المائدة ٢١
| کپی متن آیه |
|---|
| يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَ لاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ |
ترجمه
| المائدة ٢٠ | آیه ٢١ | المائدة ٢٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الأرْضَ الْمُقَدَّسَةَ»: سرزمین مقدّس که از عریش تا فرات را دربر دارد. آنجا را سرزمین پاک از آن نظر می‌گویند که انبیاء بیشماری در آن مبعوث شده‌اند و از لوث بت‌پرستی زدوده شده است. «کَتَبَ اللهُ لَکُمْ»: خداوند مقدّر کرده است که اگر مطیع فرمان او باشید، بدانجا وارد می‌شوید و سکونت می‌کنید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
اين آيه هنگامى نازل شد كه قوم موسى به او گفته بودند: («لن نصبر على طعام واحد؛ ما به يك نوع خوراك صبر نخواهيم كرد». آيه ۶۱ سوره بقره) سپس موسى به آنها گفته بود: «اهبطوا مصرا فانّ لكم ما سألتم؛ اكنون كه اين تقاضا را داريد به شهر مصر فرود آئيد كه در آنجا هر چه بخواهيد آماده است». سپس گفتند: «انّ فيها قوما جبّارين و انّا لن ندخلها حتّى يخرجوا؛ در آنجا قومى ستمكار هستند و ما داخل آن نشويم تا آنها بيرون آيند»، آيه ۲۴ همين سوره.[۳]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ «21»
(موسى فرمود:) اى قوم من! به سرزمين مقدّسى كه خداوند براى شما مقرّر كرده وارد شويد و به پشت سر خود برنگرديد كه زيانكار مى‌گرديد.
نکته ها
«ارض مقدّس» همه‌ى منطقه‌ى شامات (سوريه، اردن، فلسطين و ...) است يا تنها بيت‌المقدّس مى‌باشد.
مراد از «لا تَرْتَدُّوا» پشت نكردن به فرمان الهى يا برگشت و عقب‌نشينى نكردن در مسير حركت است.
پیام ها
1- رابطه‌ى رهبر و مردم، بايد عميق و عاطفى باشد. «يا قَوْمِ»
2- سرزمين‌هاى مقدّس را بايد از چنگ نااهلان بيرون آورد. «ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ»
3- همه جاى زمين يكسان نيست، برخى جاها قداست دارد. «الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ»
4- فرار از جبهه، حرام است. ادْخُلُوا ... وَ لا تَرْتَدُّوا
5- برخوردارى از نعمتهاى الهى، مسئوليّت دارد. جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِياءَ وَ جَعَلَكُمْ مُلُوكاً ... ادْخُلُوا
6- از مصاديق و نمونه‌هاى خسارت، محروميّت از مكان‌هاى مقدّس است.
ادْخُلُوا ... وَ لا تَرْتَدُّوا ... فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 268
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ «21»
بعد از ذكر نعم، تكليف نمايد بنى اسرائيل را به دخول ارض مقدسه؛ و حكايت فرمايد از قول موسى عليه السّلام:
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ: اى گروه من داخل شويد به زمين پاك كرده شده از رجس شرك، و يا با بركت است كه جامع انواع فواكه و موضع خصب و رفاهيت و مقر اكثر انبيا و مؤمنين؛ و آن زمين شام يا دمشق يا طور و حوالى آن يا فلسطين و بعضى از اردن، و اصح آنكه بيت المقدس است. الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ: آن زمينى كه قسمت كرده است خداى تعالى براى شما، يا نوشته است در لوح محفوظ كه مسكن شما باشد به شرط ايمان و جهاد با جبابره و امتثال ساير اوامر، و چون از عمالقه ترسيده بودند، سخن نقباى خود را مى‌گفتند كه كاش ما را رئيسى بود تا به مصر برمى‌گشتيم. موسى عليه السّلام فرمود: وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِكُمْ: و باز مگرديد به پاشنه‌هاى خود، يعنى به همان راه كه آمده‌ايد به جهت خوف از جبابره برمگرديد، يا باز نگرديد در دين خود به عصيان و عدم وثوق بر وعده الهى، كه اگر چنين كنيد: فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ: پس بازگرديد در حالتى كه زيانكاران باشيد در دنيا و آخرت.
تفصيل واقعه- چون موسى عليه السّلام و قوم او از دريا عبور نمودند و فرعون و فرعونيان هلاك شدند، خداى تعالى امر فرمود ايشان را بدخول در ارض مقدسه.
وقتى رسيدند به نهر اردن، ترسيدند از دخول. پس از هر سبطى يك نفر را نقيب قرار دادند براى تفحص، نقباى اثنى عشر چون وارد شدند و از عظم شأن جبابره و قوت آنها متعجب شده برگشتند و به موسى خبر دادند. حضرت امر به كتمان نمود. دو نفر: يوشع و كالب، وفا نموده بقيه خبر دادند بنى اسرائيل را، و ابا
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 56
نمودند گفتند: اگر ما داخل شويم عيالات و اهل ما غنيمت آنها گردد، قصد انصراف كردند و يوشع و كالب را كه بر عزم خود باقى بودند خواستند سنگسار نمايند. حضرت موسى عليه السّلام در غضب شد گفت: «ربّ انّى لا املك الّا نفسى و اخى» «1» خداوند امر فرمود: من دخول ارض مقدسه را بر آنها حرام ساختم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ «21»
ترجمه
اى قوم من داخل شويد زمين مقدس آن چنانيرا كه مقدّر فرمود خدا براى شما و برنگرديد بر پشتهاتان پس بگرديد زيانكاران.
تفسير
زمين منزه با بركتى كه بنى اسرائيل مأمور بورود در آن شدند عياشى از حضرت باقر (ع) روايت نموده استكه شام بوده و از حضرت صادق (ع) روايت نموده استكه آنها داخل نشدند تا خداوند بر آنها و پسران آنها حرام فرمود و پسران پسران آنها ساكن آنجا شدند و يكى از صفات مذمومه عدم ثبات در عزم است بنى اسرائيل وقتى خواستند وارد بيت المقدس شوند از ترس جبابره با آنهمه زحمتى كه از پيمودن راه كشيده بودند از ورود در شهر منصرف شدند و خواستند مراجعت نمايند و شايد مراد برگشتن بدين آباء و اجدادشان باشد در هر صورت اين عمل موجب خسران دنيا و آخرت آنها گرديد چنانچه شمه از آن در آيات بعد ذكر خواهد شد انشاء اللّه تعالى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يا قَوم‌ِ ادخُلُوا الأَرض‌َ المُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللّه‌ُ لَكُم وَ لا تَرتَدُّوا عَلي أَدبارِكُم فَتَنقَلِبُوا خاسِرِينَ «21»
حضرت موسي فرمود اي قوم من (بني اسرائيل) داخل شويد زمين مقدس را
جلد 6 - صفحه 336
که خدا براي شما مقرر فرموده و بپشت بر نگيريد که بخسران و زيان منقلب خواهيد شد.
اخبار و كلمات مفسرين در مفاد اينکه آيه شريفه بسيار است و بيان آنها بسيار مفصل است که اينکه مختصر گنجايش آنها را ندارد و ما بطور اختصار اشاره اجمالي ميكنيم و ردّ ميشويم: بعد از آني که خداوند بني اسرائيل را از چنگال فرعون و فرعونيان نجات بخشيد و از دريا گذشتند و فرعون و فرعونيان غرق شدند و اموال و زخارف آنها نصيب اينها شد امريه صادر شد که بايد برويد در ارض مقدسه که بيت المقدس و فلسطين و شامات و طور سينا باشد و تعبير بمقدسه براي اينست که محل انبياء و صلحاء و اتقياء و مدفن آنها بوده و مركز نزول وحي و ملائكه و لو فعلا ساكنين آنها اشرار و كفار هستند زمين مقدس است و اهلش فاسد چنانچه مكه معظمه و مدينه منوره بسيار زمين مقدّسي است ولي از بعد از رحلت حضرت رسالة صلّي اللّه عليه و آله و سلّم اهل آن از نواصب ائمه اطهارند که انجس از كلب هستند، بني اسرائيل متعذّر شدند و گفتند (إِن‌َّ فِيها قَوماً جَبّارِين‌َ) و سرّ اينکه مطلب اينست که حضرت موسي دوازده نقيب از دوازده سبط انتخاب فرمود که از اوضاع داخله آنجا خبر گيرند رفتند و ديدند که آنها بسيار با قوّه و قدرت و عظمت بودند خبر براي موسي آوردند حضرت موسي امر فرمود که كتمان كنند و ببني اسرائيل نگويند که ايجاد خوف در آنها شود دو نفر آنها يوشع إبن نون و كالب إبن يوفنا كتمان كردند ولي بقيه افشاء كردند و بني اسرائيل خوف پيدا كردند و اطاعت موسي نكردند و داخل نشدند و گرفتار تيه شدند لذا ميفرمايد يا قَوم‌ِ ادخُلُوا الأَرض‌َ المُقَدَّسَةَ بعضي گفتند بيت المقدس بعضي گفتند فلسطين بعضي گفتند شام بعضي گفتند طور سيناء و مانعي ندارد که مراد سوريا و عراق باشد و شامل جميع آن حدود مثل جبل عامل و نحو آنها بشود.
جلد 6 - صفحه 337
الَّتِي كَتَبَ اللّه‌ُ لَكُم كتابة نه معني تقدير است که تكويني باشد بلكه تشريعي است مثل كُتِب‌َ عَلَيكُم‌ُ الصِّيام‌ُ بقره آيه 183 و نحوه.
وَ لا تَرتَدُّوا عَلي أَدبارِكُم که مخالفت اينکه واجب مهم را نكنيد و بر نگرديد فَتَنقَلِبُوا خاسِرِينَ خسران دنيا چهل سال در تيه گرفتار و خسران آخرت معذّب بعذاب.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- ورود به سرزمین مقدس و تصرف آن، فرمان موسى (ع) به قوم خویش (یقوم ادخلوا الارض المقدسة)
۲- سکنى گزینى قوم موسى (ع) در سرزمین مقدس، تقدیرى از جانب خداوند (الارض المقدسة التى کتب اللّه لکم)
۳- سکونت قوم موسى (ع) در سرزمین مقدس، حقى براى ایشان از جانب خداوند (التى کتب اللّه لکم)
۴- بیان نعمتها و امکانات خدادادى، زمینه ایجاد انگیزه فرمانبرى از خداوند (اذ جعل فیکم انبیاء و جعلکم ملوکاً ... ادخلوا الارض المقدسة) به نظر مى رسد موسى (ع) به منظور ایجاد انگیزه فرمانبرى از خداوند، نعمتهاى الهى را به بنى اسرائیل یادآورى مى کند.
۵- جهاد در راه خدا براى تصرف سرزمین مقدس، سپاسگزارى قوم موسى (ع) در برابر نعمتهاى خداوند (اذکروا نعمة اللّه ... یقوم ادخلوا الارض المقدسة) فرمان موسى (ع) به بنى اسرائیل (ادخلوا الارض) پس از بیان نعمتهاى الهى بر آنان، بیانگر آن است که اجراى آن فرمان، سپاس نعمتهاى یاد شده است.
۶- فرمانبرى از خداوند و پیامبران او، سپاس نعمتهاى الهى است. (اذکروا نعمة اللّه علیکم ... ادخلوا الارض المقدسة)
۷- مسؤولیت آدمى در برابر نعمتهاى الهى (اذکروا نعمة اللّه علیکم ... ادخلوا الارض المقدسة)
۸- موسى (ع) بر حذر دارنده قوم خویش از فرار و عقب نشینى به هنگام رویارویى با ساکنان سرزمین مقدس (و لاترتدوا على ادبارکم)
۹- خطر بروز برخورد و جنگ با ساکنان سرزمین مقدس به هنگام ورود قوم موسى (ع) به آن (ادخلوا ... و لاترتدوا على ادبارکم)
۱۰- هشدار موسى (ع) به زیانکارى قوم خویش در صورت فرار و عقب نشینى به هنگام رویارویى با جباران سرزمین مقدس (و لاترتدوا على ادبارکم فتنقلبوا خسرین)
۱۱- فرار از جنگ و جهاد، ممنوع و زیانبار است. (و لاترتدوا على ادبارکم فتنقلبوا خسرین)
۱۲- تقدیر الهى به سکنا گزینى قوم موسى (ع) در سرزمین مقدس، مشروط به جهاد و مبارزه آنان بود. (التى کتب اللّه لکم ... و لاترتدوا على ادبارکم فتنقلبوا خسرین) از مصادیق خسران (فتنقلبوا خسرین)، محرومیت قوم موسى (ع) از ورود به سرزمین مقدس است. بنابراین سکونت آنان در سرزمین مقدس در صورتى مقدر خواهد بود که در برابر دشمن مقاومت کنند.
روایات و احادیث
۱۳- بنى اسرائیل، مأمور داخل شدن به سرزمین مقدس شام (ادخلوا الارض المقدسة) از امام باقر (ع) در توضیح آیه فوق روایت شده: یعنى الشام ... .[۴]
۱۴- ورود بنى اسرائیل به شام، پس از توبه و رضایت خداوند از ایشان، در پایان چهل سال سرگردانى (یقوم ادخلوا الارض المقدسة) از امام باقر (ع) روایت شده که بعد از تلاوت آیه فوق فرمود: ... ثم دخلوها بعد اربعین سنة ... و ما کان خروجهم من مصر و دخولهم الشام الا من بعد توبتهم و رضاء اللّه عنهم ... .[۵]
موضوعات مرتبط
- اماکن مقدس:۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۹
- انبیا: اطاعت از انبیا ۶
- انسان: مسؤولیت انسان ۷
- انگیزش: زمینه انگیزش ۴
- بنى اسرائیل: آوارگى بنى اسرائیل ۱۴ ; بنى اسرائیل در سرزمین مقدّس ۲، ۳ ; تاریخ بنى اسرائیل ۲، ۸، ۹، ۱۲، ۱۳، ۱۴ ; تکلیف بنى اسرائیل ۱۳ ; توبه بنى اسرائیل ۱۴ ; جهاد بنى اسرائیل ۵، ۱۲ ; حقوق بنى اسرائیل ۳
- جنگ: استقامت در جنگ ۸ ; فرار از جنگ ۸، ۱۰ ; ممنوعیت فرار از جنگ ۱۱
- جهاد: در راه خدا ۵ ; ممنوعیت فرار از جهاد ۱۱
- خدا: اطاعت از خدا ۶ ; تبیین نعمتهاى خدا ۴ ; تقدیرات خدا ۲، ۱۲ ; رضایت خدا ۱۴ ; زمینه اطاعت از خدا ۴ ; نعمتهاى خدا ۳، ۷
- زیان: موارد زیان ۱۰ ; موجبات زیان ۱۱
- سرزمین شام:۱۳، ۱۴
- سرزمین مقدّس:۱، ۵، ۸، ۹، ۱۰، ۱۲، ۱۳
- شکر: نعمت ۵، ۶، ۷
- ظالمان: جنگ با ظالمان ۱۰
- عدد چهل:۱۴
- موسى (ع): اوامر موسى (ع) ۱، ۸ ; تاریخ دوران موسى (ع) ۱، ۲، ۹ ; قصه موسى (ع) ۸ ; موسى (ع) و بنى اسرائیل ۱، ۸ ; هشدار موسى (ع) ۱۰
منابع
