الأنفال ٦٦
ترجمه
| الأنفال ٦٥ | آیه ٦٦ | الأنفال ٦٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَإِن یَکُن مِّنکُم مِّاْئَةٌ صَابِرَةٌ ...»: دو حکم مذکور در دو آیه، مربوط به دو گروه مختلف و در شرائط متفاوت است. هنگامی که مسلمانان قویّ‌الایمان باشند، می‌توانند کافران بیشماری را درهم شکنند، و هنگامی که مسلمانان گرفتار ضعف و سستی عقیده شوند می‌توانند بر کافران کمتری پیروز گردند. آیه دالّ بر عزیمت و اراده است و آیه دالّ بر رخصت و اجازه.
تفسیر
- آيات ۶۶ - ۵۵، سوره انفال
- بدترين جنبندگان نزد خداوند كسانى هستند كه در كفر خود استوار بوده ايمان نمىآورند (يهود)
- دستور مقابله به مثل در برابر پيمان شكنان و مقاتله و نبرد با آنان
- توضيح مفردات آيه شريفه : (( واعدوا لهم ما استطعتم من قوه ... )) و معناى آن و بيان اينكه خطاب در در آن عام است و متوجه تمامى مسلمين مى باشد
- معناى اينكه فرموده است : آنچه در راه خدا انفاق كنيد (ازمال و جان ) به شما بازگردانده مى شود
- صلح با دشمن ، با توكل بر خداى سميع عليم
- شرحى در مورد غريزه حب و بغض و تاءييد نمودن خداوند پيامبر (ص ) را با ايجاد الفتبين قلوب مؤ منين
- مبانى تربيتى اسلام كه با توجيه مؤ منين به سوى حيات حقيقى و جاودان و تمتعاتمعنوى ، بين ايشان الفت و برادرى برقرار مى سازد
- معناى جمله : (( حسبك الله و من اتبعك من المؤ منين ))
- رمز اينكه يك نفر مؤ من صابر مى تواند بر ده نفر كافر چيره گردد
- اثر مستقيم ضعف روحى در كاستن از ميزان توان در كسب پيروزى بر دشمن
- اشاره به اينكه هر قدر بر عزت و شكوت ظاهرى مسلمين افزوده مى گشت از درجه ايمان و قوت معنويات آنان كاسته مى شده است
- سير اجمالى در حوادث و وقايعى كه بعد از هجرت رسول الله (ص ) به مدينه در مدت هفت سال بين آن حضرت و طوائف يهود جريان يافت
- رواياتى در تفسير آيه : (( واعدوا لهم ما استطعتم من قوه ... ))
- دستور پذيرش صلح در: (( و ان جنحوا للسلم فاجنح لها )) موقت بوده و نسخ گرديده است
- چند روايت درباره مراد از (( من اتبعك )) در آيه شريفه : (( يا ايها النبى حسبك الله و من اتبعك من المؤ منين ))
نکات آیه
۱- لزوم پایدارى اهل ایمان در برابر لشکرى با نیرویى ده برابر، حکمى که پس از گذشت مدتى تخفیف داده شد. (الئن خفف اللّه عنکم)
۲- حکم بر پایدارى در مقابل دشمنان و حدود و شرایط آن، در اختیار خداوند است. (الئن خفف اللّه عنکم و علم أن فیکم ضعفا)
۳- لزوم پایدارى هر مؤمن در میدان نبرد با دو کافر، نسخ کننده حکم پیشین (لزوم پایدارى هر مؤمن در برابر ده کافر) (ان یکن منکم عشرون ... الئن خفف اللّه عنکم)
۴- بروز ضعف در جامعه ایمانى صدر اسلام، موجب تخفیف حکم پایدارى در برابر دشمنان شد. (الئن خفف اللّه عنکم و علم أن فیکم ضعفا)
۵- ضعف ایمان در مسلمانان صدر اسلام موجب ضعف قدرت ایشان در میدانهاى نبرد (علم أن فیکم ضعفا فإن یکن منکم مائة صابرة) از علل توان بسیار برتر مسلمانان در برابر کافران مفهومى است که از «بأنهم قوم لایفقهون» به دست مى آید ; یعنى ایمان راسخ به معارف دین. بنابراین مى توان گفت منشأ بروز ضعف نسبى مسلمانان پس از گذشت برهه اى از صدر اسلام، افت درجه ایمانى آنان بوده است.
۶- جامعه اسلامى صدر اسلام پس از نایل شدن به مراحل عالى ایمان، به تنزّل در درجات ایمانى گرایید. (علم أن فیکم ضعفا)
۷- گسترش جامعه ایمانى در صدر اسلام و فزونى افراد آن، باعث ضعف نسبى آنان شد.* (علم أن فیکم ضعفا فإن یکن منکم مائة صابرة) از مقایسه میان مثالهاى مرحله نخست (بیست و صد) با مثالهاى بعد (صد و هزار) این نکته معلوم مى شود که در زمان حکم اول (لزوم مقاومت یک بر ده) جمعیت مسلمانان فراوان نبوده است. ولى در مرحله بعد و زمان تخفیف حکم جمعیت مسلمانان، افزایش فراوانى داشته است. اشاره به افزایش مسلمانان پس از بیان ضعف نسبى آنان حکایت از آن دارد که افزایش جمعیت از علل بروز ضعف نسبى در جامعه ایمانى شده است.
۸- تکالیف الهى متناسب با توان مکلفان است. (و علم أن فیکم ضعفا فإن یکن منکم مائة صابرة)
۹- لزوم پایدارى صد مؤمن در برابر دویست کافر و هزار مؤمن در برابر دو هزار کافر تا تحقق پیروزى بر آنان (فإن یکن منکم مائة صابرة یغلبوا مائتین و إن یکن منکم ألف یغلبوا الفین)
۱۰- توان رزمى و نیروى مقاومت هر مسلمان، حتى پس از گراییدن جامعه ایمانى به ضعف، بیش از دو چندان هر کافر است. (و علم أن فیکم ضعفا فإن یکن منکم مائة صابرة یغلبوا مائتین)
۱۱- پیروزى بر دشمنان، وابسته به اراده و اذن خداوند است. (فإن یکن ... بإذن اللّه)
۱۲- مؤمنان صابر و مقاوم در برابر دشمنان دین از امدادهاى هاى بهره مند خواهند شد. (و اللّه مع الصبرین)
۱۳- خداوند یاور مؤمنانى است که در انجام کارها و فعالیتها صبور و مقاومند. (و اللّه مع الصبرین) «ال» در «الصبرین» هم مى تواند عهد ذکرى و اشاره به صابران در میدان نبرد باشد و هم مى تواند «ال» براى استغراق باشد. در این صورت مراد از «الصبرین»، بر خلاف احتمال اول، خصوص صابران در جنگ نخواهد بود، بلکه شامل هر مسلمانى است که در انجام کارهاى اجتماعى و غیر آن صبور باشد.
موضوعات مرتبط
- احکام: و مقتضیات زمان ۱، ۴ ; موجبات تسهیل احکام ۴ ; نسخ احکام ۳
- استقامت: اهمیت استقامت ۹ ; شرایط استقامت ۲
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۵، ۶، ۷ ; گسترش اسلام ۷
- اعداد: عدد دو ۳ ; عدد دویست ۹ ; عدد دو هزار ۹ ; عدد ده ۱، ۳ ; عدد صد ۹ ; عدد هزار ۹
- ایمان: آثار ضعف ایمان ۵ ; اهمیت ایمان ۱۰ ; مراحل ایمان ۶
- پیروزى: منشأ پیروزى ۱۱
- تکلیف: قدرت در تکلیف ۸
- جامعه: ایمان جامعه اسلامى ۶ ; ضعف جامعه دینى ۴
- جنگ: اهمیت استقامت در جنگ ۳
- جهاد: احکام جهاد ۲، ۹ ; استقامت در جهاد ۹ ; جهاد با دشمنان ۲، ۴، ۱۲ ; جهاد با قدرت برتر ۹ ; نسخ در حکم جهاد ۱، ۳، ۴
- خدا: اختیارات خدا ۲ ; اذن خدا ۱۱ ; اراده خدا ۱۱ ; امدادهاى خدا ۱۲، ۱۳
- دشمنان: پیروزى بر دشمنان ۱۱
- دین: نظام تعالیم دین ۸
- صبر: اهمیت صبر ۱۳
- قدرت نظامى: موجبات ضعف قدرت نظامى ۵
- کافران: پیروزى بر کافران ۹ ; جهاد با کافران ۹ ; عجز کافران ۱۰
- مؤمنان: استقامت مؤمنان ۱، ۳، ۹ ; امداد به مؤمنان صابر ۱۲ ; امداد به مؤمنان مقاوم ۱۲، ۱۳ ; مؤمنان و کافران ۳
- مسلمانان: ضعف ایمان در مسلمانان ۶ ; ضعف در مسلمانان ۱۰ ; عوامل ضعف مسلمانان ۷ ; قدرت مسلمانان ۱۰ ; قدرت نظامى مسلمانان ۱۰
