النساء ٨٠
| کپی متن آیه |
|---|
| مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاکَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً |
ترجمه
| النساء ٧٩ | آیه ٨٠ | النساء ٨١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَوَلَّی»: پشت کرد. روی بتافت. «حَفِیظاً»: محافظ. مراقب.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً «80»
هر كس پيامبر را پيروى كند، بى‌شك خداوند را اطاعت كرده است و هر كه اعراض كند و سرباز زند، ما تو را بر آنان نگهبان نفرستاده‌ايم.
پیام ها
1- سخن ورفتار پيامبر همچون قرآن، حجّت ولازم‌الاجراست. مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ ...
2- اطاعت از اوامر حكومتى پيامبر واجب است. (مراد از اطاعت رسول، فرمان‌هاى حكومتى اوست، وگرنه اطاعت از دستورات الهى كه با بيان رسول ابلاغ مى‌شود، اطاعت از خداست نه رسول.) «مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ»
3- انبيا معصومند. «مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ» 4- اوامر پيامبر، پرتوى از اوامر الهى ودر طول آن است. «يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ»
«1». تفسير عيّاشى، ج 1، ص 258.
جلد 2 - صفحه 115
5- انسان، مختار است، نه مجبور. مَنْ يُطِعِ ... وَ مَنْ تَوَلَّى
6- وظيفه‌ى پيامبران، تبليغ است، نه تحميل. «وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً (80)
بعد از آن، ترغيب عباد مى‌فرمايد به اطاعت رسول:
مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ: هر كه اطاعت كند رسول را، پس به تحقيق اطاعت نموده است خداى را كه در حقيقت مبلغ اوامر ذات مقدس الهى است.
شأن نزول: مروى است كه روزى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: من احبّنى فقد احبّ اللّه و من اطاعنى فقد اطاع اللّه و من عصانى فقد عصى اللّه.
منافقان گفتند: محمد عيب شرك نمى‌كند و از آن نهى نمى‌نمايد، مگر به جهت آنكه او را خداى خود قرار دهيم مانند نصارى كه عيسى را خداى خود گرفتند؛ آيه آمد به اينكه: هر كس اطاعت رسول كند، اطاعت خدا نموده. «1» وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً: و هر كه اعراض كند از فرمان تو، پس نفرستاديم تو را بر ايشان، حافظ و نگهبان كه آنها را از ارتكاب معاصى محافظت كنى. چه بر تو همين ابلاغ است، و بر ماست حساب و عقاب. و نزد بعضى از علما اين حكم به آيه سيف منسوخ است. در اين آيه تسليه خاطر
«1» منهج الصادقين، جلد 3، صفحه 74.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 516
مبارك آن حضرت است در اعراض مردمان از او و دلالت بر تعظيم و توقير آن سرور.
چه طاعت او را طاعت خود دانسته، و چگونه نباشد و حال آنكه در ليلة الاسرى به او خطاب فرمود: لولاك لما خلقت الافلاك. و او را مقامى عنايت فرموده كه هيچيك از ملائكه مقربين و روحانيين و كرّوبيين و انبياى مرسلين و غير مرسلين و مقدسين به آن مقام نرسيده، بلكه ممكن از براى هيچ ممكنى نبوده و نيست و نخواهد بود كه به آن مقام برسد. در اين صورت اطاعت چنين كسى، اطاعت خداست.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً (80)
ترجمه
كسيكه اطاعت كند پيغمبر را پس بتحقيق اطاعت نموده است خدا را و كسيكه روى گرداند پس نفرستاديم تو را بر آنها نگهبان.
تفسير
پيغمبر (ص) واسطه فرمان و مبلّغ امر الهى است و از خود امر و نهى ندارد و آنچه ميفرمايد وحى منزل است پس آمر و ناهى خدا است اگر چه بلسان پيغمبر (ص) باشد و اطاعت او اطاعت خداوند و معصيت او معصيت حق است و همچنين است حال اوصياء
جلد 2 صفحه 89
و ائمه اطهار نسبت به پيغمبر (ص) كه اطاعت آنها اطاعت پيغمبر (ص) و معصيت آنها معصيت آنحضرت است چنانچه در كافى و عياشى از حضرت باقر (ع) نقل نموده كه فرمود رضاى خداوند در اطاعت امام است بعد از معرفت او و اين آيه را تلاوت فرمود و روايت شده است كه پيغمبر (ص) فرمود كسيكه مرا دوست داشته باشد خدا را دوست داشته و كسى كه مرا اطاعت كند خدا را اطاعت نموده منافقان گفتند پيغمبر (ص) مشرك شده است با آنكه نهى از شرك مينمايد ميخواهد ما او را خدا بدانيم چنانچه نصارى عيسى را خدا دانستند پس اين آيه نازل شد و كسيكه پشت باوامر خدا و رسول كند و اعراض از اطاعت نمايد نبايد پيغمبر (ص) زياد ملول و غمگين شود كه چرا آنشخص هدايت نشده است و نبايد مراقب اعمال او باشد كه مبادا تخلف از اوامر نمايد زيرا كه وظيفه پيغمبر (ص) تبليغ احكام و اتمام حجت بر عباد است و اين وظيفه انجام يافته و مراقب و مواظب و محاسب و ضابط و حافظ اعمال عباد خدا است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
مَن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَد أَطاعَ اللّه‌َ وَ مَن تَوَلّي فَما أَرسَلناك‌َ عَلَيهِم حَفِيظاً (80)
كسي که اطاعت كند رسول اكرم را پس محققا اطاعت خدا را نموده و كسي که سرپيچي كند از اطاعت رسول و اعراض كند پس ما تو را نفرستاديم که آنها را حفظ كني.
(من يطع الرسول) اطاعت پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بحكم عقل واجب است زيرا بعد از آنكه ثابت شد پيغمبري او باقامه معجزه بالاخص معجزه مثل قرآن هر چه پيغام آورده از جانب خدا است و چيزي از پيش خود ندارد وَ ما يَنطِق‌ُ عَن‌ِ الهَوي إِن هُوَ إِلّا وَحي‌ٌ يُوحي و النجم آيه 3 و 4، عقل حكم ميكند بلزوم اطاعت او و اينکه جمله رد كسانيست که امروزه در السنه آنها است که ميگويند ما هر چه که در قرآن است قبول داريم و اما اخبار و احاديث را نمي‌پذيريم با اينكه اينکه كلام را هم دروغ ميگويند، ربا ميخورند، غيبت ميكنند، دروغ ميگويند، خمس و زكاة نميدهند، حج نميروند، شراب ميخورند، زنا ميكنند فحشاء و منكرات را مرتكب ميشوند با اينكه تمام در قرآن است، اصل كلام غلط و باطل است اگر حضرتش فرمايشي فرمود و از ميان دو لب مباركش خارج شد و كسي گفت من قبول ندارم انكار رسالت او را كرده و منكر رسالت كافر است و لو يك حكم جزئي باشد (فَقَد أَطاعَ اللّه‌َ) عين اطاعة خدا است و همچنين است اطاعت ائمه معصومين
(من اطاعكم فقد اطاع اللّه و من عصاكم فقد عصي اللّه)
و در حكم اطاعة خدا
جلد 5 - صفحه 147
و رسول و ائمه طاهرين است اطاعت مجتهد جامع الشرائط در بيان احكام شرعيه و وظائف دينيه.
(و من تولي) كساني که اعراض ميكنند و اطاعت نميكنند و معصيت تو را ميكنند غمگين نباش تو بوظيفه خود عمل كرده‌اي ديگر مأمور بحفظ و نگاهداري آنها نيستي چنانچه وظيفه علماء و ائمه (ع) و انبياء (ع) و مبلغين و وعاظ فقط ارشاد و هدايت و تبليغ است اگر هدايت شدند مورد مثوبات واقع ميشوند و اگر اعراض كردند گرفتار عقوبات ميگردند.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- اطاعت از پیامبر(ص)، اطاعت از خداست. (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه)
۲- پیامبران (ع) در ابلاغ و دریافت رسالت خویش، مصون از هر خطاى عمدى و سهوى هستند. (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه) زیرا اگر پیامبران خطا کنند، اطاعت از آنان، اطاعت از خدا نخواهد بود و آنچه از کلمه «الرسول» فهمیده مى شود، این است که عصمت پیامبران از جهت رسالت و ابلاغ پیام خداوند است.
۳- لزوم تبعیّت از سنّت رسول خدا (ص) (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه)
۴- لزوم پیروى و اطاعت از اوامر حکومتى پیامبر (ص) (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه) مراد از اطاعتِ دستورات پیامبر (ص)، اطاعت از اوامرى نیست که آن حضرت از جانب خدا ابلاغ مى کند ; چون در این مورد بدیهى است که اطاعت رسول، اطاعت خداست و لازم به تذکر نیست. بنابراین مقصود از آن، اوامرى است که از جانب خود رسول خدا صادر مى شود.
۵- پیامبر (ص) داراى منزلتى والا در پیشگاه خداوند (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه)
۶- اطاعت از پیامبر (ص)، در طول اطاعت از خداوند (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه)
۷- پیامبر (ص) مسؤولیّتى در برابر کفرورزى کافران و رویگردانى انسانها از وى ندارد. (و من تولّى فما ارسلناک علیهم حفیظاً)
۸- پیامبر (ص)، مأمور پاسدارى و حراست از ایمان و عمل مردم با جبر و تحمیل نیست. (و من تولّى فما ارسلناک علیهم حفیظاً)
۹- علاقه و سختکوشى پیامبر (ص)، براى هدایت مردم (فما ارسلناک علیهم حفیظاً) جمله «فما ارسلناک ... » دلالت بر این دارد که پیامبر (ص) براى هدایت مردم تلاش فراوانى داشته است ; به گونه اى که خود را موظف مى دانسته به هر وسیله که مى شود، مردم را مؤمن سازد.
روایات و احادیث
۱۰- اطاعت از رهبر به حق (امام) بر پایه شناخت کامل وى، اطاعت از خدا و موجب خوشنودى اوست. (من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه) امام باقر (ع) فرمود: ... رضى الرحمان الطاعة للامام بعد معرفته انّ اللّه تبارک و تعالى یقول: «من یطع الرّسول فقد اطاع اللّه ...» ...[۱]
موضوعات مرتبط
- انبیا: فضایل انبیا ۲
- خدا: اطاعت از خدا ۱، ۶، ۱۰ ; رضایت خدا ۱۰
- رهبرى: اطاعت از رهبرى ۱۰
- محمد (ص): اطاعت از محمد (ص) ۱، ۴، ۶ ; علایق محمد (ص) ۹ ; فضایل محمد (ص) ۵ ; محدوده مسؤولیت محمد (ص) ۷، ۸ ; محمد (ص) و کافران ۷ ; محمد (ص) و مردم ۷
- مردم: هدایت مردم ۹
- مقربان:۵
منابع
- ↑ کافى، ج ۱، ص ۱۸۵، ح ۱ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۲۰- ، ح ۴۲۰ ; تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۲۵۹، ح ۲۰۲ ; کافى، ج ۲، ص ۱۹، ح ۵.
