العنكبوت ١٤
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحاً إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عَاماً فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَ هُمْ ظَالِمُونَ |
ترجمه
| العنكبوت ١٣ | آیه ١٤ | العنكبوت ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَبِثَ»: ماند. ماندگار شد. «أَلْفَ سَنَةٍ إِلاّ خَمْسِینَ عَاماً»: هزار سال، بجز پنجاه سال. یعنی نهصد و پنجاه سال.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۴ - ۴۰، سوره عنكبوت
- بيان اين آيات شريفه كه به هفت داستان از انبياء و آزمايش شده امم ايشان اشاره دارد
- توضيح سخن ابراهيم (عليه السلام ) به قوم خود در مقام دعوت به توحيد و عبادت خدا وابطال بت پرستى
- احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
- احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
- بت پرستى دليل و مستندى نداشته ، منشاء آن تقليد و علاقه هاى قومى است
- بيان عاقبت بت پرستى : عابد و معبود يكديگر را تكفير مى كنند
- تنها لوط(ع ) است كه به حضرت ابراهيم (ع ) ايمان آورد
- معنى و مورد استعمال كلمه ((اجر)) و مقصود از اينكه درباره ابراهيم (عليه السلام )فرمود: ((وآتينا اجره فى الدنيا))
- مراد از اتيان رجال ، قطع سبيل و اتيان منكر در نادى كه قوم لوط مرتكب مى شده اند
- نفرين لوط قومش را و به استجابت رسيدن آن
- مقصود ابراهيم (ع ) از (ان فيها لوطا...) خطاب به ملائكه عذاب
- اشاره به امتحان و ابتلاء قوم مدين ، عاد و ثمود و... و گرفتار شدنشان به عذاب الهى
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل بعضى آيات گذشته )
- رواياتى درباره عمل قوم لوط و عذاب الهى آنان
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عاماً فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُمْ ظالِمُونَ «14»
و به راستى نوح را به سوى قومش فرستاديم، پس در ميان آنان، هزار سال به استثناى پنجاه سال درنگ كرد، (ولى جز اندكى از مردم به سخن او گوش ندادند) پس طوفان (قهر خداوند) آنان را در حالى كه ستمگر بودند فرا گرفت.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عاماً فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُمْ ظالِمُونَ «14»
چون در آيه سابقه ذكر حال مجاهد صابر فرمود و حال كسى كه به خلاف آنست، در عقب آن ذكر قصه نوح پيغمبر عليه السّلام و بيان صبر او بر آزار و اذيت
«1» ثواب الاعمال، باب ثواب من سنّ سنة هدى، ص 161- 160؛ بحار الانوار ج 71 باب 72.
«2» ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 161- 160.
جلد 10 - صفحه 212
قوم و تكذيب ايشان را در مدت طويله و سر انجام شآمت قوم را فرمايد كه تذكرى باشد براى امت پيغمبر:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً: و هر آينه به تحقيق فرستاديم نوح عليه السّلام را، إِلى قَوْمِهِ: بسوى قوم خود به جهت دعوت به توحيد و فرمانبردارى اوامر خدا و پرهيز از مناهى او را. فَلَبِثَ فِيهِمْ: پس درنگ نمود در ميان ايشان، أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عاماً: هزار سال مگر پنجاه سال، يعنى نهصد و پنجاه سال دعوت ايشان نمود. به روايت اشهر در سن چهل سالگى مبعوث شد بر قوم، و مدت نهصد و پنجاه سال مردم را به خدا پرستى و دين حق دعوت نمود و بعد از طوفان هم شصت سال عمر نمود، پس سن آن حضرت هزار و پنجاه سال مى‌باشد.
ابن بابويه (رحمه اللّه) در كتاب نبوت فرموده: كه عمر او دو هزار و پانصد سال بوده، چون وقت وفات او رسيد، عزرائيل از او پرسيد: اى شيخ الانبياء دنيا را چگونه يافتى؟ گفت: مثل خانه‌اى كه دو در داشته باشد از يك در وارد شده و از ديگرى بيرون رفتم «1».
لطيفه: اختيار «أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عاماً» بر «تسع مائة و خمسين» به جهت دلالت است بر كمال عدد، چه گاهى اطلاق تسع مائة و خمسين بر عددى مى‌كنند كه قريب به آن باشد؛ پس اگر حق تعالى «تسعمائة و خمسين» مى‌فرمود، جايز بود تو هم اطلاق اين عدد بر اكثر آن، و اين توهم در «الف سنة الّا خمسين عاما» منفى است فكأنه قيل: «تسع مائة و خمسين سنة كاملة وافية العدد». و معذلك در ذكر «الف» سامع را تخييل طول مدت است و اين مقصود است در اين مقام، زيرا غرض از اين قصه تسليه خاطر مبارك پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و تثبيت آن حضرت بر مكاره و مكائده صادره از كفار؛ يعنى حضرت نوح عليه السّلام نهصد و پنجاه سال تمام جفاى قوم را كشيده، با وجود بر اين از دائره دعوت قوم اصلا قدم بيرون ننهاده و عده كمى كه هشتاد نفر بودند ايمان آوردند و بقيه در كفر و عناد و لجاج و انكار دائما مى‌افزودند.
«1» تفسير ابو الفتوح رازى، ج 9، ص 11 به نقل از كتاب النبوة شيخ صدوق- و نظير اين روايت درج 11، ص 286- 285.
جلد 10 - صفحه 213
و چون اتمام حجت در دعوت بر آنها شد، فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ: پس فرا گرفت آن قوم را عذاب طوفان، وَ هُمْ ظالِمُونَ: در حالتى كه ايشان ستمكاران بودند به كفر و در گذشتگان از طريق حق كه اسلام است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ لَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْمُنافِقِينَ «11» وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ «12» وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ «13» وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عاماً فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُمْ ظالِمُونَ «14» فَأَنْجَيْناهُ وَ أَصْحابَ السَّفِينَةِ وَ جَعَلْناها آيَةً لِلْعالَمِينَ «15»
ترجمه
و هر آينه ميداند البته خدا آنانرا كه ايمان آوردند و هر آينه ميداند البته منافقانرا
و گفتند آنها كه كافر شدند بآنانكه ايمان آوردند پيروى كنيد راه ما را و بايد بر داريم گناهان شما را و نباشند آنها بر دارندگان از گناهان ايشان چيزيرا همانا آنها هر آينه دروغگويانند
و هر آينه بر ميدارند البته بارهاى گران خود را و بارهاى گرانى با بارهاى گران خود و هر آينه پرسيده ميشوند روز قيامت از آنچه كه بدروغ نسبت ميدادند
و بتحقيق فرستاديم نوح را بسوى قومش پس درنگ كرد در ميان آنها هزار سال مگر پنجاه سال پس گرفت آنها را طوفان و آنها بودند ستمكاران
پس نجات داديم او و اهل كشتى را و قرار داديم آنرا عبرتى براى جهانيان.
تفسير
خداوند متعال براى تأكيد ابطال تصوّر منافقان سابق الذّكر قسم ياد فرموده كه از ضمير اهل ايمان و آنها آگاه است چون لام مشعر بقسم ميباشد و ميداند و ميشناسد بخوبى يكايكشان را و بجزاى كامل خواهد رسانيد و بعضى گفته‌اند مراد
جلد 4 صفحه 219
از علم تميز است چنانچه در اوائل سوره گذشت يعنى خداوند ممتاز ميفرمايد در خارج آن دو فرقه را از يكديگر بامتحان براى رسوائى منافقان و سر بلندى اهل ايمان و نيز نقل فرموده كلام كفّار را كه در صدر اسلام باهل ايمان ميگفتند شما تابع مسلك ما باشيد و اگر از عذاب الهى ميترسيد كه آن حق باشد ما گناهان شما را بگردن ميگيريم تا از اين جهت خاطر شما مشوّش نباشد ولى واقعا معتقد بمعاد نبودند و اين سخن را براى گمراه نمودن اهل ايمان ميگفتند كه آنها را فريب دهند و از راه حق باز دارند و خداوند در ردّ قول آنها فرموده كه بهيچ اندازه اينجماعت نميتوانند گناهان غير خودشان را بگردن بگيرند بطوريكه خداوند بجاى غير آنها آنها را عذاب نمايد و از عذاب غير صرف نظر فرمايد اينها دروغ ميگويند و مقصودشان اضلال اهل ايمان است بلى گناه اشخاصيكه بفريب آنها مرتكب معصيت شدند بر گناهان فريب دهندگان افزوده و روى بار گناه آنها خواهد آمد ولى چنين نيست كه مرتكب معصيت از عذاب آن ايمن گردد بلكه او معذّب بيك عذاب و گمراه كننده معذّب بدو عذاب خواهد بود عذاب گناه خود و عذاب گناه غير كه باضلال او مرتكب شده است و روز قيامت بازخواست خواهد شد كه چرا چنين دروغى گفته‌اند و چنين افترائى بسته‌اند كه اين قبيل ضمانت از گناه در پيشگاه الهى مقبول است چون مستفاد از كلام آنها با اهل ايمان كه تعهّدى بصورت امر بخودشان است اين بوده. از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت شده كه هر كس ديگرى را دعوت بضلالت نمايد و او دعوتش را اجابت نمايد و پيروى از آن كند پس بر دوش آن گمراه كننده مانند گناهان پيروى كننده است بدون اينكه از گناه پيروان چيزى كم گردد و خداوند حضرت نوح پيغمبر را مبعوث فرمود بر قومش و او در ميان آنها نهصد و پنجاه سال بدون شريك سرّا و علنا مشغول بدعوت بود و چون سركشى و طغيان آنها از حدّ گذشت عرضه داشت ربّ انّى مغلوب فانتصر پس طوفان بر آنها احاطه نمود و غرق شدند چون ستمكار بودند و در سور سابقه شرح اين واقعه بتفصيل گذشت و خداوند آنحضرت و كسانيرا كه با او در كشتى بودند نجات داد و قرار داد آن كشتى را موجب عبرت براى جهانيان كه معلوم شد موحّدين و اهل ايمان بأمان و اصل شدند و براى
جلد 4 صفحه 220
مشركين و مخالفين جز خسران دنيا و آخرت چيزى حاصل نشد پس نبايد خاطر مبارك پيغمبر خاتم آزرده و ملول از مكر و حيله كفّار براى اضلال و گمراه نمودن مسلمانان باشد چون خداوند هميشه دوستان خود را بر دشمنان ظفر داده و خواهد داد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ لَقَد أَرسَلنا نُوحاً إِلي قَومِه‌ِ فَلَبِثَ فِيهِم أَلف‌َ سَنَةٍ إِلاّ خَمسِين‌َ عاماً فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُم ظالِمُونَ «14»
و هر آينه بتحقيق ما فرستاديم نوح را بسوي قوم خود پس درنگ كرد در آنها هزار سال باستثناء پنجاه سال پس گرفت آنها را طوفان و آنها ظالم بودند.
در اخبار دارد چنانچه گذشت که حضرت نوح پس از هزار سال از هبوط آدم روز رحلت- آدم بدنيا آمد و هشتصد و پنجاه سال از عمر شريف او گذشت تا مبعوث برسالت شد و ناسخ
جلد 14 - صفحه 300
دين آدم بود و در اينکه مدت اوصياء حضرت آدم حجت روي زمين بودند مثل شيث و ساير انبياء قبل از نوح مثل ادريس و غيره که اسامي آنها در قرآن بيان نشده چنانچه ميفرمايد وَ لَقَد أَرسَلنا رُسُلًا مِن قَبلِك‌َ مِنهُم مَن قَصَصنا عَلَيك‌َ وَ مِنهُم مَن لَم نَقصُص عَلَيك‌َ (مؤمن آيه 78) و پس از بعثت نهصد و پنجاه سال دعوت نمود
«فما امن معه الا قليل»
و تقريبا حدود هفتاد و هشتاد نفر و بقيه عمر پس از طوفان بود که مجموعش در بعض اخبار دو هزار و سيصد سال و در اكثر اخبار دو هزار و پانصد سال که شهرها و عمارات ساختمان شده تا حين وفاتش ملك الموت آمد براي قبض روحش مهلت خواست از آفتاب برود سايه رفت و گفت اينکه مدت عمر در نظر بقدر اينکه رفتن از آفتاب بسايه است و اوصياء او مثل سام، هود، صالح، ساير انبياء تا زمان ابراهيم حجت روي زمين بودند لذا ميفرمايد:
وَ لَقَد أَرسَلنا نُوحاً إِلي قَومِه‌ِ سرتاسر دنيا.
فَلَبِثَ فِيهِم أَلف‌َ سَنَةٍ إِلّا خَمسِين‌َ عاماً مدت دعوتش قبل از طوفان.
فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ تمام صفحه زمين زير آب رفت و تمام غرق شدند.
وَ هُم ظالِمُونَ هم ظلم بنوح كردند چه اندازه اذيت هم ظلم بدين هم ظلم بنفس.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 14)- اشاره‌ای به سر گذشت نوح و ابراهیم: از آنجا که بحثهای گذشته سخن از آزمایش عمومی انسانها بود از اینجا به بعد بخشهایی از آزمایشهای سخت انبیا و اقوام پیشین را منعکس می‌کند.
نخست از اولین پیامبر اولوا العزم یعنی نوح (ع) شروع می‌کند و در عبارتی کوتاه آن بخش از زندگانیش را که بیشتر متناسب وضع مسلمانان آن روز بود بازگو می‌کند.
می‌گوید: «و ما نوح را به سوی قومش فرستادیم و او در میان آنها هزار سال- مگر پنجاه سال- درنگ کرد» (وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلی قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِیهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِینَ عاماً).
ج3، ص494
شب و روز مشغول تبلیغ و دعوت به سوی توحید بود، یعنی 950 سال! به سوی خدا فرا خواند، و از این تلاش پی‌گیر خسته نشد اما با این همه جز گروه اندکی ایمان نیاوردند- حدود هشتاد نفر طبق نقل تواریخ یعنی بطور متوسط هر دوازده سال یک نفر!.
بنا بر این شما در راه دعوت به سوی حق و مبارزه با انحرافات خسته نشوید که برنامه شما در مقابل برنامه نوح (ع) سهل و آسان است.
ولی ببینید پایان این قوم ستمگر و لجوج به کجا رسید: «سر انجام طوفان عظیم آنها را فرو گرفت، در حالی که ظالم و ستمگر بودند» (فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُمْ ظالِمُونَ).
نکات آیه
۱ - نوح(ع)، فرستاده خداوند براى هدایت قوم خود بود. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه)
۲ - رسالت نوح(ع)، محدود به قوم خود بود. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه)
۳ - نوح(ع) به مدت نهصدوپنجاه سال، در میان قوم خود، عهده دار پیامبرى بود. (و لقد أرسلنا نوحًا ... فلبث فیهم ألف سنة إلاّ خمسین عامًا)
۴ - برخوردارى از عمر طولانى براى انسان، امرى ممکن است. (فلبث فیهم ألف سنة إلاّ خمسین عامًا)
۵ - مردم دوران نوح(ع)، عمرى طولانى داشته اند.* (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه فلبث فیهم ألف سنة إلاّ خمسین عامًا) بنابراین که «لبث فیهم» حقیقتاً، اشاره داشته باشد به درنگ نوح(ع) در میان قومى که از آغاز، رسالت اش را در میان آنان شروع کرده، نکته یادشده، به دست مى آید.
۶ - قوم نوح، به دنبال قبول نکردن رسالت نوح(ع) دچار سیلى عظیم و بنیان کن شدند و به هلاکت رسیدند. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه ... فأخذهم الطوفان) «طوفان» هر حادثه اى را مى گویند که انسان را احاطه کند. این واژه در «آب فراوان (سیل)» متعارف شده است (مفردات راغب).
۷ - قوم نوح، پیام الهى نوح(ع) را نپذیرفتند و بر شرک خود پایبند ماندند. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه ... فأخذهم الطوفان) «فاء» در «فأخذهم» براى فصاحت است و دلالت بر حذف جمله اى مى کند و آن، به قرینه ارسال نوح(ع) مى تواند «عدم قبول» و یا «تکذیب» و مانند آن باشد.
۸ - گرفتار شدن قوم نوح به سیلى عظیم و در نتیجه به هلاکت رسیدن، پیامد مداومت آنان به شرک و قبول نکردن دعوت نوح بود. (و لقد أرسلنا نوحًا إلى قومه ... فأخذهم الطوفان و هم ظلمون) به قرینه مقام، مراد از ظلمى که به قوم نوح نسبت داده شده است، ممکن است ظلم اصطلاحى نباشد و بلکه شرک و مداومت بر آن باشد.
۹ - استفاده از تاریخ، براى تنبه و هشدار، روشى قرآنى است. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه ... فأخذهم الطوفان)
۱۰ - در هدایت، صرف واجد شرایط بودن هادى کافى نیست و ظرفیت و استعداد افراد تحت هدایت نیز شرط است. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه فلبث فیهم ألف سنة إلاّ خمسین عامًا فأخذهم الطوفان)
۱۱ - هشدار خداوند، به کافران مکه، درباره تلاش شان براى اغواى مسلمانان (و قال الذین کفروا للذین ءامنوا اتّبعوا سبیلنا...و لقد أرسلنا نوحًا إلى قومه ... فأخذهم الطوفان ) بیان قصه طوفان نوح(ع) پس از ذکر برخوردهاى کافران مکه با مسلمانان، احتمال دارد براى هشدار به آنان باشد.
۱۲ - قوم نوح، در شرک شان، جزم اندیش بودند. (و لقد أرسلنا نوحًاإلى قومه فلبث فیهم ألف سنة إلاّ خمسین عامًا ... و هم ظلمون) طولانى بودن رسالت نوح(ع) در میان قوم اش و تأثیر ناپذیرى آنان در این مدت، حکایت از جزمیّت آنان دارد. گفتنى است که «ظالمون» در آیه، به قرینه مقام، مشرک بودن آنان است.
روایات و احادیث
۱۳ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: «عاش نوح ألفى سنة و ثلاث مائة سنة. منها ثمانمائة و خمسین سنة، قبل أن یبعث و ألف سنة إلاّ خمسین عاماً و هو فى قومه یدعوهم و خمس مائة عام بعد ما نزل من السفینة...;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که نوح(ع)، دو هزار و سیصد سال عمر کرد. که هشتصد و پنجاه سال آن، پیش از بعثت او بود و نهصدوپنجاه سال، دورانى بود که در میان قوم خود مشغول دعوت آنها بود و پانصد سال نیز، بعد از آنکه از کشتى پیاده شد، (زندگانى کرد)... .»
موضوعات مرتبط
- اعداد: عدد نهصدوپنجاه ۳
- تاریخ: عبرت از تاریخ ۹; فواید تاریخ ۹
- جامعه: آسیب شناسى اجتماعى ۶
- خدا: هشدارهاى خدا ۱۱
- رسولان خدا :۱
- عمر: امکان طول عمر ۴
- قوم نوح: آثار شرک قوم نوح ۸; تاریخ قوم نوح ۵، ۷، ۸، ۱۲; تحجر قوم نوح ۱۲; شرک قوم نوح ۷، ۱۲; عوامل هلاکت قوم نوح ۶، ۸; هدایت قوم نوح ۱
- کافران مکه: اغواگرى کافران مکه ۱۱; هشدار به کافران مکه ۱۱
- مسلمانان: اغواى مسلمانان ۱۱
- نوح(ع): آثار تکذیب نوح(ع) ۶; تکذیب نوح(ع) ۷; رسالت نوح(ع) ۱; طوفان نوح(ع) ۶; عمر مردم دوران نوح(ع) ۵; عوامل طوفان نوح(ع) ۸; قصه نوح(ع) ۶، ۸، ۱۳; محدوده رسالت نوح(ع) ۲; مدت عمر نوح(ع) ۱۳; مدت نبوت نوح(ع) ۳، ۱۳; هدایتگرى نوح(ع) ۱
- هدایت: روش هدایت ۹; شرایط هدایت ۱۰
- هدایتگران: نقش هدایتگران ۱۰
منابع
- ↑ کافى، ج ۸، ص ۲۸۴، ح ۴۲۹; تفسیربرهان، ج ۳، ص ۲۴۶، ح ۱.
