، یا به این معنا است که پشت تو را سنگین کرد تا آن را «لاغر» ساخت و یا این که آن را سنگین کرد، تا صداى شکستن و از هم گسستن آن به گوش رسید. (قاموس)

۲ - پیامبر(ص)، در انجام دادن مسؤولیت هاى سنگین رسالت خویش، حد نهایى طاقت خویش را به کار گرفت. (الذى أنقض ظهرک)

۳ - تلاش طاقت فرساى پیامبر(ص)، در انجام دادن رسالت هاى الهى، آن حضرت را بى رمق ساخته، توان او را به تحلیل برده بود. (الذى أنقض ظهرک)

۴ - مهجور ماندن پیامبر(ص) و رسالت هاى او در بین مردم، تاب و توان را از آن حضرت ربوده بود. (الذى أنقض ظهرک) برداشت یاد شده، ناظر به این احتمال است که مراد از «وزر» (در آیه قبل)، نقطه مقابل رفعت ذکر (در آیه بعد) باشد.

۵ - آداب و رسوم عصر جاهلى براى پیامبر(ص)، کوبنده، آزاردهنده و کمرشکن بود. (الذى أنقض ظهرک) در آیه قبل، براى «وزر»، مصادیقى احتمالى ذکر شد که از جمله آنها، آداب و رسوم دوران جاهلیت بود. این احتمالات، گرچه شاهدى قوى ندارد; ولى ممکن است هدف از مطلق آوردن کلمه «وزر»، تعمیم آن به تمام مصادیق احتمالى باشد.

موضوعات مرتبط

• جاهلیت: سختى رسوم جاهلیت ۵
• خدا: اهمیت امدادهاى خدا ۱
• محمد(ص): اذیت محمد(ص) ۵; استقامت محمد(ص) ۲، ۳، ۴; تاریخ محمد(ص) ۳، ۴; سختى رسالت محمد(ص) ۱، ۳; فضایل محمد(ص) ۲; محمد(ص) و رسوم جاهلیت ۵; مشکلات محمد(ص) ۴
• مردم: مردم صدر اسلام و محمد(ص) ۴