طه ٤٧
| کپی متن آیه |
|---|
| فَأْتِيَاهُ فَقُولاَ إِنَّا رَسُولاَ رَبِّکَ فَأَرْسِلْ مَعَنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ وَ لاَ تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْنَاکَ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّکَ وَ السَّلاَمُ عَلَى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدَى |
ترجمه
| طه ٤٦ | آیه ٤٧ | طه ٤٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَرْسِلْ»: آزاد کن از بردگی و بندگی و اسارت و واداشتن به کار بدون جیره و مواجب و حق و دستمزدی. بگذار در ایده و عقیده همراه ما شوند. «آیَةٍ»: معجزه‌ای بزرگ. دلیل و برهان سترگ. «السَّلامُ»: سلامت. در امان ماندن از عذاب. «عَلَی»: برای. این واژه به معنی (لِ) است. «وَالسَّلامُ عَلَی»: این جمله برای بیان تحیّت و درود نیست؛ چرا که در ابتدای خطاب ذکر نشده است (نگا: تفسیرهای المنتخب، صفوه التفاسیر، المراغی). امّا برخی آن را به معنی «درود بر کسی باد که ...» دانسته‌اند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فَأْتِيَا فِرْعَوْنَ فَقُولاَ إِنَّا... (۴)
أَنْ أَدُّوا إِلَيَ عِبَادَ اللَّهِ... (۱) إِذْ تَمْشِي أُخْتُکَ فَتَقُولُ... (۲)
تفسیر
- آيات ۹ - ۴۸ سوره طه
- بيان چگونگى برگزيدن موسى «ع» به رسالت در كوه طور
- توضيحى در مورد تكلم خدا با موسى «ع»
- شرح خطاب خداى تعالى به موسى «ع»
- وجوه گوناگون مفسران، در معنای آیه: «وَ أقِم الصَّلَوة لِذِكرِى»
- مقصود از اين كه درباره قيامت فرمود: «نزديك است پنهانش بدارم»
- آغاز وحى رسالت موسی «ع»، با استفهام: «مَا تِلكَ بِيَمِينِكَ يَا مُوسَى»
- وجه پرگویى موسى «ع» در پاسخ خداوند
- درخواست هاى موسى «ع»، در پاسخ خداوند، بعد از مأموريت به رسالت
- علت درخواست موسى از خداوند، كه برادرش را وزير قرار دهد
- مقصود از ذكر و تسبيح کثیر خداوند، در سخن حضرت موسی«ع»
- استجابت دعای موسى «ع» و یادآوری منت پيشين خدا بر او
- مراد از «فتنه»، در آیه: «وَ فَتَنَّاكَ فُتُوناً»
- مراد از جمله: «وَ اصطَنَعتُكَ لِنفَسِى»، در خطاب خداوند به موسى «ع»
- ردّ سخنى از فخر رازى، درباره سرّ ارسال موسى «ع» به سوى فرعون
- نكته های اوامر خداوند به موسى و هارون، درباره رفتن نزد فرعون و دعوت او
- بحث روايتى: (روایاتی پیرامون آیات رسالت موسی«ع»)
- شباهت دعاى پیامبر«ص» درباره اميرمؤمنان، با دعاى موسى «ع»
- روايات ديگرى در ذيل آيات مربوط به رسالت موسى «ع»
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَأْتِياهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنا بَنِي إِسْرائِيلَ وَ لا تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْناكَ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكَ وَ السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى «47»
پس به سراغ او برويد، پس (به او) بگوييد: (اى فرعون) ما دو فرستاده‌ى پروردگار تو هستيم، وبنى‌اسرائيل را به همراه ما بفرست (وبيش از اين) آنها را آزار مده. البتّه ما با معجزه‌اى از جانب پروردگارت به سوى تو آمده‌ايم و درود بر كسى كه هدايت را پيروى كند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَأْتِياهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنا بَنِي إِسْرائِيلَ وَ لا تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْناكَ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكَ وَ السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى (47)
بعد از آن تفسير فرمايد امر دعوت و تبليغ را:
جلد 8 - صفحه 277
فَأْتِياهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّكَ: پس برويد به جانب فرعون، پس بگوئيد بدرستى كه ما فرستادگان پروردگار توئيم به آنچه دعوت كنيم تو را به آن و امر نمائيم. فَأَرْسِلْ مَعَنا بَنِي إِسْرائِيلَ: پس بفرست با ما فرزندان يعقوب را، يعنى رها كن و از بند بندگى و خدمت ايشان را خلاص نما تا به زمين بيت المقدس كه مسكن پدران و اجداد ما بود برگرديم. وَ لا تُعَذِّبْهُمْ: و عذاب مكن آنها را به بجا آوردن كارهاى شاقه مانند كندن زمين و بنائى و نقل سنگهاى بزرگ و غير آن بدون اجرت و مزد. قَدْ جِئْناكَ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكَ: بتحقيق آورده‌ايم معجزه‌اى از جانب پروردگار تو، يعنى آمده‌ايم براى دعوت تو به حجت و برهان نه آنكه بدون دليل و تبيان.
بعد از آن به جهت ترغيب و تشويق فرمود: وَ السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى:
و سلامتى دو جهان، يا درود و تحيت حضرت رحمان بر كسى باد كه پيروى كند راه راست را كه ايمان به يگانگى خدا باشد. نزد بعضى معنى آنكه: و سلامتى از عذاب الهى است بر كسى كه پيروى نمايد هدايت را. نزد بعضى از مفسرين اين كلام موسى و هارون است كه وعده‌اى باشد براى كسى كه ايمان آرد به سلامتى از عقوبات، لكن اولى آنكه: تتمه كلام سبحانى است كه تحريص و ترغيب باشد نسبت به تمام مردم تا پيروى كنند هدايت و ايمان را و مخالفت نمايند هواى نفس و شيطان را، زيرا در اول نجات محقق و در ثانى هلاكت مسلم باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قالا رَبَّنا إِنَّنا نَخافُ أَنْ يَفْرُطَ عَلَيْنا أَوْ أَنْ يَطْغى (45) قالَ لا تَخافا إِنَّنِي مَعَكُما أَسْمَعُ وَ أَرى (46) فَأْتِياهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّكَ فَأَرْسِلْ مَعَنا بَنِي إِسْرائِيلَ وَ لا تُعَذِّبْهُمْ قَدْ جِئْناكَ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكَ وَ السَّلامُ عَلى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدى (47) إِنَّا قَدْ أُوحِيَ إِلَيْنا أَنَّ الْعَذابَ عَلى مَنْ كَذَّبَ وَ تَوَلَّى (48) قالَ فَمَنْ رَبُّكُما يا مُوسى (49)
قالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطى كُلَّ شَيْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى (50) قالَ فَما بالُ الْقُرُونِ الْأُولى (51) قالَ عِلْمُها عِنْدَ رَبِّي فِي كِتابٍ لا يَضِلُّ رَبِّي وَ لا يَنْسى (52) الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً وَ سَلَكَ لَكُمْ فِيها سُبُلاً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْ نَباتٍ شَتَّى (53) كُلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعامَكُمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى (54)
مِنْها خَلَقْناكُمْ وَ فِيها نُعِيدُكُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْرى (55) وَ لَقَدْ أَرَيْناهُ آياتِنا كُلَّها فَكَذَّبَ وَ أَبى (56)
ترجمه
- گفتند پروردگار ما همانا ما ميترسيم كه پيشى گيرد بر ما يا آنكه زياد كند سركشى خود را
گفت نترسيد همانا من با شمايم ميشنوم و مى‌بينم
پس برويد نزد او و بگوئيد همانا ما دو فرستاده پروردگار توايم پس بفرست با ما بنى- اسرائيل را و عذاب مكن آنها را بتحقيق آورديم تو را معجزه‌اى از پروردگارت و سلام بر آنكه پيروى كند از راه هدايت
همانا وحى شد بما كه عذاب بر كسى است كه تكذيب كرد و روى گردانيد
گفت پس كيست پروردگار شما اى موسى
گفت پروردگار ما آنكسى است كه عطا كرد بهر چيزى صورت هستى او را پس راهنمائى نمود
گفت پس چيست حال مردم عصرهاى گذشته
گفت علم آن نزد پروردگار من است در نوشته‌اى نه خطا ميكند پروردگار من و نه فراموش ميكند
آنكسى كه گردانيد از براى شما زمين را بسترى و پديد آورد براى شما در آن راههائى و فرستاد از آسمان آبيرا پس بيرون آورديم بسبب آن اصنافى از روئيدنيهاى گوناگون
بخوريد و بچرانيد چهار پايان خود را همانا در آن آيتهائى است براى صاحبان خردها
از آن آفريديم شما را و در آن باز ميگردانيم شما را و از آن بيرون
جلد 3 صفحه 509
ميآوريم شما را بار ديگر
و بتحقيق نموديم باو معجزاتمان را تمامى پس تكذب كرد و امتناع نمود.
تفسير
- چون حضرت موسى و هارون با يكديگر ملاقات نمودند روى بدرگاه الهى نموده عرضه داشتند پروردگارا ما ميترسيم كه تا ما فرعون را دعوت كنيم هنوز سخن ما بپايان نرسيده مبادرت بعقوبت و آزار ما نمايد يا بر كفر و الحاد خود بيفزايد و زبان جسارت بساحت مقدّس تو دراز كند خداوند فرمود نترسيد من با شما هستم گفتار شما و او را ميشنوم و رفتارتان را با يكديگر مى‌بينم و از تعدّى و دست درازى او جلوگيرى ميكنم و موجب نصرت شما را بر او فراهم مينمايم پس برويد نزد او و بگوئيد كه ما دو پيغمبر خدائيم و از نزد او براى تو پيغامى آورده‌ايم و آن اين است كه اولاد يعقوب پيغمبر را كه سالها است در مصر اقامت دارند و اخيرا تو آنها را باعمال شاقه وادار نمودى و اسير خود كردى آزاد كن و بگذار با ما بيايند برويم در شام و كنعان كه وطن اصلى ما است سكونت نمائيم و اگر باور نميكنى ما معجزه‌اى هم داريم كه خداوند براى اتمام حجّت بما عنايت فرموده براى تو اظهار ميكنيم و سلامتى از عذاب الهى براى كسى است كه متابعت و پيروى از هدايت و راهنمائى حقّ نموده در راه راست و دين قويم خدائى مشى نمايد و بما وحى شده از جانب خداوند كه هر كس پيغمبران او را تكذيب كند و از قبول سخنانشان رو گردان شود بعذاب الهى در دنيا و آخرت گرفتار خواهد گرديد فرعون چون حس كرد كه مدبّر امور موسى است و هارون كمك و معاون او است يا براى خبث طينت خود خواست با هارون كه افصح از موسى بود مكالمه نكند تا كندى زبان موسى عليه السّلام آشكار گردد و در انظار موهون شود غافل از آنكه خداوند دعاء او را مستجاب نموده و كندى زبانش رفع شده لذا خطاب بموسى نمود و گفت پروردگار شما كيست كه از طرف او براى من پيغام آورديد موسى عليه السّلام جواب فرمود پروردگار ما آن قادر حكيم و عليم است كه هر موجودى را بصورت و شكل لايق بخود وجود داده و بكمال مناسب خود دلالت تكوينى و هدايت تشريعى فرموده و چون اين جواب موجز در نهايت فصاحت و بلاغت و متانت بود و دلالت داشت بر آنكه خداوند غنى بالذّات و منعم على الاطلاق
جلد 3 صفحه 510
است و تمام موجودات محتاج و ريزه خوار خوان احسان اويند فرعون مبهوت در جواب شد و عنان سخن را بجانب ديگرى كه خارج از مقصود بود معطوف نمود و پرسيد پس حال اقوام سابقه كه معرفت بچنين خدائى نداشتند چه خواهد بود آيا در نعمتند يا در عذاب حضرت موسى هم نخواست بفرمايد كه در عذابند براى آنكه بطبع شنوندگان گران نيايد فرمود علم بحال بندگان از شقاوت و سعادت نزد خدا است و در لوح محفوظ ثبت شده و خداوند نه جاى آنرا گم ميكند و نه آنرا فراموش مينمايد آنچنان خداوندى است كه قرار داده است براى بندگان خود زمين را مانند بستر و فرش گسترده و پديد آورده در آن راههائى در كوهها و واديها و صحراها كه مردم در آن سكونت و عبور و مرور نمايند و از فوائد آن بهره‌مند گردند و باران رحمت خود را نازل فرموده و بيرون آورده بسبب آن اصناف و انواع نباتات و حبوبات و ميوجات گوناگون متعدّد متشتّت مختلف را كه بخورند و بچرانند احشام و اغنام خودشان را و شكر خدا را بجا آورند و در آنچه بيان شد آثار و علائمى است بر وجود صانع حكيم قدير براى كسانيكه داراى عقل و معرفتند و خداوند بندگان را از خاك زمين خلق نموده در بدو خلقت چون آدم ابو البشر از خاك خلق شده و اولاد او هم كه از نطفه خلق ميشوند اصلا از خاكند چون نطفه از مأكولات مولوده از زمين توليد ميشود و بعد از مردن هم در خاك پنهان ميگردند و اجزاء بدنشان جز و خاك ميشود و روز قيامت هم از خاك بيرون ميآيند و اجزاء بدنشان جمع و متّصل ميگردد و بصورت اوّليه بر ميگردند و روح اصلى ببدنشان باز گشت ميكند و در محضر الهى حاضر ميشوند و خداوند تمام آيات وجود و علم و قدرت خود را بفرعون ارائه داد ولى او از فرط عناد و لجاج و غرور و نخوت تكذيب كرد و امتناع از قبول نمود و ظاهرا از قول خداوند فاخرجنا ببعد كلام مستقلّ خود خدا است كه وصل فرموده بكلام خود كه حكايت از قول موسى عليه السّلام بود براى اشاره بصحّت آن مقال و صدور آن از مبدء وحى و الهام ولى فيض ره فرموده از باب التفات از غيبت بتكلّم است و نظائر آن در قرآن زياد است و بعضى گفته‌اند مراد از ارائه تمام آيات بفرعون تمام معجزاتى است كه بموسى عليه السّلام داده شده بود و آن نه معجزه بود كه بجاى خود ذكر شده و خواهد
جلد 3 صفحه 511
شد و در اخبار ائمه اطهار اولى النهى باخيار و صلحا كه داراى اخلاق حسنه و اعمال صالحه‌اند و ائمه هدى عليهم السلام تفسير شده و ظاهرا مراد بيان افراد كامله است ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَأتِياه‌ُ فَقُولا إِنّا رَسُولا رَبِّكَ فَأَرسِل مَعَنا بَنِي إِسرائِيل‌َ وَ لا تُعَذِّبهُم قَد جِئناك‌َ بِآيَةٍ مِن رَبِّكَ وَ السَّلامُ عَلي مَنِ اتَّبَعَ الهُدي (47)
پس برويد شما دو برادر نزد فرعون پس از آن بگوئيد ما دو موسي و هارون دو رسوليم از جانب پروردگار تو خداوند متعال پس بفرست بني اسرائيل را با ما و آنها را در شكنجه و عذاب مينداز بتحقيق ما آمديم نزد تو با دليل و نشانه و آية از طرف پروردگار تو و سلامت و رستگاري و نجات از براي كسي است راه هدايت را متابعت كند.
(فَأتِياه‌ُ فَقُولا) جمله در تقدير است بدلالت كلام يعني پس از امر به اينكه برويد و بگوئيد رفتند و گفتند و رفتن آنها نزد فرعون باين نحو بوده که گفتند قصر فرعون هفت در بند داشت و بر هر در بندي پاسبانها قرار داده بود و چون موسي و هارون آمدند درها باز شد و پاسبانها بخواب رفته بودند تا وارد قصر فرعون شدند و فرعون با اجزاء دولتي و جلساء مجلس نشسته بودند گفت اينها كيانند گفتند ما دو نفر رسوليم از جانب پروردگار تو.
(إِنّا رَسُولا رَبِّكَ) آمده‌ايم براي دعوت بتوحيد و ازاله شرك و ايمان بحق و دين مستقيم و اينكه (فَأَرسِل مَعَنا بَنِي إِسرائِيل‌َ) و آنها را از عبوديت خود نجات ده و از اعمال شاقه رها نما.
(وَ لا تُعَذِّبهُم) بكشتن ابناء آنها و كنيزي زنهاي آنها و اگر باور نميكني که ما از جانب پروردگار تو آمده‌ايم ما با دليل و برهان قطعي که معجزه و نشانه است که از جانب او است.
(قَد جِئناك‌َ بِآيَةٍ مِن رَبِّكَ) و بشارت ميدهيم بكساني که ايمان آورند و هدايت شوند سلامتي از عذاب الهي و نجات از مهالك.
(وَ السَّلامُ عَلي مَنِ اتَّبَعَ الهُدي) اينکه سلام تحيّتي نيست بلكه خبر از نجات
جلد 13 - صفحه 40
از عذاب اخروي و بليّات دنيويست.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 47)- سپس دقیقا چگونگی پیاده کردن دعوتشان را در حضور فرعون در پنج جمله کوتاه و قاطع و پر محتوا برای آنها بیان می‌فرماید، که یکی مربوط به اصل مأموریت است و دیگری بیان محتوای مأموریت و سومی دلیل و سند و چهارمی تشویق پذیرندگان و سر انجام تهدید مخالفان.
ج3، ص123
نخست می‌گوید: «شما به سراغ او بروید و به او بگویید: ما فرستادگان پروردگار توایم» (فَأْتِیاهُ فَقُولا إِنَّا رَسُولا رَبِّکَ).
دیگر این که: «بنی اسرائیل را همراه ما بفرست و آنها را اذیت و آزار مکن» (فَأَرْسِلْ مَعَنا بَنِی إِسْرائِیلَ وَ لا تُعَذِّبْهُمْ).
سپس اشاره به دلیل و مدرک خود کرده، می‌گوید به او بگویید: «ما نشانه‌ای از پروردگارت برای تو آورده‌ایم» (قَدْ جِئْناکَ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکَ).
بنا بر این به حکم عقل لازم است لا اقل در سخنان ما بیندیشی و اگر درست بود بپذیری.
سپس به عنوان تشویق مؤمنان اضافه می‌کند: «درود بر آنها که از هدایت پیروی می‌کنند» (وَ السَّلامُ عَلی مَنِ اتَّبَعَ الْهُدی).
این جمله ممکن است به معنی دیگری نیز اشاره باشد و آن این که سلامت در این جهان و جهان دیگر از ناراحتیها و رنجها و عذابهای دردناک الهی، و مشکلات زندگی فردی و اجتماعی از آن کسانی است که از هدایت الهی پیروی کنند و این در حقیقت نتیجه نهایی دعوت موسی است.
نکات آیه
۱ - خداوند، موسى و هارون(ع) را به حضور بى باکانه و بى درنگ نزد فرعون و آگاه ساختن او از رسالت خویش فرمان داد. (لاتخافا ... فأتیاه فقولا إنّا رسولا ربّک) «فأتیاه» عطف بر «لاتخافا» و تفریع بر آن است. یعنى حال که امنیت و حفاظت شما تأمین گردید بدون ترس و نگرانى نزد فرعون بروید. «فاء» عاطفه براى تعقیب است و دلالت دارد که نباید بین دو کار فاصله غیر متعارفى وجود داشته باشد.
۲ - بنى اسرائیل در زمان بعثت موسى(ع)، ساکن مصر و گرفتار ستم و آزار فرعونیان بودند. (فأرسل معنا بنى إسرءیل و لاتعذّبهم) نهى شدن فرعون از عذاب و شکنجه بنى اسرائیل، بیانگر رنج و سختى آنان در مصر آن زمان است.
۳ - آزادى بنى اسرائیل و گسیل داشتن آنان با موسى و هارون(ع)، نخستین خواسته آن دو از فرعون بود. (فقولا ... فأرسل معنا بنى إسرءیل)
۴ - نجات بنى اسرائیل از شکنجه و آزار فرعونیان و بیرون آوردن آنان از محدوده حکومت فرعون، از اهداف مهم رسالت موسى و هارون(ع) بود. (فقولا إنّا رسولا ربّک فأرسل معنا بنى إسرءیل و لاتعذّبهم) «فا» در «فأرسل» تفریع بر «إنّا رسولا ربّک» است و مى رساند که کوچ دادن بنى اسرائیل، از رسالت هاى الهى موسى و هارون(ع) بود.
۵ - موسى و هارون(ع) به فرمان خداوند، وظیفه دار رهبرى بنى اسرائیل پس از موافقت فرعون با خروج آنان (فأرسل معنا بنى إسرءیل)
۶ - نجات بنى اسرائیل از ستم فرعونیان، بدون کوچ دادن آنان از مصر و بیرون آوردنشان از جامعه فرعونى ممکن نبود. (فأرسل معنا بنى إسرءیل و لاتعذّبهم) عطف «لاتعذّبهم» بر «أرسل» گویاى این نکته است که درخواست «ارسال» به منظور نجات از عذاب و شکنجه است بنابراین، بدون هجرت، امکان رهایى در کار نبوده است.
۷ - حضور بنى اسرائیل در مصر، براى فرعونیان اهمیت بسیارى داشت. (فأرسل معنا بنى إسرءیل) مطرح نمودن درخواست اجازه فرعون، براى خروج بنى اسرائیل از مصر، نشانه اهمیت حضور بنى اسرائیل در مصر و بیانگر نقش آنان در انجام امور فرعونیان است.
۸ - فرعون، از خروج بنى اسرائیل و هجرت آنان از مصر به دیار دیگر مانع مى شد. (فأرسل معنا بنى إسرءیل) اگر خروج بنى اسرائیل به طور عادى از مصر ممکن بود، مطرح ساختن آن با فرعون بى معنا بود پس هر چند که بنى اسرائیل، خود خواستار رهایى و هجرت بودند; ولى فرعون و دستگاه حکومت او مانع این کار مى شدند.
۹ - بنى اسرائیل، داراى آمادگى براى هجرت از مصر به رهبرى موسى و هارون(ع) (فأرسل معنا بنى إسرءیل و لاتعذّبهم) مطرح شدن این درخواست نزد فرعون، بر وجود آمادگى روحى و فکرى در بنى اسرائیل براى هجرت از مصر دلالت دارد.
۱۰ - نجات مظلومان از یوغ ستم و بردگى و رهایى آنان از سلطه نظام هاى غیر توحیدى، مطلوب خداوند و همسو با اهداف رسولان الهى است. (اذهبا ... فأرسل معنا بنى إسرءیل)
۱۱ - موسى و هارون(ع)، از جانب خداوند مأمور بازداشتن فرعون از شکنجه بنى اسرائیل بودند. (إنّا رسولا ربّک ... و لاتعذّبهم)
۱۲ - فرمان روایان، مسؤول کردار زیردستان خود هستند. (لاتعذّبهم) تردیدى نیست که فرعون، در شکنجه کردن بنى اسرائیل مباشرت نداشته است; ولى در عین حال خداوند عذاب کردن بنى اسرائیل را به او نسبت داده است; زیرا فرعون سردمدار حکومت بوده و فرمان شکنجه را صادر مى کرده است.
۱۳ - خداوند، به موسى و هارون(ع) فرمان داد تا داشتن معجزه براى اثبات رسالت خویش را به فرعون ابلاغ کنند. (قد جئنک ب-َایة) «آیة» اسم جنس و قابل اطلاق بر کم و زیاد است. بنابراین مى توان بر معجزات متعدد نیز «آیة» اطلاق کرد.
۱۴ - توجه دادن فرعون به وابستگى امور زندگانى او به ربوبیت خداوند، از جمله برنامه هاى دیدار موسى و هارون(ع) با فرعون بود. (إنّا رسولا ربّک ... ب-َایة من ربّک) تکرار «ربّک» در این آیه و در خطاب به فرعون - باتوجه به ادعاى ربوبیت او - براى متذکر ساختن وى به انحصار ربوبیت براى خداوند است.
۱۵ - فرستادن رسولان الهى همراه با معجزات، پرتویى از ربوبیت خداوند است. (إنّا رسولا ربّک ... ب-َایة من ربّک)
۱۶ - پیروى از هدایت الهى، درپى دارنده سلامتى و امنیت است. (والسلم على من اتبع الهدى) «سلام» اسم مصدر از باب تفعیل است و به معناى سلامتى و عافیت از آفت ها مى باشد (لسان العرب). مقصود از سلامت در این آیه - به قرینه آیه بعد - در امان بودن از عذاب دنیا و آخرت است.
۱۷ - تضمین سلامت و امنیت کامل براى فرعون - در صورت پذیرش ایمان - از جمله پیام هاى الهى براى فرعون بود. (فقولا ... والسلم على من اتبع الهدى )
۱۸ - ایجاد صلح و امنیت از اهداف پیامبران الهى است. (والسلم على من اتبع الهدى )
۱۹ - ادیان الهى، هدایتگر مردم و وسیله رسیدن آنان به صلح و امنیت است. (والسلم على من اتبع الهدى )
۲۰ - سلام در پایان سخن، شعار موسى و هارون(ع)* (والسلم على من اتبع الهدى )
۲۱ - موسى و هارون(ع)، محرومیت فرعون از هدایت را به وى گوشزد نموده و او را به پیروى از هدایت دعوت کردند. (والسلم على من اتبع الهدى ) جمله «السلام على...» خبریه است و به کار بردن عنوان «من اتبع...»، اشاره به نبود این وصف در فرعون و براى ترغیب او به تحصیل آن است.
۲۲ - بیان صریح و قاطع مبانى دعوت به دین، با نرمش در گفتار تنافى ندارد. (فقولا له قولاً لیّنًا ... إنّا رسولا ربّک فأرسل ... و لاتعذّبهم ... والسلم على من اتبع الهدى) خداوند در آیات پیشین، موسى و هارون(ع) را به گفتارى نرم با فرعون فرمان داد. دراین آیات نیز آنچه را باید بگویند مطرح کرد. گفتنى است که در مجموعه پیام ها براى فرعون، عقاید اساسى و بشارت و انذار وجود دارد. بنابراین مراد از نرمى گفتار، حذف آرمان ها و سانسور عقاید نیست; بلکه شیوه بیان و برخورد است.
موضوعات مرتبط
- ادیان آسمانى: نقش ادیان آسمانى ۱۹; هدایتگرى ادیان آسمانى ۱۹
- امنیت: اهمیت امنیت ۱۸; عوامل امنیت ۱۶، ۱۹
- انبیا: اهداف انبیا ۱۰، ۱۸; بعثت انبیا ۱۵
- ایمان: آثار ایمان ۱۷
- بنى اسرائیل: آثار هجرت بنى اسرائیل ۶; اذیت بنى اسرائیل ۲; اهمیت سکونت بنى اسرائیل در مصر ۷; تاریخ بنى اسرائیل ۲، ۶، ۸، ۹; درخواست نجات بنى اسرائیل ۳; رهبران بنى اسرائیل ۵; ظلم به بنى اسرائیل ۲; عوامل نجات بنى اسرائیل ۶; ممانعت از هجرت بنى اسرائیل ۸; نجات بنى اسرائیل ۴ ; هجرت بنى اسرائیل ۹
- تبلیغ: صراحت در تبلیغ ۲۲; قاطعیت در تبلیغ ۲۲; نرمى سخن در تبلیغ ۲۲
- حاکمان: مسؤولیت حاکمان ۱۲
- خدا: اوامر خدا ۳،۱ ۱۳; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱۵
- سخن: آداب سخن ۲۰
- سلامتى: عوامل سلامتى ۱۶
- صلح: اهمیت صلح ۱۸; عوامل صلح ۱۹
- عمل: عمل پسندیده ۱۰
- فرعونیان: اذیتهاى فرعونیان ۲; شکنجه هاى فرعونیان ۴، ۶; ظلم فرعونیان ۲; فرعونیان و بنى اسرائیل ۷
- فرعون: ابلاغ معجزه بر فرعون ۱۳; درخواست از فرعون ۳; دعوت ازفرعون ۲۱; زمینه امنیت فرعون ۱۷; زمینه سلامتى فرعون ۱۷; فرعون و بنى اسرائیل ۸; محرومیت فرعون ۲۱; ممانعت از شکنجه هاى فرعون ۱۱
- کارگزاران: مسوول عمل کارگزاران ۱۲
- مظلوم: فضیلت نجات مظلوم ۱۰
- معجزه: منشأ معجزه ۱۵; نقش معجزه ۱۳
- موسى(ع): اعلام رسالت موسى(ع) ۱; خواسته هاى موسى(ع) ۳; دعوتهاى موسى(ع) ۲۱; رسالت موسى(ع) ۱۱، ۱۳، ۱۴; رهبرى موسى(ع) ۵، ۹; سلام موسى(ع) ۲۰; قصه موسى(ع) ۱، ۳، ۵، ۱۱، ۱۳، ۱۴; مهمترین رسالت موسى(ع) ۴
- نبوت: دلایل نبوت ۱۳
- هارون(ع): اعلام رسالت هارون(ع) ۱; خواسته هاى هارون(ع) ۳; دعوتهاى هارون(ع) ۲۱; رسالت هارون(ع) ۱۱، ۱۳، ۱۴; رهبرى هارون(ع) ۵، ۹; سلام هارون(ع) ۲۰; قصه هارون(ع) ۱، ۳، ۵، ۱۱، ۱۳، ۱۴; مهمترین رسالت هارون(ع) ۴
- هدایت: آثار هدایت ۱۶; دعوت به هدایت ۲۱; محرومان از هدایت ۲۱
منابع
